Experimentele behandeling bij kanker of andere ziekten

Experimentele behandeling bij ziekten als kanker, reuma, epilepsie of bij nierziekten. Soms kan er gekozen worden voor een experimentele behandeling bij een ziekte die lastig te behandelen is. Dit wordt ook wel een fase-1 behandeling genoemd. Wetenschappelijk onderzoek is belangrijk om artsen op te leiden en om onderzoek te doen naar nieuwe behandelmethoden. Wanneer kom je in aanmerking voor een experimentele behandeling en werkt deze ook?

Uitleg over een experimentele behandeling

Er is weinig verschil tussen wetenschappelijk/klinisch onderzoek en een experimentele behandeling. Bij wetenschappelijk onderzoek wordt de patiënt onderzocht door artsen om te ontdekken waardoor een ziekte ontstaat. Hiervoor wordt de patiënt vaker en grondiger onderzocht door artsen. Vaak komen er ook meerdere artsen bij kijken.. Wetenschappelijk onderzoek is hard nodig: zonder deze onderzoeken kan er geen studie worden gedaan naar de oorsprong en behandeling van ziekten. Niet iedere patiënt is even blij met wetenschappelijk onderzoek. De patiënt mag zelf aangeven of hij dit wil of niet. Wetenschappelijk onderzoek moet niet verward worden met stages van artsen in opleiding. Deze lopen vaak samen met een opgeleide arts mee. De patiënt wordt hier vaak mee geconfronteerd zonder toestemming vooraf.

Een experimentele behandeling is een behandelmethode die nog niet officieel is. Bij kanker bijvoorbeeld, is chemotherapie een officiële behandeling. Er is grondig onderzoek naar gedaan en men weet wat de gevolgen zijn van chemotherapie: de bijwerkingen en in hoeverre het werkt. Een experimentele behandeling is nog niet zover onderzocht. Het staat als het ware nog in de kinderschoenen. Vaak weet men nog niet wat de bijwerkingen zijn en of de behandeling wel kans tot slagen heeft. Wetenschappelijk onderzoek en experimentele behandeling wordt gelijktijdig uitgevoerd. Artsen moeten immers weten wat de effecten van de behandeling zijn.

Waarom kiezen voor deze behandeling?

Je kan je afvragen waarom je voor een behandeling zou kiezen waarvan je de uitwerking niet weet. Ten eerste omdat je de medische wetenschap wil helpen. Zonder proefpersonen kunnen er geen nieuwe behandelmethoden gevonden worden. Proefpersonen vervullen daarom een zeer belangrijke rol in verder medisch-wetenschappelijk onderzoek. Ten tweede wordt vaak gekozen voor deze behandelmethode omdat andere behandelingen niet aanslaan. Vooral bij ernstige ziekten kiest de patiënt hier vaker voor omdat er toch 'niks meer te verliezen' is. De kans op aanslaan van de behandeling en genezing blijft namelijk altijd aanwezig.

Zijn er risico's?

Experimentele behandelingen mogen nooit zomaar uitgevoerd worden op mensen. Allereerst moet er veel onderzoek gedaan worden naar deze behandelingen en moet het uitgevoerd zijn op proefdieren. Uit de dierproeven blijkt dat het middel goede resultaten geeft. Nu is het middel klaar om op mensen uitgeprobeerd te worden. Dit heet de fase-1 behandeling. In deze fase wordt bekeken hoeveel medicatie er nodig is om genezing als doel te stellen en wat een veilige dosering is. Slechts een kleine groep proefpersonen doet mee aan deze onderzoeken.

In de fase-2 behandeling wordt bekeken in hoeveel gevallen de nieuwe behandeling het gewenste effect heeft. Hiervoor wordt weer een kleine groep proefpersonen uitgenodigd. Het is dus niet zo dat iedereen zomaar deel kan nemen aan de eerste twee fasen.

In de derde en laatste fase wordt een grotere groep proefpersonen behandeld. In fase-3 wordt de nieuwe behandelmethode vergeleken met de standaard behandelmethode. Er wordt onderzoek verricht naar het feit of de nieuwe behandelmethode betere resultaten geeft en eventueel vervangen kan worden door de oude, of als naaste behandeling kan dienen. Vaak wordt door loting bepaalt wie de nieuwe behandeling krijgt.

De arts mag niet zomaar bepalen welk patiënt meedoet met de nieuwe behandeling en welke niet. Alles moet worden opgenomen in een protocol en goedgekeurd worden. Ook moet tijdens het onderzoek/ de behandeling voldaan worden aan de ‘Wet medisch-wetenschappelijk onderzoek met mensen'. Hierin staat onder andere dat proefpersonen niet behandeld mogen worden indien blijkt dat een andere behandeling die minder ingrijpend is, wel aan kan slaan. Daarnaast is het niet de bedoeling dat de patiënt moet betalen voor de behandeling. Vaak krijgt de patiënt juist een vergoeding. De patiënt moet van te voren geïnformeerd worden over de duur van de behandeling en de risico's die men kan verwachten. Onverwachte bijwerkingen die bij proefdieren nog niet bekend zijn kunnen redelijkerwijs niet vermeld worden.

Kans op genezing of sterfte

Niemand kan van te voren zeggen wat de kans op genezing is. Wel is het zo dat wanneer andere behandelingen helemaal niet aanslaan de kans op genezing bij de experimentele behandeling groter zou kunnen lijken. Er wordt niet voor niets onderzoek naar verricht. In 2012 werd een 6-jarig meisje genezen van leukemie dankzij een experimentele behandeling. Ze was eerder ten dode opgeschreven. Ook vier volwassen werden succesvol genezen. Deze succesvolle verhalen zijn ook bekend bij andere, soms minder ernstige ziekten. Sterfte door experimentele behandelingen is vrijwel uitgesloten. Mocht een patiënt toch sterven bij bijvoorbeeld kanker dan zou dit zonder de behandeling ook gebeurt zijn, waarschijnlijk zelfs eerder. Wel kunnen er bijwerkingen optreden die bij erg verzwakte patiënten risico's met zich meebrengen.