Reticulo-endotheliaal systeem, immuunsysteem

Het reticulo-endotheliaal systeem, afgekort RES, is een onderdeel van het immuunsysteem. Tegenwoordig wordt dit ook wel het mononucleaire-fagocytensysteem genoemd. Een belangrijk onderdeel van het RES zijn de fagocyten: een bepaald type witte bloedcel. Deze worden onder andere in de milt opgeslagen. Fagocyten zijn in staat om indringers 'op te eten' of te omsluiten. Een slecht werkend immuunsysteem, bijvoorbeeld door stress of eenzijdige voeding, zorgt ervoor dat we vatbaarder zijn voor ziekten. Daarnaast duurt het herstel veel langer.

Reticulo-endotheliaal systeem

Ons immuunsysteem of afweersysteem heet ook wel het reticulo-endotheliaal systeem (RES). Het immuunsysteem is het laatste systeem waarmee indringers in aanraking komen. Bacteriën en virussen worden eerst geweerd middels hoesten, niezen, afweer van de huid (bijvoorbeeld inkapselen), braken of diarree. Dit is een middel van het lichaam om schadelijke bacteriën, virussen, schimmels of toxines (giftige stoffen) uit het lichaam te verwijderen. Wanneer dit niet voldoende werkt, komt het immuunsysteem in werking.

Verouderde benaming

Het reticulo-endotheliaal systeem is een term die niet veel meer gebruikt wordt. Men ging ervan uit dat fagocyten (een bepaald type witte bloedcel) onderdeel uitmaakte van endotheelcellen, dit zijn bedekkende cellen in de lever, de milt, de lymfeklieren en andere organen die betrokken zijn bij het immuunsysteem. Tegenwoordig weet men dat fagocyten hier niet toe behoren, en worden deze tot het mononucleaire-fagocytensysteem benoemd. Dit maakt weer onderdeel uit van het gehele immuunsysteem.

Waaruit bestaat dit?

Het vroegere RES, in dit artikel immuunsysteem genoemd, bestaat uit zwezerik, de milt, de lever, beenmerg, het bloed, lymfe en lymfeklieren, grijze stof in de hersenen en het cellulair systeem. Zonder goed werkend immuunsysteem zouden we doodgaan van een simpele griep of verkoudheid. Maar het immuunsysteem doet veel meer dan alleen een griep of verkoudheid bestrijden. Ook ernstige ziekten zullen door het immuunsysteem zoveel mogelijk bestreden worden. Helaas is niet iedere ziekte of ziekmakende indringer even duidelijk te herkennen. En soms verloopt een ziekte zo snel dat ons immuunsysteem het niet meer aankan. De ziekte krijgt dan de overhand en verzwakt ons lichaam.

Fagocyt

Een belangrijk onderdeel van het vroegere RES is de fagocyt. Dit is een bepaald type witte bloedcel. Voor iedere witte bloedcel bestaan er vee honderden rode bloedcellen. Hoewel ze dus maar in een kleine hoeveelheid aanwezig zijn, vormen ze een belangrijk en onmisbaar onderdeel van het bloed. Witte bloedcellen noemen we leukocyten en zijn een stuk groter dan de rode.

Wanneer het lichaam geïnfecteerd is met een virus, bacterie of andere vreemde stof worden er signalen doorgegeven aan de fagocyten. Deze zullen naar de infectie toe gaan. Fagocyten hechten zich aan het oppervlak van bacteriën of sluiten andere stoffen in. Het omsloten materiaal wordt vervolgens door de fagocyten naar de lymfeklieren gebracht, of wordt ter plekke afgebroken. De meeste fagocyten bestaan uit neutrofielen. Deze fagocyten leven ongeveer vijf dagen en hebben gemiddeld 30 minuten nodig om bij het eerste signaal op de plaats van de infectie terecht te komen. Neutrofielen veranderen in pus. Pus bestaat uit een vloeistof met afgestorven neutrofielen en andere witte bloedcellen, omsloten bacteriën en afgestorven weefsel. Pus komt via een holte in het lichaam naar buiten.

Monocyten worden in het beenmerg aangemaakt en wordt gedeeltelijk in de milt opgeslagen. Monocyten verplaatsen zich naar de plaats van infectie, waar ze lichaamsvreemde stoffen tot zich kunnen opnemen. Geïnfecteerde lichaamscellen kunnen door monocyten gedood worden.

Slecht werkend immuunsysteem

Wanneer het immuunsysteem net voldoende werkt heeft dit nadelige gevolgen voor de gezondheid. Infecties kunnen moeilijker bestreden worden. Men is vatbaarder voor ziekten en het herstel duurt langer. Wanneer het immuunsysteem ernstig verstoord is, zoals bij de ziekte ADS dat het immuunsysteem uitschakelt, zal de patiënt uiteindelijk komen te overlijden aan een lichte infectie. Deze infectie zou onder normale omstandigheden goed bestreden kunnen worden door het lichaam.

Het immuunsysteem werkt slechter bij slaaptekort en slechte voeding, maar ook stress speelt een rol. Stress is een grote aanslag op het immuunsysteem. Het lichaam is teveel met andere processen bezig zoals het verhogen van de vecht-of vluchtreactie, waardoor het immuunsysteem wordt afgezwakt. Door voldoende lichaamsbeweging worden stresshormonen afgebroken, wat de weerstand verhoogt. Daarnaast is voldoende slaap en een gevarieerde voeding van belang. Vitaminen en mineralen zijn nodig om het immuunsysteem op peil te houden. Ook antioxidanten zorgen voor een verhoogde weerstand, doordat vrije radicalen worden afgebroken. Antioxidanten bestaan uit vitamine C, vitamine E, seleen, zink en bioactieve stoffen. Soms is het immuunsysteem dusdanig verzwakt, dat er hulp nodig is om het immuunsysteem te versterken. Een arts kan extra vitaminen en mineralen in de vorm van preparaten voorschrijven. Soms is het nodig om het lichaam te ondersteunen met behulp van antibiotica.