Tekenbeet en ziekte van Lyme: symptomen en behandeling

De ziekte van Lyme is een infectieziekte, overgedragen door teken. De ziekte kenmerkt zich door huiduitslag en verschijnselen die aan griep doen denken. Wat zijn de symptomen van de ziekte van Lyme, wat kun je zelf doen, hoe wordt de ziekte behandeld en wat is de prognose? Hoe herken je een teek eigenlijk?

Inhoud artikel

• RIVM
• Wat is een teek?
• De vier levensstadia van een teek
• Is iedere tekenbeet gevaarlijk?
• De ziekte van Lyme
• Oorzaak ziekte van Lyme
• Symptomen ziekte van Lyme
• Wat moet je doen als je een ringvormige huiduitslag opmerkt?
• Hoe kun je beten voorkomen?
• De verschillende testen
• Behandeling ziekte van Lyme
• Prognose ziekte van Lyme

RIVM

Op basis van gegevens van voorgaande jaren kan er een schatting worden gedaan van het aantal beten in een bepaalde maand. In de maand juli worden er altijd veel mensen gebeten door teken omdat veel mensen de natuur ingaan of regelmatig in de tuin verblijven. In juli 2013 stelde het RIVM en de Universiteit van Wageningen dat er mogelijk tweehonderdduizend mensen in ons land gebeten zouden worden door een teek. Ongeveer drie procent van de mensen die door een teek worden gebeten, wordt daadwerkelijk ziek. Lang niet iedereen controleert zich op tekenbeten na een activiteit buiten, dit is echter wel heel belangrijk.

Wat is een teek?

Hoe ziet een teek er eigenlijk uit? Het lijkt op een klein plat spinnetje. Ze komen in het hele land voor. In bossen, parken, tuinen, duinen, maar ook in heidegebieden en weilanden. Teken leven in hoog gras en tussen bladeren. Ze nuttigen het bloed van dieren maar ook wel van het bloed van mensen. Ze kunnen heel lang op de huid zitten en zich volzuigen met bloed zonder dat je het opmerkt.

De vier levensstadia van een teek

Vier levensstadia: ei, larve, nimf, volwassen teek. Als ei heeft de teek geen bloed nodig, maar in de volgende drie fasen wel. Dan gaan ze op zoek naar bloed (van mens of dier). Als deze besmet is met het lymebacterie dan kan de teek besmet raken. Vooral nimfen en volwassen vrouwtjesteken kunnen de ziekte van Lyme overbrengen.

Is iedere tekenbeet gevaarlijk?

Meestal zijn tekenbeten onschuldig, maar het blijft belangrijk om een teek zo snel mogelijk te verwijderen. Teken kunnen besmet zijn met de lymebacterie (Borrelia burgdorferi) en de ziekte van Lyme kan dan worden overgedragen. Het is verstandig om de teek te bewaren en op te sturen naar het laboratorium. Daar kunnen ze kijken of de teek besmet is.

De ziekte van Lyme

Het is een infectieziekte die doorgegeven wordt door teken, het veroorzaakt huiduitslag en verschijnselen die aan griep doen denken. Bezigheden in de vrije natuur, tijdens de zomermaanden zijn een risicofactor. De ziekte van Lyme is genoemd naar Old Lyme, een stadje in de Amerikaanse staat Connecticut. Hier werd de ziekte voor het eerst vastgesteld.

Oorzaak ziekte van Lyme

De ziekte van Lyme wordt veroorzaakt door de bacterie Borellia burgdorferi. De ziekte wordt op de mens overgebracht door teken die besmet zijn. Besmetting vindt meestal plaats nadat de geïnfecteerde teek vierentwintig uur op het lichaam vast heeft gezeten. Na een paar dagen komen de bacteriën in de lymf- en bloedbaan terecht en dan kunnen ze zich door het lichaam verdelen. Het kan gebeuren dat een teek geïnfecteerd is met meer dan één bacterie en kan dan ook andere infecties veroorzaken denk bijvoorbeeld aan ehrlichiosis of babesiosis. Als je in de zomermaanden in een bos wandelt of kampeert in Nederland dan loop je de grootste risico’s om te worden gebeten door een teek die geïnfecteerd is. Vooral wanneer je de huid niet bedekt hebt, heb je meer kans op een beet van een teek.

Symptomen ziekte van Lyme

• Op de plek waar je gebeten bent door een teek zie je binnen twee dagen tot vier weken een rode plek. Later wordt deze plek een ring met een bleekrode kleur, de diameter is circa vijftien centimeter. Dit wordt ook wel erythema chronicum migrans genoemd. Hoe langer de vlek bestaat, hoe meer deze verbleekt, eerst in het midden, later helemaal. Ongeveer vijfenzeventig procent van de mensen krijgt dit verschijnsel.
• Het kan samengaan met: een vermoeid gevoel, een verhoogde lichaamstemperatuur, pijn in het hoofd en in gewrichten.
• Soms kan er een aangezichtsverlamming ontstaan. Als er niet wordt behandeld, dan kunnen de verschijnselen een paar weken aanhouden. Een poos na het krijgen van de ziekte van Lyme kan een gewrichtsontsteking optreden.

Wat moet je doen als je een ringvormige huiduitslag opmerkt?

• Als je een ringvormige huiduitslag ziet op de plaats waar je door een teek gebeten bent, ga dan naar de huisarts.
• Heb je geen ringvormige huiduitslag maar wel klachten als pijn in het hoofd, koorts en pijn in de spieren na de beet van een teek ga dan ook naar de huisarts.

Hoe kun je beten voorkomen?

• De kans op beten kun je verkleinen door een overhemd met lange mouwen te dragen, ingestopt in de broek. Verder een broek met lange pijpen die ingestopt is in de sokken.
• Stevige wandelschoenen dragen die de hele voet en enkel beschermen.
• Blijf in het midden van een pad lopen en ontwijk struikgewas zoveel mogelijk.
• Kijk jezelf en anderen na op de aanwezigheid van teken na een bezigheden buiten.

De verschillende testen

Huisartsen en specialisten in Nederland gebruiken de ELISA-test. Bij deze standaard test worden de antistoffen gemeten tegen de Borrelia bacterie. De uitslag is niet altijd betrouwbaar. In Nederland wordt nu ook de LTT-test aangeboden, deze kan aangevraagd worden in het laboratorium van Pro Health Medical. De test laat zien of de Borrelia bacterie actief is.

Behandeling ziekte van Lyme

Vroege behandeling is de beste manier om complicaties te voorkomen. Mensen die snel met antibiotica worden behandeld, herstellen meestal helemaal. Indien noodzakelijk, bijvoorbeeld bij gevorderde ziekte, worden antibiotica intraveneus toegediend.

Prognose ziekte van Lyme

De besmetting is dus te behandelen met antibiotica, maar blijft vaak lang onopgemerkt. De ziekte van Lyme kan leiden tot (ernstige) hart- en gewrichtsklachten en zenuwaandoeningen. Zonder behandeling kan de ziekte uiteindelijk zelfs dodelijk zijn.