Pulpitis, ontsteking van tand of kies

Tandpijn of kiespijn wordt als erg vervelend ervaren. De pijn is vaak hevig kloppend en verergert bij bukken of liggen. De kans is aanwezig dat het hier om pulpitis gaat. Binnenin een tand of kies bevindt zich levend weefsel: pulpa genoemd. Door onder andere gaatjes (cariës) of overbelasting van het gebit kan er een ontsteking van de pulpa ontstaan. De pijn wordt steeds heviger maar kan ook plots weer verdwijnen: de zenuw is dan afgestorven. Hierna kan er een wortelpuntontsteking of een abces ontstaan. Pulpitis moet dus altijd behandeld worden. Dit gaat meestal middels een wortelkanaalbehandeling.

Ontsteking van tand of kies

Overal kan een ontsteking ontstaan. Dit wordt veroorzaakt door een infectie met micro-organismen, bacteriën. De vaak meest vervelende en pijnlijke ontsteking is die aan een tand of kies. Het gebit is zeer gevoelig voor pijnsensaties en een ontsteking hieraan gaat dan ook vaak gepaard met hevige pijnen.

Bij pulpitis gaat het om een ontsteking van de pulpa. Dit is het binnenste weefsel dat zich in een tand of kies bevindt. We noemen dit ook wel het levend weefsel omdat zich hier bloedvaten en zenuwvezels bevinden. Vanuit de wortelpunt dat in het kaakbot gelegen is, lopen bloedvaten en zenuwvezels via het wortelkanaal naar de tandholte toe: het middelste gedeelte van de tand. Tanden hebben één tot twee wortelkanalen en kiezen drie tot vier. De pulpa (tandpulpa of tandmerg) bevindt zich dus niet alleen in de midden van de kies of tand maar ook in de wortelkanalen.

Oorzaak ontsteking

In de meeste gevallen is cariës de oorzaak. Dit noemen we ook wel gaatjes. Maar wat is cariës? Wanneer we eten blijven er voedselresten in de mond achter. Vaak blijft dit verspreid over de dag zitten en wordt er tandplak gevormd. Tandplak is een kleverige witte substantie en bestaat niet alleen uit voedselresten, maar ook uit bacteriën en slijm. Tandplak moet binnen 24 uur verwijderd worden. gebeurt dit niet, dan verhard de tandplak en wordt tandsteen. Dit is een grijze tot bruine aanslag die zich op de kauwoppervlakken of de tandvleesranden bevindt. Tandsteen is niet zelf te verwijderen, daar is het te hard voor.

Aan tandsteen hechten zich makkelijk nog meer bacteriën. De bacteriën breken suikers af in een zuur. Dit zuur tast de glazuurlaag van de tand of kies aan. Hierdoor wordt de tand of kies broos en kunnen bacteriën uiteindelijk naar binnen dringen. In verreweg de meeste gevallen kunnen we cariës als veroorzaker voor pulpitis aanmerken.

Maar er zijn ook andere oorzaken te vinden. Een lekkende vulling bijvoorbeeld. Hierdoor kan er ook een ontsteking in het binnenste gedeelte van de tand of kies ontstaan. Ook na het vullen of boren van de tand kan pulpitis ontstaan. Een andere veroorzaker is schade aan de tand of kies, bijvoorbeeld een breuk of scheur. Dit kan ontstaan door een klap of stoot tegen de tand, maar ook door bruxisme. Dit is het kaakklemmen of tandenknarsen, vaak in de nacht.

Symptomen

Pulpitis gaat nagenoeg altijd gepaard met pijn. De pijn is hevig en kloppend en verergert bij bukken of liggen. Ook reageert de tand of kies hevig op koude of warmte. Tikken tegen de tand of dicht bijten is ook pijnlijk. De tand of kies heeft in ieder geval hogere gevoeligheid dan de andere elementen. De pijn die gevoeld wordt noemen we ook wel zenuwpijn.

Wanneer de pulpa is afgestorven verdwijnt de pijn plotseling weer. De zenuwen zijn dood en geven geen pijnsignalen meer door. Dit lijkt fijn, want er is tenslotte geen sprake meer van die hevige kloppende pijn. In de dode kies of tand zal zich echter etter gaan ophopen. Hierdoor ontstaat er een nieuwe ontsteking, maar nu dieper in het kaakbot. Dit geeft opnieuw pijnklachten die doffer aanvoelen en moeilijk aan te wijzen zijn. Soms ontstaat er ook een wortelpuntontsteking. Er treedt dan pijn aan de kaak op. Ook kan het gezicht/ de wang gezwollen raken.

Behandeling

Pulpitis moet altijd behandeld worden. Gebeurt dit niet, dan sterft de pulpa af. Hierdoor kan er een diepere ontsteking ontstaan met nadelige gevolgen. De kies of tand moet uiteindelijk ook verwijderd worden.

De behandeling van pulpitis bestaat uit een wortelkanaalbehandeling. Voor veel mensen lijkt dit een nar ervaring, mede door de horrorverhalen die via het internet verspreidt worden. Echter valt dit in de praktijk wel mee. De tandarts kan in veel gevallen goed verdoven. De tand of kies wordt opengemaakt, de zenuwen worden verwijderd en de holte wordt schoongespoeld. Daarna wordt de tand of kies gedicht met behulp van een vulling. De behandeling duurt een half uur tot een uur.

Een andere behandelmethode is het trekken van de tand of kies. Ook dit wordt onder lokale verdoving gedaan. Met behulp van een tang wordt het element getrokken. Soms moet deze gekliefd worden omdat deze moeilijk loslaat. Na een van deze behandeling zou de pijn binnen enkele dagen moeten verdwijnen. De pijn die na behandeling gevoeld wordt heeft meer te maken met de ingreep. Mochten de klachten aan blijven houden, vooral na een wortelkanaalbehandeling, dan is de kans aanwezig dat er bacteriën in de tandholte zijn achtergebleven. Een nieuwe wortelkanaalbehandeling is dan noodzakelijk.