Waarom bedrust? De voor-en nadelen

Niet iedereen is even blij met verplichte bedrust, maar soms is er geen andere mogelijkheid., Bedrust kan zinvol, noodzakelijk of onvermijdelijk zijn. Zwangere vrouwen krijgen soms bedrust voorgeschreven. Dit ter bescherming van de ongeboren baby. Maar ook na een operatie, een ongeval of bij ziekte kan bedrust nuttig zijn. De arts zal bespreken wanneer dit nodig is. Het nadeel van bedrust is niet alleen de verveling, maar ook de toenemende kans op een longontsteking, longembolie of doorligplekken. Bedrust heeft altijd een negatief effect op de conditie. Het hart en de spieren gaan snel achteruit.

Wat is bedrust?

Bedrust is het langere tijd in bed liggen, al dan niet slapend. We onderscheiden drie vormen van bedrust:

• Onvermijdelijke bedrust: soms is bedrust niet te voorkomen en gebeurt dit noodgedwongen. Van een comapatiënt kunnen we zeggen dat deze onvermijdelijke bedrust heeft. Maar ook bij een botbreuk, waar bijvoorbeeld beide bene zijn gebroken, is bedrust onvermijdelijk. Ook een zware operatie verplicht ons soms tot bedrust.
• Noodzakelijke bedrust: soms kan de patiënt niet anders dan bedrust nemen. Vaak zien we dit bij patiënten die door ziekte zodanig achteruitgaan, dat hun conditie het niet meer toelaat om nog actief te zijn. Er zit dan niets anders op dan bedrust te nemen.
• Zinvolle bedrust: bedrust kan zinvol zijn na een operatie, bij griep, bij een ongeval of wanneer het lichaam moet herstellen. Juist door rust verloopt het herstel sneller, vooral bij slaap. Het is bekend dat het lichaam in periode van slaap het snelst herstelt.

Vaak lopen deze drie vormen van bedrust in elkaar over of overlappen elkaar. We kunnen na een operatie bijvoorbeeld zeggen dat bedrust zinvol en onvermijdelijk is. Belangrijker is de vraag waarom er bedrust nodig is.

Zwangerschap en bevalling

Een van de meest voorkomende oorzaken van bedrust: zwangerschap en bevalling. Een gezonde zwangere vrouw heeft geen extra bedrust nodig. Wel kan zij toegeven aan vermoeidheid, die vaak gedurende een bepaalde periode aanwezig is. Bedrust wordt pas noodzakelijk wanneer de arts of verloskundige dit voorschrijft. Bijvoorbeeld wanneer de placenta (moederkoek) dreigt los te raken. In dit geval kan bedrust dit soms voorkomen. Ook bij voortijdige weeën wordt de zwangere vrouw in bed gehouden. Vaak krijgt ze wee-afremmende medicijnen toegediend. Ook een plotselinge bloeding kan tot bedrust leiden. In sommige gevallen zal bedrust gedurende de hele zwangerschap nodig zijn.

Na de bevalling is bedrust zinvol. Het lichaam heeft een zware slag geleden en heeft tijd en rust nodig om te herstellen. Vrouwen die te snel na de bevalling weer opstaan en aan de slag gaan merken dat hun lichaam dit vaak nog niet aankan. In de 20e eeuw werd bedrust vaak nog verplicht, tegenwoordig is dit niet meer noodzakelijk. Lichte beweging is goed en zorgt voor herstel, maar het lichaam mag niet te veel inspanning leveren de eerste week na de behandeling. Daarna kan het weer langzaam opgebouwd worden.

Hernia

Een hernia kan flink pijn doen. Er is sprake van een uitstulping van een tussenwervelschijf. De uitstulping drukt vaak op een zenuw, waardoor pijnklachten ontstaan. Een zittende houding in combinatie met weinig beweging kan een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van een hernia. Er werd vaak gedacht dat bedrust een hernia sneller laat genezen. Dit is niet het geval. (lichte) beweging is zelfs goed voor de rug. In de meeste gevallen gaat een hernia vanzelf over. Een operatie is alleen in een klein aantal gevallen nodig.

Longontsteking en longembolie bij bedrust

Mensen met een griep, verkoudheid of luchtweginfectie nemen vaak bedrust. Dit vergroot de kans op een longontsteking. Door het veel liggen wordt slijm moeilijker uit de longen gehoest. Dit kan een bron van virussen of bacteriën zijn, met een longontsteking als gevolg. Beter is het om regelmatig uit bed ter komen en goed door te hoesten. Rechtop in bed zitten is ook een optie.

Longembolie is een plotselinge afsluiting van de longslagader. Hierdoor sterft soms een deel van het longweefsel af. Bij ruim 1 procent van alle patiënten met bedrust ontstaat er een longembolie. Vaak is dit het gevolg van een bloedstolsels afkomstig uit de benen. Dit zien we bij patiënten die lange tijd stil liggen. Door de tragere bloedstroom ontstaat er een bloedstolsel. Dit noemen we trombose. Het bloedstolsel blijft 000ergens in de aderen van de benen hangen. Wanneer de patiënt weer gaat lopen, kan het bloedstolsel losschieten en richting de longen vervoerd worden. Daar kan het vast komen te zitten en voor een afsluiting van de longslagader zorgen.

Bij longembolie treedt er kortademigheid op. Ook een licht gevoel in het hoofd en soms flauwvallen wordt gezien. Bij het afsterven van een stuk longweefsel treedt er pijn op tijdens de inademing. Soms is er sprake van ernstig zuurstoftekort en kleurt het gelaat en de slijmvliezen blauw. Het is belangrijk om longembolie te voorkomen. Mensen met een verhoogd risico moeten zoveel mogelijk bewegen. Patiënten met bedrust doen er goed aan om ook in bed oefeningen te doen.

Doorliggen

Patiënten met veel of langdurige bedrust hebben kans op doorliggen of decubitus. Het bloed kan slecht stromen op die plek waar de patiënt ligt. Vooral daar waar de huid dicht op het bot ligt, ontstaan makkelijk doorligplekken. De huid zal eerst rood worden maar zal uiteindelijk wonden gaan vertonen. Deze wonden kunnen zeer diep zijn. Regelmatig van houding wisselen, maar ook beweging van de armen en benen kan doorligplekken voorkomen. Knellende of vochtige kleding moeten vermeden worden.

Smetplekken kunnen ook ontstaan, daar waar de huid met elkaar in contact komt en er zweetvorming optreedt. We zien dit vooral in de liezen, maar ook op andere plekken. Mensen met flink overgewicht hebben vaker last van smetplekken, vooral wanneer ze bedlegerig zijn. Bij zeer ernstig overgewicht is bedrust soms onvermijdelijk, doordat hun lichaam het gewicht niet meer kan dragen. Katoenen kleding en het regelmatig droog maken van deze plekken kan smetplekken voorkomen.

Conditie gaat achteruit

Mensen die 3 weken bedrust hebben, zullen 10 tot 30 procent minder zuurstof op kunnen nemen. De spieren verzwakken snel door bedrust. Inspanning in deze periode zorgt voor een zware belasting van het hart. In een aantal gevallen kan bedrust zelfs ervoor zorgen dat er invaliditeit ontstaat. Dit is vooral bij ouderen mensen het geval. Bij deze groep mensen kan ook het plassen achteruit gaan. Zoveel mogelijk bewegen, zelfs vanuit bed, is aan te raden.