Wat je moet weten over verschillende slaapmiddelen

Steeds meer Nederlanders gebruiken slaapmiddelen om enigszins tot rust te kunnen komen. Het jachtige leven, de prestatiemaatschappij en stress in ons lijf zorgt voor steeds meer problemen die al steeds jonger de kop op steken. In dit artikel geef ik een overzicht van de bekendste slaapmiddelen en hun eigenschappen.

Benzodiazepinen

Benzodiazepinen werden in 2005 aan 1,2 miljoen Nederlanders voorgeschreven als middel tegen angst en aan 700.000 mensen als slaapmiddel. In bijna 35% van de gevallen ging het om langdurig gebruik. Er blijkt uit cijfers van het Trimbos instituut een harde kern van vooral 50+ vrouwen te zijn die deze middelen al 10 tot 20 jaar slikken.

In Nederland schrijven huisartsen veelal middelen voor uit de benzodiazepinenfamilie, bekender onder de namen Normison® (temazepam), Seresta® en Mogadon® (nitrazepam).
Temazepam remt bepaalde prikkels af in de hersenen en bevordert hierdoor de slaap. Het is zo dat nitrazepam een langere werking heeft dan temazepam en vooral goed helpt bij mensen die doorslaapproblemen hebben.

Benzodiazepinen kunnen bijwerkingen hebben zoals verminderd reactievermogen, vermoeidheid overdag, slechte motorische en neurologische coördinatie, spierzwakte, misselijkheid, pijnlijke gewrichten en een verwarde manier van denken.

Benzodiazepinen verlengen de tweede stadia van de slaap en verkorten stadia drie en vier, die beschouwd moeten worden als de meest verkwikkende slaap. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat de werkzaamheid van het middel binnen enkele weken afneemt en men dus tolerant wordt.

Als men langer dan twee maanden benzodiazepinen gebruikt kan er lichamelijke afhankelijkheid optreden die gepaard kan gaan met ontwenningsverschijnselen. Ontwenningsverschijnselen kunnen zich uiten in de vorm van verwardheid, angst en slaapproblemen. Dit is dan ook de reden dat huisartsen deze vorm van ‘slaappillen’ in de meeste gevallen niet langer dan 14 dagen voorschrijven. Het is verstandig om bij langdurig gebruik rustig af te bouwen onder supervisie van een huisarts.

Non-benzodiazepine middelen

Non-benzodiazepine is de naam voor een groep (slaap)middelen die qua effect vergelijkbare werking hebben met benzodiazepines, maar wat betreft de moleculaire structuur tot een andere klasse behoren. Een van de bekendste middelen die tot deze categorie horen is Stilnoct®. Het middel kent nauwelijks bijwerkingen en slaapklachten keren minder vaak terug wanneer men stopt met inname. Toch is Stilnoct bij de meeste artsen niet erg geliefd, vanwege de verhoogde kans op hallucinaties.

Let op: non-benzodiazepine middelen mogen niet gebruikt worden door mensen met slaap-apneu.

Barbituraten

Barbituraten zijn de oudste groep medicijnen die inwerken op ons centrale zenuwstelsel en worden in de volksmond meestal slaappillen genoemd. Barbituraten kunnen het centrale zenuwstelsel in allerlei gradaties beïnvloeden: ze kunnen slaperigheid teweegbrengen, maar bij hoge doseringen ook coma. De bekendste barbituraten zijn Luminal® en Vesparax®, maar deze middelen worden nog zelden voorgeschreven.

Bovenstaande merknamen vallen onder de opiumwet en hebben als functie om mensen in slaap te doen vallen, opwinding te verminderen, als verdovingsmiddel en als middel tegen epilepsie. In tegenstelling tot (non-)benzodiazepinen worden barbituraten zoals eerder aangegeven nog zelden voorgeschreven, vanwege de wisselwerking met andere medicatie en de snelle afhankelijkheid.

Barbituraten gebruiken in combinatie met drugs en alcohol is erg riskant en kan overlijden tot gevolg hebben. Het gebruik van barbituraten tijdens de zwangerschap verhoogt het risico op geboorteafwijkingen en kan leiden tot andere problemen zoals een lange, moeizame bevalling en onthoudingsverschijnselen bij de baby na geboorte.