Hoog gehalte cholesterol: oorzaak hypercholesterolemie

Hypercholesterolemie is een benaming voor een te hoog gehalte aan cholesterol in het bloed. Dit kan erfelijk zijn (Familiaire hypercholesterolemie), maar cholesterol is momenteel veel meer in het nieuws vanwege de negatieve kanten. Door slechte eetgewoonten met veel vetten wordt het cholesterolgehalte in het bloed te hoog. In de maatschappij wordt er nu veel aandacht aan geschonken: we willen gezonder eten en leven.

Hoog gehalte cholesterol

Hypercholesterolemie of hoog gehalte aan cholesterol in de bloedspiegel wordt gekenmerkt door een verhoogde concentratie cholesterol in het bloed, voornamelijk LDL-cholesterol (afkorting voor lage-dichtheid lipoproteïne). Lipoproteïne zijn deeltjes die in de lever worden gevormd om cholesterol en andere vetten te vervoeren in het bloed. Dit is noodzakelijk, omdat vetten niet oplossen in water en daardoor niet eenvoudig in het bloed kunnen worden vervoerd.

Cholesterol aanmaak

Cholesterol wordt vooral in de lever aangemaakt en naar de lichaamscellen vervoerd door LDL. Een ander lipoproteïne, HDL-cholesterol (hoge-dichtheid lipoproteïne), brengt de cholesterol weer terug naar de lever uit andere cellen. Van daar wordt de cholesterol, onveranderd of omgezet in galzuren, uitgescheiden in de galblaas.

Cholesterol is essentieel voor de vorming van celmembranen en de aanmaak van een aantal hormonen. Omdat de lever onder normale omstandigheden voldoende cholesterol produceert, hoeft het niet uit de voeding te worden opgenomen. Als het cholesterolgehalte in het bloed verhoogd is en vooral als het HDL-gehalte lager is dan het LDL-gehalte, kan zich LDL-cholesterol afzetten in de bloedvatwanden. Deze afzettingen gaan de eerste stadia vormen atherosclerose (of aderverkalking).

Symptomen hoog cholesterol

Een verhoogd of hoog cholesterol gehalte geeft geen specifieke symptomen of verschijnselen, met uitzondering van zeer gevorderde gevallen, die lang zonder behandeling zijn gebleven.

Als de bloedspiegel van cholesterol erg hoog is, kan het als gele afzetting (xanthomen) voorkomen in pezen of vlak onder de huid aan de knieën, ellebogen of onder de ogen.

Oorzaken verhoogd cholesterolgehalte

Er zijn een aantal oorzaken aan te wijzen (zie ook volgend kopje):

• Een voedselpatroon met veel verzadigd vet en cholesterol verhoogt de cholesterolbloedspiegel.
• Andere aandoeningen kunnen ook hypercholesterolemie bevorderen. Denk hierbij aan diabetes mellitus, het Cushing-syndroom en een verhoogde schildklierwerking (hyperthyreoïdie).

Familiaire hypercholesterolemie (FH)

De belangrijkste oorzaak van een te hoge cholesterolgehalte zijn erfelijke factoren. Dan is er sprake van familiaire hypercholesterolemie (FH). Mensen met FH hebben een sterk verhoogde kans op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten. Naar schatting zijn er 40.000 mensen in Nederland met FH. Een groot deel van deze mensen is niet op de hoogte dat ze deze aandoening hebben, en worden dus ook niet behandeld. Er is daarom een stichting (Stichting Opsporing Erfelijke Hypercholesterolemie) die in opdracht van het ministerie van VWS bevolkingsonderzoek uitvoert.

Voorkomen hoog cholesterol

Hypercholesterolemie geeft zoals aangegeven geen verschijnselen, en daardoor moet men als preventieve maatregel regelmatig een controle laten uitvoeren. Deze controle op cholesterolgehalte is belangrijk voor mensen met een verhoogd risico.

Drink niet te veel alcohol per dag. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat matig alcoholgebruik helpt om het gehalte aan goede HDL-cholesterol te verhogen, maar bij meer alcoholgebruik zijn de effecten schadelijk. Ook het gebruik van weinig verzadigde vetten en cholesterolrijke voeding is verstandig. Een dieet met veel in water oplosbare vezelstoffen verlaagt de cholesterolbloedspiegel. Ook uw gewicht moet u in de gaten houden. Ga daarom regelmatig trainen en probeer af te vallen als u meer dan 20 procent te zwaar bent.

Bezoek aan een arts

Als u een verhoogd risico hebt voor coronairlijden, is het aan te raden om naar de dokter te gaan voor controle van de cholesterolbloedspiegel. Volg als (zelf)behandeling de preventieve maatregelen. Meestal is het namelijk voldoende om de eet- en leefgewoonten aan te passen. Laat ook uw gehalte cholesterol in het bloed controleren als iemand in uw naaste familie lijdt aan Familiaire hypercholesterolemie (FH).