Gevolgen van overgewicht op latere leeftijd

Er zijn steeds meer jonge mensen met overgewicht (obesitas). We onderscheiden verschillende vormen van overgewicht. Ziekelijk overgewicht wordt morbide obesitas genoemd en neemt de grootste gezondheidsrisico's met zich mee. Hoe langer iemand kampt met overgewicht, hoe hoger het risico om vroegtijdig te overlijden. Zo wordt het risico om te overlijden aan een ziekte sterk verhoogd bij meer dan 25 jaar overgewicht. De gevolgen op latere leeftijd worden vaak onderschat.

Wat is overgewicht?

Van overgewicht spreken we wanneer het lichaamsgewicht hoger is dan goed is voor het lichaam. Het lichaamsgewicht is de massa van het lichaam, uitgedrukt in kilo (kilogram), stone of pound. Amerikanen en Britten gebruiken vooral de gewichtseenheid pound (lbs). Een gezond gewicht wordt bepaald door een juiste verhouding tussen lichaamsgewicht en lichaamslengte. Om een gezond gewicht te berekenen wordt gebruik gemaakt van de BMI (Body Mass Index). Berekend wordt het aantal kilogrammen per vierkante meter aan lichaam. Een BMI tussen de 20 en 25 betekent een gezond gewicht.

Wanneer de BMI boven de 25 uitkomt, spreken we van overgewicht. Kort gezegd kunnen we overgewicht op de volgende manier interpreteren:

• BMI 25 tot 27: licht overgewicht
• BMI 27 tot 30: matig overgewicht
• BMI 30 tot 40 ernstig overgewicht (obesitas)
• BMI boven 40: ziekelijk overgewicht (morbide obesitas)

Bovenstaande cijfers gelden voor volwassen. Bij kinderen ziet de uitkomst er anders uit, hun (gezond) BMI ligt tussen de 13,9 en 18,4 op 2-jarige leeftijd, en tussen de 17 en 25 op 18-jarige leeftijd.

Brengt overgewicht risico's met zich mee?

Mensen met overgewicht hebben een verhoogd risico op verschillende ziekten. Een veel voorkomende ziekte is suikerziekte (diabetes). Daarnaast ontstaat er meer kans op artrose, hart-en vaatziekten, slaapapneu, verminderde longfunctie, beroerte, depressie en sommige vormen van kanker.

Wanneer begin je de nadelen van overgewicht te merken?

Hoe hoger het BMI, hoe hoger het risico op ongemakken en ziekten. Bij jonge mensen duurt het vaak jaren voordat ze nadelige gevolgen ondervinden van hun overgewicht. Maar ook dit hangt weer af van de ernst van het overgewicht. Bij een BMI boven de 30 jaar treden de eerste klachten na vijf tot tien jaar op. Vaak begint dit met pijn aan de enkels en knieën, moeilijker lopen en kortademigheid. Ook slaapapneu kan dan ontstaan. Niet altijd worden de klachten direct gelinkt aan overgewicht.

Latere leeftijd

De grootste groep mensen met overgewicht zijn tussen de 55 en 75 jaar oud. Dit komt omdat juist bij deze groep de stofwisseling vertraagd en de lichaamsbeweging minder wordt. Spiermassa neemt af en wordt vervangen door meer vetweefsel. Vanaf de leeftijd van 75 jaar daalt de groep van mensen met overgewicht sterk. Dit heeft te maken met het feit dat de meeste mensen met (ernstig) overgewicht vroegtijdig sterven.

Hoe groot is de kans om te sterven aan overgewicht?

Een licht overgewicht verhoogt niet de kans op vroegtijdig te sterven. Vanaf een BMI van 30-35 is het risico om eerder dood te gaan hoog. Hoe langer iemand overgewicht heeft, hoe hoger het risico wordt. Zo geeft vijf jaar overgewicht een verhoogde kans van 30 procent om vroegtijdig te sterven. Vijftien jaar overgewicht is goed voor een verdubbeld risico om te overlijden aan de gevolgen van overgewicht. Vijfentwintig jaar overgewicht is zelfs goed voor een driedubbel verhoogd risico. Een hoger risico houdt in: wanneer iemand 10 procent kans heeft om aan een bepaalde ziekte te overlijden, zal iemand met 25 jaar overgewicht 30 procent kans hebben om aan deze ziekte te overlijden.

Ruim 18 procent van alle rokers sterft aan de gevolgen van het roken. Voor mensen met overgewicht geldt dat ruim 10 procent aan de gevolgen hiervan sterft. Overgewicht kent een toename in Europa. Eerder kwam het meest overgewicht in Amerika voor, maar ook Europa krijgt steeds meer te kampen met overgewicht.

Gevolgen op latere leeftijd

Zoals eerder uitgelegd wordt de kans om te sterven aan overgewicht groter naarmate er langer sprake is van overgewicht. Mensen die pas op latere leeftijd overgewicht krijgen zullen minder risico lopen dan mensen die op jonge leeftijd te dik zijn. Mensen tussen de 30 en 50 jaar oud met overgewicht zullen op latere leeftijd gevolgen hiervan ondervinden: zij leven gemiddeld 6 tot 7 jaar korter. Wanneer deze mensen ook nog roken leven ze gemiddeld 13 tot 14 jaar korter. Het is dus belangrijk om overgewicht op jonge of middelbare leeftijd al aan te pakken. Vaak wordt gedacht: zolang er geen klachten zijn, hoef ik niet af te vallen. Dat overgewicht een tikkende tijdbom is, hebben veel mensen met overgewicht niet in de gaten. Iedere kilo die men afvalt, is een stap in de goede richting.