Feochromocytoom, klachten en behandeling

Een feochromocytoom is een tumor die zich in het bijniermerg bevindt. In een klein aantal gevallen bevindt het gezwel zich elders in het lichaam. Meestal is een feochromocytoom goedaardig. Wanneer deze kwaadaardig is, spreken we van kanker. Vaak gaat het dan om niercelkanker of schildklierkanker. De symptomen bestaan uit een verhoogde productie van het hormoon adrenaline, waardoor er een verhoogde bloeddruk ontstaat. Dit geeft een aantal klachten die continue of in aanvallen voorkomen.

Feochromocytoom: tumor

Een Feochromocytoom is een tumor. Het staat soms in verband met een carcinoom. Dit is een kwaadaardige woekering van cellen, ook wel kanker genaamd. Vaak gaat het om niercelkanker of schildklierkanker. In 90 procent van de gevallen is een feochromocytoom goedaardig. Verder komt een feochromocytoom zelden voor.

Bijniermerg

Vaak gaat het bij een feochromocytoom om een gezwel van het bijniermerg. Slechts in één op de tien gevallen is een feochromocytoom elders in het lichaam gelegen. Het bijniermerg is het binnenste gedeelte van de bijnieren. De bijnieren zijn kleine organen die op de nieren liggen. Het bijniermerg produceert twee soorten hormonen:

• Adrenaline: komt vrij bij angst, schrik of stress en stelt de mens in staat om te vluchten of te vechten.
• Noradrenaline: wordt vaak verward met adrenaline. De werking is ongeveer hetzelfde.

Een gezwel in het bijniermerg is vaak van invloed op de productie van adrenaline. Zo ook bij een feochromocytoom.

Oorzaak

De precieze oorzaak is onbekend, wat bij veel gezwellen zo is. In 10 procent van de gevallen lijkt er sprak te zijn van erfelijke aanleg. Hier komt het dan ook vaker binnen één familie voor. Een andere oorzaak is kanker van de schildklier of niercelkanker. Vrouwen hebben een 2.5 maal hogere kans op het krijgen van schildklierkanker dan mannen. Daarnaast is er een verhoogde kans op deze vorm van kanker wanneer de schildklier is blootgesteld aan straling. Niercelkanker kan erfelijk bepaald zijn, maar ook factoren als straling of roken spelen een rol.

Klachten of symptomen

Een feochromocytoom is van directe invloed op de productie van adrenaline. De feochromocytoomcellen zijn in staat om adrenaline-achtige stoffen te produceren. Hierdoor wordt de bloeddruk verhoogd. De bloeddruk kan voortdurend verhoogd zijn, maar ook in aanvallen voorkomen. Een aanval bestaat uit klachten zoals hartkloppingen, zweten, bleek zien, misselijkheid en ook diarree. Buiten deze aanvallen om heeft de patiënt geen last van klachten. Een continue verhoogde bloeddruk geeft vaak andere klachten. Symptomen als duizeligheid, wazig zien, hoofdpijn, misselijkheid en braken zijn dan aan de orde.

Wanneer het om kwaadaardige feochromocytoom gaat, zijn de symptomen vaak erger. Toch kan kanker langere tijd verborgen blijven. Bij schildklierkanker lijken de symptomen vaak op andere problemen met de schildklier. Later kan er een knobbel onder de adamsappel voelbaar zijn. Ook kunnen er klachten als keelpijn, nekpijn, heesheid en moeite met slikken ontstaan. Bij uitzaaiingen naar andere delen van het lichaam zullen elders klachten ontstaan.

Diagnostiek

Wanneer er een aantal klachten optreden, zal er een onderzoek plaatsvinden. Onderzoek is nodig om de juiste diagnose te stellen. Vaak is een verhoogde bloeddruk aanleiding om onderzoek te verrichten, vooral wanneer de verhoogde bloeddruk continue aanwezig is, of bij jonge mensen voorkomt. Vaak wordt er bloed afgenomen voor onderzoek. In het bloed zijn dan de afbraakproducten van adrenaline te vinden. Dit wijst op een verhoogde productie van dit hormoon. Middels een scan is het mogelijk om de feochromocytoom te zien. Wanneer deze te klein is, wordt dit lastiger. Soms wordt de tumor over het hoofd gezien of niet opgemerkt. Behandeling wordt dan moeilijk. In een later stadium is het vaak wel mogelijk om de tumor te zien, wanneer deze gegroeid is.

Behandeling

Met geneesmiddelen zal de bloeddruk weer naar een normaal niveau worden gebracht. Hierdoor verdwijnen de eerste klachten al. De tumor wordt operatief verwijderd. In de meeste gevallen is deze behandelmethode voldoende. Wanneer het om een kwaadaardige feochromocytoom gaat, is intensievere behandeling nodig. Dit zal gebeuren middels bestraling of chemotherapie. De prognose bij kwaadaardige feochromocytoom is moeilijk te voorspellen. Wanneer er uitzaaiingen zijn, zullen deze zich vaak in de lever, de botten of de longen bevinden. Bij uitzaaiingen is de prognose slecht. Bij een goedaardige tumor ziet de prognose er goed uit. De kans op herhaling blijft aanwezig, maar is klein.