Posttraumatische stress stoornis (PTSS): onveilig voelen

Een post traumatische stress stoornis / posttraumatisch stress syndroom kan ontstaan na het meemaken van een trauma. Traumatische ervaringen worden onderscheiden in twee typen: type 1 trauma en type 2 trauma. Bij een type 1 trauma gaat het om het meemaken van een eenmalige traumatische gebeurtenis, zoals een auto-ongeluk of getuige zijn van zinloos geweld. Bij een type 2 trauma is iemand herhaaldelijk blootgesteld aan traumatische ervaringen, denk hierbij aan een kind dat thuis fysiek wordt mishandeling of seksueel misbruik.

Reageren op gevaar

Wanneer je een traumatische gebeurtenis meemaakt schiet je lichaam in een stress status. Omdat er gevaar dreigt, zorgt je lichaam er voor dat je alert en gefocust bent om adequaat te reageren op de dreiging die is ontstaan. Een volstrekt normale reactie van het lichaam op een abnormale gebeurtenis. Voor mensen met een ptss geldt echter dat ze als het ware in deze stress status blijven hangen, ook als het gevaar allang voorbij is. Mensen met een ptss blijven constant alert op mogelijk gevaar. Hun lichaam bevindt zich constant in de overlevingsmodus, het voelt als of er op elk moment iets verschrikkelijks kan gebeuren. Ze kunnen zich hierdoor ook niet meer concentreren op andere dingen, ze zijn alleen maar gefocust op mogelijk gevaar. Dit constant alert zijn kost verschrikkelijk veel energie, mensen met een ptss zijn dan ook vaak letterlijk uitgeput. Ze hebben chronische stress.

Geen toekomst meer zien

Mensen met een ptss hebben vaak geen toekomstbeeld meer. Ze zijn zo bezig met overleven in het nu, dat ze feitelijk geen plaats meer hebben om na te denken over hoe de toekomst er uit moet zien, over hoe zij zichzelf zien over een paar jaar. Er is wel toekomst, maar mensen met een ptss zien die toekomst niet meer. En dit is ook logisch als je je bedenkt dat het lichaam nog steeds denkt dat het constant alert moet zijn op gevaar. Op zo een moment vervallen alle relatief onbelangrijke zaken en is er enkel nog plaats om te overleven.

Herbeleven van de traumatische ervaring(en)

Mensen met een ptss hebben vaak last van herbelevingen. Ze hebben bijvoorbeeld last van nachtmerries, wat er soms voor kan zorgen dat ze het slapen gaan vermijden uit angst voor een herbeleving. Dit zorgt er weer voor dat het lichaam nog uitgeputter raakt. Soms zijn er bepaalde gebeurtenissen, aanrakingen of gedragingen van personen die er voor zorgen dat een persoon de ervaringen herbeleeft. Zo kan een gynaecologisch onderzoek zeer belastend zijn voor mensen die te maken hebben gehad met seksueel misbruik.

Is genezing mogelijk?

Het is heel lastig om van een ptss af te komen, maar wel mogelijk. Vooral voor mensen met een type 2 trauma geldt dat het lichaam jarenlang terecht in de stress status heeft gestaan. Denk bijvoorbeeld aan een kind dat thuis regelmatig fysiek mishandeld is. Misschien wel zijn of haar hele jeugd. Het alert zijn is als het ware een tweede natuur geworden voor zo iemand. Opnieuw of zelfs voor het eerst veiligheid vinden zal voor deze mensen een lange, maar niet onmogelijke weg zijn. Een type 1 trauma is vaak beter te verwerken, omdat het om 1 gebeurtenis gaat. Vaak hebben deze mensen ook al een basisveiligheid ontwikkeld, terwijl bij sommige mensen met een type 2 trauma deze veiligheid volkomen ontbreekt. Ze weten niet beter dan constant alert te moeten zijn op gevaar, voor sommige mensen is er nooit veiligheid geweest. Het is makkelijker om iets terug te halen dan om iets nog helemaal te moeten leren.
Onthoud dat deze gedragingen een volstrekt menselijke reactie zijn op een abnormale gebeurtenis.