Pulpitis: Ontsteking van tandpulpa met pijn en gevoeligheid

Tandpulpa, het weefsel in het midden van een tand, bestaat uit zacht bindweefsel, zenuwen en de bloedtoevoer voor de tand. Pulpitis is een aandoening waarbij de tandpulpa ontstoken is. Meestal wordt pulpitis veroorzaakt door een bacteriële infectie door tandbederf, maar andere factoren kunnen ook een rol spelen. De ontsteking van de tandpulpa kan omkeerbaar of onomkeerbaar zijn. Pulpitis gaat vaak gepaard met pijn, zwelling en gevoeligheid van de tand. Bij omkeerbare pulpitis kan de oorzaak vaak worden behandeld, waardoor de pijn en andere symptomen verdwijnen. Bij onomkeerbare pulpitis is doorgaans een wortelkanaalbehandeling of het verwijderen van de tand nodig. Het is cruciaal om pulpitis tijdig te laten behandelen om vervelende complicaties te voorkomen. Een goede tand- en mondhygiëne is essentieel om het risico op pulpitis te verlagen.

• Oorzaken: Vaak door tandbederf
• Soorten pulpitis
• Omkeerbare pulpitis (reversibele pulpitis)
• Onomkeerbare pulpitis (irreversibele pulpitis)
• Symptomen: Pijn, gevoeligheid en zwelling
• Diagnose en onderzoeken
• Behandeling
• Omkeerbare pulpitis
• Onomkeerbare pulpitis
• Prognose van ontstoken pulpa
• Complicaties van tandpulpa-ontsteking
• Preventie van ontsteking van tandpulpa

Oorzaken: Vaak door tandbederf

Tandpulpa, gelegen in het wortelkanaal, bestaat uit vaatweefsel, zenuwen en bindweefsel. Bij pulpitis is de tandpulpa ontstoken, wat zowel omkeerbaar als onomkeerbaar kan zijn.

Bekende oorzaken van ontsteking van de tandpulpa zijn onder meer:

• barsten in de kroon die tot de pulpakamer reiken
• blootliggend tandbeen, wat kan optreden bij gevoelige tandhalzen
• breuken in (de wortel van) de tand of kies
• trauma of letsel aan een tand
• herhaalde, invasieve tandheelkundige procedures
• irritatie aan de pulpa door lekkende vullingen of kronen
• tandbederf (cariës): Meestal is pulpitis te wijten aan tandbederf. Schadelijke producten van bacteriën bereiken de pulpa via het poreuze tandbeen.
• tandenknarsen (bruxisme) of het dichtknijpen van de tanden

Soorten pulpitis

Omkeerbare pulpitis (reversibele pulpitis)

Bij omkeerbare pulpitis is er meestal een milde ontsteking van de pulpa. Patiënten ervaren kortstondige, niet-aanhoudende pijn. Dit type pulpitis wordt vaak veroorzaakt door een ondiep gaatje zonder dat bacteriën de pulpa hebben bereikt. Pijn kan optreden bij het eten van zoete of koude voedingsmiddelen, maar verdwijnt vaak zodra de prikkel wegvalt. De tandpulpa blijft doorgaans gezond en met de juiste behandeling kan de tand gered worden en de zenuw genezen.

Onomkeerbare pulpitis (irreversibele pulpitis)

Onomkeerbare pulpitis wordt gekenmerkt door een significante ontsteking van de pulpa, vaak veroorzaakt door bacteriën die naar de zenuw zijn verspreid. Dit type pulpitis leidt meestal tot intense, aanhoudende pijn die kan uitstralen en moeilijk te lokaliseren is. Ongeveer 40% van de patiënten heeft geen pijn, maar bij velen kan de pijn ook 's nachts aanhouden. Onomkeerbare pulpitis kan leiden tot pulpanecrose, waarbij de zenuw sterft en zich een puszakje vormt aan het einde van de tandwortel (periapisch abces of tandabces). Dit gaat gepaard met ernstige pijn, vooral bij het bijten. Onbehandeld kan de infectie zich verspreiden naar andere delen van het lichaam, inclusief de hersenen.

