Roodvonk of scarlatina: oorzaak, symptomen en behandeling

Roodvonk of scarlatina is een besmettelijke infectieziekte die veroorzaakt wordt door streptokokken en gaat samen met rode uitslag op de huid en pijn in de keel. Vroeger kwam de ziekte veelvuldig voor bij kinderen, maar tegenwoordig komt het in de ontwikkelde landen bijna niet meer voor. Wat zijn de symptomen en hoe kan roodvonk behandeld worden? Kun je gewoon naar school of werk als je roodvonk hebt? Wat is een frambozen- of aardbeientong?

Inhoud artikel

• Roodvonk of scarlatina
• Oorzaak roodvonk
• Symptomen roodvonk
• Complicaties roodvonk
• Verloop roodvonk
• Lichte vormen roodvonk
• Behandeling roodvonk (huisarts en wat je zelf kunt doen)
• School en werk

Roodvonk of scarlatina

Roodvonk of scarlatina is een besmettelijke infectieziekte die teweeggebracht wordt door bacteriën (streptokokken). Het kan ontstaan na een ontsteking van de keelamandel (tonsillitus), maar de streptokokkeninfectie van de keel kan ook bijna ongemerkt verlopen. De infectie wordt van persoon tot persoon overgebracht, vooral door aanhoesten. Roodvonk komt vooral voor bij kinderen tussen de drie en de twaalf jaar, maar ook volwassenen kunnen het krijgen. Vroeger was het een kinderziekte die regelmatig voorkwam, tegenwoordig komt roodvonk niet vaak meer voor door de de komst van antibiotica.

Oorzaak roodvonk

De infectieziekte wordt veroorzaakt door bacteriën: streptokokken.

Symptomen roodvonk

Na een incubatietijd van een paar dagen kunnen de volgende verschijnselen optreden:

• Keelpijn met opgezette klieren in de hals;
• Pijn in het hoofd;
• Een verhoogde lichaamstemperatuur (39 -40 graden Celsius) en koude rillingen;
• Hoogrode wangen en rond de mond is de huid juist opvallend bleek;
• Soms moet iemand braken;
• Soms diarree;
• Opgezette vlekken die rood zijn van kleur, deze verspreiden zich snel over hals, romp, liezen en oksels;
• Op de tong zie je eerst witte aanslag, die verdwijnt binnen enkele dagen, daarna blijft de tong nog even helderrood en gezwollen. Dit wordt ook wel een aardbeien- of frambozentong genoemd;
• Als de koorts afneemt, na zo’n drie dagen dan gaan de rode vlekken vervellen, vooral bij de handpalmen en de voetzolen;
• Er kan haaruitval optreden (dit is tijdelijk).

Complicaties roodvonk

De volgende complicaties kunnen optreden, maar het gebeurt echter zelden:

• Longontsteking;
• Ontsteking van het middenoor;
• Acuut reuma;
• Nierontsteking (verschijnselen: lusteloosheid, het gezicht zal opzetten (vocht) en de urine zal wat afwijken van kleur door bloed.

Verloop roodvonk

Na een dag of vijf verdwijnt de uitslag en daalt de lichaamstemperatuur weer. Daarna duurt het nog vier tot vijf dagen voordat het kind (of de volwassene) weer beter is.

Lichte vormen roodvonk

Er komen ook lichtere vormen van roodvonk voor. De uitslag verschijnt dan alleen op plaatsen van de huid waar druk of warmte aanwezig is (elleboog, binnenkant dijen). Daardoor kan het soms moeilijk zijn om roodvonk vast te stellen.

Behandeling roodvonk (huisarts en wat je zelf kunt doen)

Roodvonk kan worden behandeld middels antibiotica. Als de persoon behandeld wordt met antibiotica is hij na twee dagen al niet meer besmettelijk. Als een kind erg ziek is, of je vertrouwt het niet, neem dan direct contact op met de huisarts. Deze zal afhankelijk van de ernst, besluiten om al dan niet antibiotica voor te schrijven.
Wat je zelf kunt doen als een kind roodvonk heeft is ervoor zorgen dat het kind voldoende rust en drinken krijgt. Als een kind zich naar voelt en veel last heeft van keelpijn heeft kun je paracetamol geven.

School en werk

• Als een kind met roodvonk zich goed voelt kan het gewoon naar een school, kinderdagverblijf. Iemand met roodvonk is al besmettelijk voordat de vlekjes ontstaan. Thuishouden helpt dus niet om verspreiding van roodvonk te voorkomen. Informeer wel de leiding of de leerkracht, dan kunnen in overleg met de GGD eventueel andere ouders op de hoogte gesteld worden, zodat die alert zijn op verschijnselen van roodvonk bij hun kind. Als er meerdere bewezen gevallen zijn van roodvonk in een groep dan kan de GGD onderzoek doen, voorlichting geven en mogelijk aanvullende maatregelen adviseren om de uitbraak van roodvonk te beperken. De GGD kan bijvoorbeeld adviseren dat kinderen met roodvonk pas weer naar school mogen na behandeling met antibiotica.
• Een volwassene die roodvonk heeft en zich goed voelt, kan gewoon werken, informeer wel de werkgever. Werk je in de voedselbereiding of gezondheidszorg dan is het wat anders. Overleg dan eerst met de werkgever, deze kan overleggen met de GGD.