Pest, een infectieziekte

We kennen zeer veel verschillende soorten infectieziekten. Een ernstige infectieziekte is de pest. Deze werd eerder ook wel de zwarte dood genoemd of hiermee in verband gebracht. De ziekte wordt veroorzaakt door een bacterie die zich op vlooien bevindt, Het gaat hier om de rattenvlo. Deze vlo vinden we niet alleen bij ratten maar ook bij andere knaagdieren. Af en toe duikt er een uitbraak van de pest op. Niet altijd wordt dit gemeld uit angst voor het wegblijven van toeristen. Er zijn meerdere vormen van pest waaronder longpest en builenpest. De symptomen zijn dan weer anders. Behandeling is noodzakelijk anders is de kans op overlijden groot.

De pest

Pest of de pest is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de bacterie Yersinia pestis. Deze bacterie bevindt zich op rattenvlooien. De rattenvlo zien we vooral bij de zwarte rat, maar kan ook bij andere knaagdieren voorkomen. Soms bijt deze vlo een mens en kan de mens daardoor besmetten raken met de bacterie.

Zwarte dood

De pest wordt vaak in verband gebracht met de zwarte dood. Deze ziekte verspreidde zich tussen 1346 en 1351 wereldwijd en kostte ongeveer 75 tot 100 miljoen mensen het leven. in die tijd bedroeg dat ruim een kwart tot een-derde van de bevolking. omdat Joden minder vaak getroffen werden door de zwarte dood, werden deze beschuldigd van het ontstaan van de ziekte en werden ze levend verbrand. Later bleek dat Joden minder snel ziek werden doordat ze zich hielden aan de Joodse reinigingswetten en dus hygiënischer leefden. De zwarte dood was zeer waarschijnlijk de pest, maar hierover is geen 100 procent zekerheid.

Verschillende typen

Er zijn meerdere vormen van de pest. Zo onderscheiden we de builenpest (bubonenpest), de longpest, pestsepsis en de onschuldige pestis minor. Longpest kan ontstaan door verspreiding van de builenpest via de bloedbaan, maar kan ook ontstaan door inademen van besmette druppeltjes. Pestsepsis is een infectie van de bloedbaan met de bacterie en kan een gevolg zijn van de builenpest of longpest.

Sylvatische pest

Dit noemen we ook wel de wilde pest. In het wild levende knaagdieren zijn in bepaalde gebieden massaal besmet met de bacterie. Gebieden als Zuid-Afrika, Argentinië, Canada en het westen van de Verenigde Staten staan hier bekend om. Sylvatische pest veroorzaakt soms de pest bij mensen maar veroorzaakt geen epidemie. Een epidemie wordt veroorzaakt door ratten of andere knaagdieren die de rattenvlo met zich meedragen. Deze vlooien zullen bij een tekort aan ratten hongerig aanvallen op mensen. Dan vindt er besmetting plaats bij de mens.

Builenpest of bubonenpest

De builenpest is de meest voorkomende vorm van pest. De ziekte kan al enkele uren na besmetting optreden, maar kan soms ook een week op zich laten wachten. De symptomen zijn zwelling van de lymfeklieren en pijn aan deze klieren. Het betreft dan de lymfeklieren die dicht bij de vlooienbeet gelegen zijn, omdat deze lymfeklieren als eerste aangedaan worden. Het zijn vaak de lymfeklieren in de lies die zwellen. Er ontstaat hoge koorts en vaak een verettering van de lymfeklieren die kan doorbreken. Er ontstaat later vaak secundaire longpest. Zonder behandeling zal 50 tot 80 procent van de patiënten komen te overlijden.

Longpest

We onderscheiden de primaire en de secundaire longpest. Primaire longpest ontstaat doordat druppeltjes met de bacterie worden ingeademd en in de luchtwegen terecht komen. Secundaire longpest ontstaat wanneer er al builenpest aanwezig is, en de bacterie via de bloedbaan in de longen terecht komt. Primaire longpest wordt vooral in de koudere gebieden gezien. Deze patiënten zijn zeer besmettelijk voor anderen. De symptomen beginnen al drie uur tot 2 dagen na besmetting. Er ontstaan klachten als hoofdpijn, hoge koorts en hoesten. Later ontstaat er longoedeem. Hierbij zijn de bloedvaten in de longen beschadigd en zal zich vocht tussen de longblaasjes en de bloedvaten verspreiden. Hierdoor verminderd de zuurstofopname. De patiënt zal bloed gaan ophoesten. Zonder behandeling sterven de meeste patiënten binnen 2 tot 3 dagen.

Pestsepsis

Wanneer de bacterie zich verspreid via de bloedbaan spreken we van pestsepsis. Het bloed is geïnfecteerd. Vaak komt dit voort uit builenpest of longpest, maar kan ook ontstaan wanneer de bacterie rechtstreeks in een wond terecht komt en zo de bloedbaan bereikt. Er ontstaan klachten als hoge koorts, hoofdpijn en verwardheid. Een bloedvergiftiging is te herkennen aan het ontstaan van paarse vlekken op de huid. Ook ontstaan er koude rillingen, daling van de bloeddruk en een versnelde hartslag.

Pestis minor

Deze vorm van pest wordt vaak niet direct opgemerkt als zijnde deze ziekte. Er ontstaat lichte koorts en vaak een lichte zwelling van de lymfeklieren. Dankzij pestis minor ontstaat er een levenslange immuniteit tegen de bacterie.

Behandeling

Zonder behandeling sterft 40 tot 80 procent van de patiënten. Besmette patiënten moeten geïsoleerd worden om verdere besmetting te voorkomen. Vaak wordt er antibiotica toegediend die de bacterie moet doden. Er bestaat vaccinatie tegen pest, maar hier zijn wel bijwerkingen aan verbonden. In de periode rond 1999 werd er gebruik gemaakt van deze vaccinatie, maar deze gaf onvoldoende bescherming en moest meerdere malen werden toegediend. In 2014- 2015 brak de pest uit in Madagaskar.