Chronotherapie: achtergrond en toepassingen

Chronotherapie is een vorm van therapie die gebruik maakt van onze interne biologische klok. Naast ons slaap-waakritme hebben ook veel andere lichamelijke processen een dagelijks ritme zoals bijvoorbeeld hartslag en bloeddruk. Het ritme van deze processen kan soms van slag raken, bijvoorbeeld doordat we te lang opblijven of 's snacht in een verlichte ruimte verblijven. Chronotherapie probeert om deze interne processen weer in evenwicht te krijgen met de buitenwereld.

Biologische ritmes is mensen

In onze omgeving zijn veel ritmes te vinden. De meest voor de hand liggende is natuurlijk de afwisseling tussen dag en nacht. Dit ritme duurt ongeveer 24 uur en wordt daarom ook wel circadiaan genoemd (Lat. circa=ongeveer, dias=dag). Naast het circadiane ritme bestaan er ook nog de maancyclus, de seizoenen en de getijden. Deze cycli hebben veel invloed op op ons lichaam. Denk bijvoorbeeld aan ons dag-nachtritme: overdag zijn we wakker terwijl we 's nachts juist slapen. Ook maandelijkse cycli zijn bij mensen bekend: denk bijvoorbeeld aan de vrouwelijke menstruatiecyclus. Seizoenen hebben invloed op de hoeveelheid zonlicht die we per dag ontvangen en worden in verband gebracht met depressie (denk aan bijvoorbeeld winterdepressie). Getijden hebben tegenwoordig minder invloed op mensen maar in andere dieren zijn deze ritmes nog steeds van groot belang. Het is belangrijk om te begrijpen dat deze ritmes zicht nog steeds blijven voordoen als de omgeving kunstmatig veranderd wordt. Hieruit kan men afleiden dat de ritmes opgeslagen worden in het lichaam en dat het lichaam dus een interne klok heeft die de tijd bijhoudt.

Ontregeling van de biologische klok

De interne of biologische klok kan wel reageren op de buitenwereld. Door invloed van buitenaf (bijvoorbeeld licht) kan de klok opnieuw gezet worden net zoals men dat bij een horloge kan doen. De biologische klok die zorgt voor ons dag- en nachtritme wordt vooral bijgesteld door de hoeveelheid licht die we 's morgens vroeg en 's avonds laat te zien krijgen. Als we 's morgens vroeg veel licht krijgen zullen we onze klok iets naar voren zetten en als we 's avonds laat veel licht krijgen zullen we onze klokt iets terug zetten.

Onze biologische klok is vooral gevoelig voor blauw licht. Blauw licht komt veel voor in zonlicht maar ook veel in bijvoorbeeld het beeldscherm van een computer of een smartphone. Het is daarom mogelijk dat onze biologische klok ontregeld raakt doordat we steeds vaker 's avonds blootgesteld worden aan blauw licht. Daardoor komt onze biologische klok achter te lopen en zullen we 's avonds later moe worden en 's morgens later wakker.

Lichttherapie

Lichttherapie maakt gebruik van de mogelijkheid om onze biologische klok opnieuw te zetten door middel van licht. Door 's morgens in een speciale lamp te kijken wordt de biologische klok als het ware naar voren gezet. Het is wel belangrijk om dit met een speciale lamp te doen en niet met bijvoorbeeld een gloeilamp omdat dit de ogen kan beschadigen. De speciale lamp zendt vooral blauw licht uit en bootst zo zonlicht na. Tijdens de therapie moet de behandelde wel een speciale bril dragen. Lichttherapie duurt ongeveer 30 minuten per dag en kan ook thuis worden gedaan. Verder heeft lichttherapie nauwelijks bijeffecten en is daarom zeer geschikt voor mensen bij wie bijvoorbeeld behandeling met melatonine niet helpt.

Slaaponthouding

Een andere vorm van chronotherapie is slaaponthouding. Simpel gezegd moet men bij slaaponthouding één volledige nacht niet slapen en de daaropvolgende nachten geleidelijk richting een normale slaapfase aannemen. Deze methode maakt gebruik van het feit dat mensen erg veel moeite hebben om hun ritme te vervroegen maar veel minder moeite hebben om hun ritme te verlaten.
Bij seizoensgebonden stemmingsstoornissen wordt vaak een combinatie van slaaponthouding en lichttherapie gebruikt die ervoor zorgt dat een patiënt weer een normaal ritme krijgt.

Toekomst van chronotherapie

Met deze twee vormen van chronotherapie worden al veel mensen behandeld. Chronotherapie bestaat nog maar kort en het onderzoek ernaar is schaars. Het is daarom belangrijk dat er meer onderzoek komt om deze manier van therapie te ondersteunen. Per definitie valt elke therapie die gebruik maakt van ons biologische ritme onder chronotherapie. Doordat veel fysiologische processen een dagelijks ritme hebben maakt het bijvoorbeeld uit op welk tijdstip van de dag chemotherapie bij de behandeling van kanker wordt gegeven. Deze vormen van chronotherapie zullen in de toekomst steeds waardevoller worden in de gezondheidszorg.
© 2014 - 2024 Koenklaver, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Lichttherapie bij winterdepressieTijdens de winter hebben sommige mensen last van depressiviteit. Deze vorm van depressie kan behandeld worden met lichtt…
Winterdepressie; hoe onstaat het en wat kan je eraan doen?Winterdepressie; hoe onstaat het en wat kan je eraan doen?De bladeren vallen van de bomen, het wordt steeds kouder...En een winterdepressie is in aantocht! Maar wat is nu eigenli…
Lichttherapie om beter te slapenLichttherapie om beter te slapenSlaapstoornissen vormen vandaag de dag een groot probleem. Er zijn steeds meer mensen die slecht slapen. Lichttherapie k…

Epilepsie bij een kind en de invloed op het levenEpilepsie bij een kind en de invloed op het levenHet valt niet mee om te moeten leven met een ziekte, vooral voor een kind. Epilepsie is een aandoening waarbij er een ko…
Chorea van Sydendam en chorea van HuntingtonChorea van Sydendam en chorea van HuntingtonChorea is een ziekte die het centrale zenuwstelsel aantast. Hierdoor ontstaat er samentrekkingen in spiergroepen met onw…
Koenklaver (14 artikelen)
Gepubliceerd: 07-10-2014
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Ziekten
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.