Symptomen: Pijn, gevoeligheid en zwelling

Pulpitis kan leiden tot scherpe of kloppende tandpijn, gevoeligheid voor zoete, warme of koude voedingsmiddelen en dranken, en ontsteking. Bij omkeerbare pulpitis zijn de symptomen meestal mild, zoals tijdelijke gevoeligheid en pijn die niet aanhoudt. Deze pijn wordt vaak uitgelokt door druk, warmte, koude of zoetigheid. Onomkeerbare pulpitis gaat gepaard met ernstige, aanhoudende pijn, die niet verdwijnt nadat de prikkel is weggenomen. De pijn is vaak kloppend en kan toenemen bij het liggen.

Tekenen van een infectie die met onomkeerbare pulpitis gepaard kunnen gaan zijn:

• onaangename smaak in de mond
• slechte adem (halitose)
• gezichtspijn
• gezwollen lymfeklieren
• koorts
• problemen met eten
• zwelling in het gezicht of zwelling van de wang

Diagnose en onderzoeken

Een tandarts stelt de diagnose pulpitis door middel van een klinisch onderzoek. Soms zijn ook röntgenfoto’s nodig om de aandoening te bevestigen. De tandarts kan aanvullende tests uitvoeren, zoals een gevoeligheidstest (om te bepalen of koude of warme prikkels pijn veroorzaken), een tandkloptest (om het ontstekingsniveau te beoordelen door zachtjes op de tand te tikken), en een elektrische pulptest (waarbij een kleine elektrische lading aan de pulpa wordt gegeven; voelbare reacties kunnen wijzen op omkeerbare pulpitis). Deze onderzoeken helpen de tandarts om de omvang van de schade te bepalen en de juiste behandeling te kiezen.

Behandeling

Omkeerbare pulpitis

Bij omkeerbare pulpitis verdwijnt de pijn meestal zodra de onderliggende oorzaak wordt aangepakt. De tandarts herstelt de tand, wat de pulpa beschermt en genezing mogelijk maakt. De overgevoeligheid en pijn verdwijnen vaak nadat de oorzaak van de irritatie is verwijderd, en de tand herstelt normaal.

Onomkeerbare pulpitis

Bij onomkeerbare pulpitis is de schade aan de zenuw onherstelbaar. De tandarts zal doorgaans een wortelkanaalbehandeling uitvoeren om de dode pulpa te verwijderen. In sommige gevallen kan een tandarts besluiten de tand te extraheren als dit noodzakelijk is om verdere problemen te voorkomen.

Prognose van ontstoken pulpa

De prognose voor pulpitis hangt af van de ernst van de schade. Omkeerbare pulpitis verdwijnt meestal na een succesvolle behandeling van de oorzaak. Onomkeerbare pulpitis vereist vaak een wortelkanaalbehandeling of extractie van de tand om de pijn en gevoeligheid te verhelpen. Vroegtijdige behandeling verbetert de prognose en voorkomt dat de ontsteking verergert en chronisch wordt.

Complicaties van tandpulpa-ontsteking

Onbehandelde pulpitis kan leiden tot een periapisch abces (tandabces), een plaatselijke infectie in het bot of de zachte weefsels rondom de tand. Dit kan zich ontwikkelen tot een puszakje naast de tand. De infectie kan ook naar omliggende weefsels verspreiden, wat kan leiden tot een uitgebreide zwelling, ook wel cellulitis genoemd. Symptomen van cellulitis omvatten gezwollen lymfeklieren, een pijnlijke uitslag, koorts, rillingen, slikproblemen, en trismus (moeite met het openen van de mond). Indien cellulitis optreedt, zal de arts antibiotica voorschrijven.

Preventie van ontsteking van tandpulpa

Om pulpitis te voorkomen, is een goede tand- en mondhygiëne cruciaal. Dit omvat het regelmatig bezoeken van een tandarts, het onmiddellijk aanpakken van tandpijn of gevoelige tanden, tweemaal daags tandenpoetsen, dagelijks flossen, en het beperken of vermijden van suikerhoudend voedsel. Patiënten met bruxisme (tandenknarsen) wordt aangeraden 's nachts een mondbeschermer te dragen om verdere schade te voorkomen.

Lees verder

• Gevoelige tanden: Oorzaken en behandeling van gevoeligheid
• Tand- en mondhygiëne: Tips voor goede tand- & mondgezondheid
• Tandabces: Ophoping van pus in tand door bacteriële infectie
• Tandbederf (cariës): Oorzaken van gaatjes in tanden
• Tandpijn (kiespijn): Oorzaken van pijnlijke tand of tanden