Waarom gebruiken mensen kalmerende middelen?

Ieder mens is wel eens bang, zenuwachtig, bezorgd of overstuur. En iedereen heeft wel eens last van stress, bijvoorbeeld tijdens examens, bij het omgaan met familie, werk vinden, vrienden maken, een partner of een goede vriend verliezen. Meestal komen we daar vanzelf weer overheen. Na een tijdje gebeuren er weer nieuwe dingen of komen er nieuwe mensen in iemands leven. Dan ziet het leven er weer zonniger en positiever uit.

Constante zorgen

Maar sommige mensen zijn bezorgd en nerveus zonder dat er een speciale reden voor is. Ze zijn bijna de hele tijd zenuwachtig, zonder een duidelijke oorzaak. Ze voelen zich bang en opgelaten, en hebben weinig zelfvertrouwen. Zelfs als dingen goed gaan, maken ze zich zorgen over wat er fout kan gaan. Ze zijn altijd op het ergste voorbereid.

Bij een aantal mensen zijn deze gevoelens van angst, nervositeit en zorgen zo heftig en langdurig, dat ze hun hele leven beheersen. Diegene kan eigenlijk geen normaal leven meer leiden. De constante angst heeft invloed op slapen en eten, op thuis en op het werk, en op relaties met vrienden en familie. Het kan ook effect hebben op iemands gezondheid. Hij of zij kan ernstig ziek worden of infecties oplopen.

Behandeling met medicijnen

Als iemand in dat stadium is aanbeland, dan kan een dokter een behandeling met kalmerende middelen adviseren. Door die behandeling krijgt de patiënt weer wat ruimte. Het zorgt ervoor dat iemand zich niet meer zo emotioneel, bezorgd en nerveus voelt. Ook voelt diegene zich weer rustiger, zelfverzekerder en positiever. Hij of zij krijgt een duwtje in de goede richting. Heel langzaam kan iemand weer terugkeren naar een normaal leven. Het is het beste als iemand het medicijn maar kort hoeft in te nemen. Na een paar weken kan de patiënt dan al met het geneesmiddel stoppen.

Bijna iedereen kan een tranquillizer voorgeschreven krijgen. Tenminste, als de dokter vindt dat de angst en zorgen ernstig zijn en veel invloed op iemands leven hebben. Dat geldt voor mensen in alle lagen van de bevolking - mensen die in een winkel werken, professoren, leraren, gepensioneerde treinmachinisten, astronauten en metselaars. Iedereen is natuurlijk wel eens angstig. Het zou echter raar zijn als de dokter dan maar meteen een kalmeringsmiddel voor zou stellen, zonder eerst iets anders geprobeerd te hebben.

Een kalmeringsmiddel zou bijvoorbeeld een scholier met examenangst niet helpen. Het zou juist zijn of haar geheugen en concentratievermogen verminderen. Daarnaast zou diegene niet zo alert en waarschijnlijk erg moe zijn. Iemand met deze zorgen is meer gebaat bij een gesprek met een leraar, leerlingbegeleider of iemand anders die hij of zij vertrouwt. Iemand die ouder is kan zich zorgen maken over werkloos raken en vervroegd met pensioen moeten. Ook dan is het beter om de oplossing in de hoek van gesprekken of training (nieuwe vaardigheden) te zoeken.

Vrouwen en mannen

Uit medisch onderzoek blijkt dat vrouwen drie keer zo vaak kalmeringsmiddelen voorgeschreven krijgen dan mannen.
Niemand weet precies waarom. Het zou kunnen dat doktoren eerder geneigd zijn bij vrouwen dan bij mannen tranquillizers voor te schrijven. Volgens een andere theorie potten mannen zorgen en stress op en doen ze net of het niet belangrijk is. Ze zullen met zulke problemen niet zo snel naar een dokter gaan. Als vrouwen zich realiseren dat er iets niet goed gaat, doen ze dat wel. Ze willen hun probleem boven tafel krijgen en er zo snel mogelijk iets mee doen.

Onderzoek naar problemen met verslaving aan kalmerende middelen kan echter een ander beeld laten zien. Uit een bepaald onderzoek bleek dat mannen drie keer zo vaak aan deze verslaving leden dan vrouwen. De meeste van deze mannen kregen de tranquillizers niet via een recept, maar via de illegale drugshandel.
Ze gebruikten zowel tranquillizers als alcohol als middel om de realiteit te ontvluchten, om even van ‘alles’ af te zijn. Aan de andere kant kregen de meeste vrouwen tranquillizers voorgeschreven omdat ze zich angstig of gestresst voelden. Ze namen de middelen echter te lang en waren er afhankelijk van geworden.

Verschillende soorten kalmerende middelen

Kalmerende middelen werken op verschillende manieren. Sommige werken al na een paar uur, bij andere duurt dat wat langer. Elk soort heeft zijn eigen kenmerken. De dokter zoekt als het goed is het middel uit dat bij de patiënt past.

Benzodiazepinen

De meeste tranquillizers behoren tot de groep benzodiazepines. Er zijn twee belangrijke soorten. De hypnotica doen snel hun werk, maar voor niet meer dan een paar uur. Voorbeelden van deze middelen zijn nitrazepam (Mogadon) en temazepam. Zij worden soms voorgeschreven bij paniekaanvallen. Bij een paniekaanval raakt iemand heel snel enorm in paniek, door soms maar een klein incident dat uitgegroeid is tot een enorme zorg.

Tot de anxiolytische middelen behoren diazepam (Valium) en chloordiazepoxide (Librium). Het duurt langer voordat deze middelen werken, maar ze werken wel langduriger.

Benzodiazepines zijn eigenlijk milde tranquillizers. Ze zorgen ervoor dat iemand zich rustig en relaxed voelt. De meeste soorten maken ook slaperig. Ze worden daarom ook wel als slaapmiddelen voorgeschreven.

Benzodiazepinen hebben meestal alleen invloed op het deel van de hersenen waar de angsten zitten, bijna niet op andere delen. Ze hebben eigenlijk geen effect op iemands gedrag. Sommige beïnvloeden wel andere hersendelen en worden daarom bijvoorbeeld als middel bij epilepsie voorgeschreven.

Barbituraten

Barbituraten zijn sterke tranquillizers. Ze worden tegenwoordig nauwelijks meer gebruikt. Je kunt er makkelijk verslaafd aan raken. Als je ermee stopt, krijg je last van ernstige ontwenningsverschijnselen. Ook is het risico van een overdosis groot.

Barbituraten veroorzaken ernstige tolerantie- en verslavingsproblemen, vergelijkbaar met die van harddrugs als heroïne. Deze problemen komen niet vaak voor, omdat barbituraten streng gecontroleerd worden. Ze worden maar zelden voorgeschreven, bijvoorbeeld om epilepsie onder controle te houden. Ze zijn nu, net als andere verslavende middelen, op grote schaal vervangen door middelen die meer effect, maar op de korte termijn minder bijwerkingen hebben.