Niercelkanker: vormen, symptomen en behandeling

3% van alle tumoren komen voor in de nieren. Jaarlijks sterven er wereldwijd ruim 100.000 mensen aan deze nierziekte. Niercelkanker is de gevaarlijkste vorm van kanker in de nieren. Helaas is de behandeling nog steeds niet optimaal. Als er iemand een verminderde nierfunctie heeft wordt er eerst gekeken naar het bloed en de urine, hier kan vaak al een conclusie worden getrokken of iemand nierkanker heeft.

Wat is niercelkanker

Niercelkanker is de meest voorkomende maligniteit van de nieren. Het wordt ook wel Grawitztumor of hypernefroom genoemd. Per jaar komen er wereldwijd 200.000 nieuwe gevallen bij. Per jaar overlijden ruim 100.000 mensen aan deze tumoren, dit maakt niercelkanker de gevaarlijkste kanker in de nieren. Het komt vaker voor bij mannen, hoewel deze verhouding lichtelijk aan het afnemen is. De kanker ontstaat in kleine buisjes in de nieren die de urine filteren.

Behandeling

Behandeling begint vaak met het meest belangrijke gedeelte van de behandeling: een gehele of gedeeltelijke nefrectomie (verwijdering van de nier). Wanneer er geen uitzaaiingen zijn is de 5-jaars overleving rond de 70%. Maar wanneer dit niet het geval is daalt de overlevingskans significant naar ongeveer 10%. Dit komt vooral omdat de niertumoren vaak resistent tegen radiotherapie en chemotherapie zijn, ook werken immuuntherapieën vaak niet goed genoeg.
Gerichte tumortherapieën die de oorzaken van de tumor aanpakken werken vaak beter. Ze bieden uitstel van progressie en een sommigen een verlenging van de levensduur.

Symptomen

De belangrijkste klachten bij niercelkanker zijn: bloed in de urine, pijn in de flank en een voelbare massa in de buik. Dit heet ook wel de te-laattriade. Wanneer deze klachten op worden gemerkt is de ziekte vaak al te ver gevorderd zodat behandeling weinig meer kan doen. Ook komen al deze klachten maar in 15% van de gevallen voor. Meestal worden de tumoren tegenwoordig gevonden wanneer er onderzoek gedaan wordt naar andere klachten. Andere klachten kunnen zijn: malaise, gewichtsverlies, verminderde eetlust, polycythaemia en anemie.

De meest voorkomende niercelcarcinomen

Heldercellig Niercarcinoom

Dit is de meest voorkomende vorm van RCC en komt in 70 tot 75% van de gevallen voor. in 90% van de gevallen met heldercellige carcinomen is een mutatie gevonden in het Von Hippel-Lindau gen, wat normaal gesproken tumoren tegengaat. Maar ook andere genen hebben invloed op deze vorm van kanker.

Papilair Carcinonoom

Een andere vorm van nierkanker is het papillaire carcinoom. dit wordt vaak veroorzaakt door mutaties in het MET- en PRCC-gen. 10 tot 15% van de niercelkankers zijn papillaire carcinomen.

Chromofoob Niercarcinoom

Deze vorm komt in ongeveer 5% van de gevallen voor.

Laboratorium onderzoek

Wanneer iemand langs komt bij een arts met verminderde nierfunctie worden er vaak eerst laboratoriumonderzoeken gedaan. Omdat nierkanker erg asymptomatisch is, worden deze testen niet gebruikt om direct kanker te diagnosticeren. Ze worden vaak gevonden bij tests om andere ziekten te diagnosticeren. Laboratoriumonderzoek kan helpen met informatie geven over het stadium van de ziekte en over metastaseringen. Hiervoor kunnen de volgende tests worden gebruikt:

• Urine analyse. Hierbij wordt gekeken naar bloed in de urine. Dit kan een teken zijn van RCC. Het hemoglobine kan het bloed bruin of rood kleuren. Ook kan er gekeken worden naar suiker, proteïnen en bacteriën in de urine. Een differentiële telling van bloedcellen in de urine kan informatie geven over de ernst en de uitzaaiingen van kanker.
• Een differentiële telling van bloedcellen geeft informatie over de hoeveelheid verschillende cellen in het bloed van de patiënt. De witte bloedcellen, rode bloedcellen en bloedplaatjes worden geteld. Vaak wordt er bij RCC een verlaagd aantal rode bloedcellen waargenomen. Deze test is heel belangrijk om de gezondheid van de patiënt te bekijken voor een operatie.
• Chemisch bloedonderzoek. Hierbij wordt gekeken naar verhoogde niveaus van bepaalde chemicaliën. Bepaalde leverenzymen zoals aspartaat aminotransferase [AST] en alanine aminotransferase [ALT] zijn bijvoorbeeld vaak verhoogd. Aan de hand van het calciumniveau kan de stadiering van de kanker worden bepaald, omdat dit een teken kan zijn dat het is uitgezaaid naar de botten.

Risicofactoren

Belangrijke risicofactoren voor niercelkanker zijn overgewicht en roken. Ook hypertensie verhoogt de kans op niercelcarcinoom. Wanneer familieleden de deze aandoening hebben, wordt de kans om het te krijgen ook verhoogd. Dialysepatienten die cystenieren hebben gekregen, hebben een 30 keer grotere kans om niercelkanker te krijgen in vergelijking met gezonde mensen.