Meer mensen met HPV-keelkanker: feiten en adviezen

Het aantal mensen dat keelkanker krijgt in ons land is relatief gezien niet heel hoog, vergeleken bij andere vormen van kanker. Het gaat om ruim 550 mensen per jaar. Dan nog is elk geval er natuurlijk een te veel. Bovendien is het percentage van een specifiek soort keelkanker, namelijk het soort dat veroorzaakt wordt door het zogenaamde HPV-virus, verzesvoudigd in de afgelopen twintig jaar. Hoe komt dit? Wat zijn de risicofactoren? Wie vormen de voornaamste risicogroep? VU Medisch Centrum komt met cijfers, feiten en adviezen. Het is niet zo dat het absolute aantal mensen met keelkanker relatief hoog is: het gaat om ruim 550 personen die per jaar keelkanker krijgen. Dit niet om menselijk leed te relativeren, maar wel om de hierna volgende cijfers in een realistisch licht te bekijken. Deze cijfers betreffen namelijk het percentage van gevallen van keelkanker in ons land die veroorzaakt worden door het humaan papillomavirus. Dit virus is inmiddels, mede dankzij de media, beter bekend onder de afkorting 'HPV.'

Verzesvoudigd percentage gevallen keelkanker veroorzaakt door HPV

Het percentage gevallen van keelkanker veroorzaakt door HPV is de afgelopen twintig jaar verzesvoudigd. Was het percentage twintig jaar geleden nog 5%, nu is dat 30%. Hoe komt dit? In elk geval zijn risicofactoren voor het opdoen van dit virus het hebben van veel zogenaamde wisselende seksuele contacten en orale seks. Het zijn vooral mannen bij wie deze vorm van keelkanker geconstateerd wordt.

Wel een betere kans op overleving

De grote stijging in het percentage gevallen van keelkanker veroorzaakt door HPV is slecht nieuws, uiteraard. Er is echter ook beter nieuws inzake deze specifieke vorm van keelkanker. De overlevingskans van patiënten bij wie keelkanker veroorzaakt is door HPV, is beter dan die van andere keelkankerpatiënten. Arts-onderzoeker Michelle Rietbergen promoveerde op dit onderwerp bij het VU Medisch Centrum in Amsterdam. Zij deed haar onderzoek tussen 1990 en 2010. Rietbergen zegt: ‘Blijkbaar reageren HPV-positieve keeltumoren goed op behandeling met chemo en bestraling’,

Risicofactoren voor keelkanker in het algemeen

Voorname oorzaken van keelkanker in het algemeen, dus niet de zogenaamde 'HPV-keelkanker', zijn weer anders dan die voor specifieke HPV-keelkanker. Hier gaat het niet om seksueel gedrag maar om levensstijl-gebonden oorzaken. Dit zijn vooral roken en overmatig alcoholgebruik. Wel is het zo dat het onderzoek van Michelle Rietbergen aantoont dat infectie met het humaan papillomavirus steeds vaker de oorzaak is van keelkanker. Maar het gaat dus vooral om mannen.

De overleving van HPV-keelkanker en die van keelkanker in het algemeen

Onderzoeker Rietbergen stelde zichzelf de vraag hoe de overleving bij keelkanker is voor mensen die roken of overmatig alcohol gebruiken, vergeleken bij de overleving van patiënten met HPV-positieve keelkanker. Zij stelde vast dat vijf jaar na de diagnose het overgrote deel van degenen met HPV-positieve keelkanker nog leefde: zeventig procent. Verdrietig was de constatering dat dit percentage overlevenden bij de andere groep maar veertig procent was. Dit onderzoeksfeit wijst in de richting van de conclusie dat HPV-positieve keeltumoren beter reageren op behandeling, die normaliter neerkomt op chemokuren en bestraling. Mogelijk kunnen patiënten met HPV-positieve keelkanker dus een lichtere chemokuur of bestraling krijgen dan andere mensen met keelkanker. Reden waarom keelkankerpatiënten in ons land dezer dagen getest worden op HPV.

Preventie van keelkanker

Omdat de voornaamste oorzaken van keelkanker altijd liggen bij de leefstijl, zijn leefstijlveranderingen belangrijk voor het voorkomen van keelkanker. Stoppen met roken is belangrijk, maar ook het matig zijn met alcohol. Inzake de seksualiteit is het aan te raden om veel wisselende seksuele contacten te beperken. Orale seks binnen een monogame relatie hebben verkleint het risico. Gebruik van preventiemiddelen ook. Rietbergen pleit zelf ook voor HPV-vaccinatie, maar zoals de media ons regelmatig voorhouden, deze vaccinatie is omstreden én momenteel alleen gericht op meisjes. Om de vooral bij mannen voorkomende HPV-gerelateerde keelkanker te voorkomen, ligt vaccinatie van mannen wellicht meer voor de hand. Voor het zover is, wordt nu eerst onderzoek gedaan naar de vraag, of het huidige vaccin effectief is bij het voorkomen van HPV-gerelateerde keelkanker.