Agranulocytose: koorts, oorzaak en behandeling

Granulocyten zijn een soort witte bloedcellen. Bij de ziekte agranulocytose ontbreken deze witte bloedcellen. Een belangrijk kenmerk is koorts. De oorzaak kan verschillend zijn, zoals bijvoorbeeld het gebruik van bepaalde medicijnen. Ook de behandeling is hierdoor verschillend.

Wat zijn granulocyten?

Een granulocyt is een bepaald soort witte bloedcel. Witte bloedcellen oftewel leukocyten bevinden zich in het bloed. Op iedere witte bloedcel komen honderden rode bloedcellen voor. De functie van witte bloedcellen bestaat uit de afweer tegen infecties. Zonder witte bloedcellen zou het immuunsysteem falen en verloopt een simpele verkoudheid dodelijk.

Wat is Agranulocytose?

Bij deze ernstige ziekte zijn de granulocyten sterk in aantal verminderd. Dit moet niet verward worden met granulocytose: een sterke verhoging van het aantal granulocyten.

Omdat witte bloedcellen verantwoordelijk zijn voor de afweer van het menselijk lichaam, zal duidelijk zijn dat bij een verlaging van het aantal witte bloedcellen ook de afweer oftewel het immuunsysteem sterk verminderd. Mensen met agranulocytose zijn dan ook zeer vatbaar voor infectieziekten.

Oorzaak voor agranulocytose

Een van de belangrijkste oorzaak van deze ziekte is het gebruik van bepaalde medicijnen, waardoor witte bloedcellen afgebroken worden. Ook chemotherapie kan de afbraak van witte bloedcellen veroorzaken. Chemotherapie wordt vaak toegepast bij verschillende vormen van kanker.

De ziekte van pfeiffer veroorzaakt een opeenhoping van witte bloedcellen in het lichaam, met soms agranulocytose als gevolg. Ook malaria kan dit effect veroorzaken. Een andere grote veroorzaker is AIDS, een besmettelijke en dodelijke virusziekte. Ook bacterieel infecties kunnen ervoor zorgen dat het aantal witte bloedcellen in het lichaam sterk afneemt.

Een bekende veroorzaker is kanker van de bloedvormende weefsels, ook wel leukemie genaamd. Bij leukemie kunnen de bloedcellen zich niet ontwikkelen tot witte bloedcellen, waardoor er een tekort ontstaat.

In een aantal gevallen veroorzaakt een tekort aan vitamine B de ziekte agranulocytose. Dit komt echter minder vaak voor dan andere veroorzakers.

Symptomen

Agranulocytose begint in de meeste gevallen met koorts en koude rillingen. Kenmerkend is het ontstaan van zweertjes rond de mond en rond de anus. Ook kan er keelpijn optreden. In sommige gevallen krijgt de patiënt geelzucht. Hierbij kleurt vooral het oogwit geel van kleur. Bij mensen met een lichte huidskleur kan de huid er ook gelig uitzien.

Er kan een branderig gevoelt tijdens het plassen ontstaan. Ook diarree komt voor. Vaak moet de patiënt veel hoesten en heeft een verstopte neus,. kenmerkend is dat wonden veel langzamer genezen. Kortademigheid kan ook voorkomen. Sommigen patiënten klagen over pijn in het gehele lichaam.

Behandeling en voorkomen

Wanneer agranulocytose wordt veroorzaakt door medicijnen zoals clozapine, carbimazol of andere geneesmiddelen, is het belangrijk om met deze medicijnen te stoppen. Vaak wordt er een breed-spectrum antibiotica toegediend. In de meeste gevallen herstelt de aanmaak van granulocyten zich na 10 tot 14 dagen.

Soms is het niet mogelijk om met een behandeling te stoppen, zoals in het geval van kanker waarbij chemokuur wordt toegepast. Het beenmerg maakt vanzelf weer nieuwe witte bloedcellen aan wanneer de chemokuur gestopt is. Voor iedere volgende chemokuur zal het aantal witte bloedcellen op een bepaald niveau moeten liggen, omdat het lichaam anders te zwak is om een volgende chemokuur aan te kunnen. Wel kan er een stof toegediend worden die de aanmaak van nieuwe witte bloedcellen stimuleert.

Bij leukemie wordt vaak beenmergtransplantatie uitgevoerd, waardoor een nieuw en gezond stuk beenmerg kan beginnen met de aanmaak van nieuwe bloedcellen. Hiervoor worden eerst medicijnen toegediend om de kankercellen te vernietigen.

Bij een tekort aan vitamine B is het belangrijk om deze aan te vullen. Goede voeding bevat voldoende vitamine B, maar vaak is het noodzaak om vitamine-preparaten te slikken die extra vitamine B bevatten. Dit moet altijd in overleg met een arts gedaan worden.

In ernstige gevallen kan men besluiten tot het overgaan van een beenmergtransplantatie of een bloedtransfusie. Hierdoor worden witte bloedcellen sneller weer aangevuld. Wanneer er een infectie ontstaat die niet door het lichaam zelf opgeruimd kan worden, dan wordt er antibiotica toegediend. Dit is nodig omdat er bij een tekort aan witte bloedcellen onvoldoende zelf door het lichaam opgeruimd kan worden. Een infectieziekte zou dan dodelijk kunnen verlopen.

Voorkomen

Het is niet altijd mogelijk om agranulocytose te voorkomen. Bij het gebruik van medicijnen zal pas altijd achteraf duidelijk worden hoe de patiënt hierop reageert. Wel is het belangrijk om bij eerdere agranulocytose door medicijnen, dit altijd aan de arts te vermelden wanneer deze medicijnen voorschrijft.

Voldoende vitamine B voorkomt het ontstaan van agranulocytose. Ook kan er bij bestraling of chemotherapie middelen worden toegediend om de aanmaak van witte bloedcellen te stimuleren. Dit wordt per geval bekeken. Niet elk lichaam reageert hetzelfde op een behandeling.