Weetjes over coeliakie: Coeliakie gaat niet over

Mogelijk weet je wel wat coeliakie is en dat mensen die daaraan lijden niet tegen gluten kunnen. Maar wist je ook dat een coeliakiepatiënt van 1 enkel broodkruimeltje doodziek kan worden? En dat zoenen met iemand die bier heeft gedronken voor een coeliakiepatiënt ook ernstige gevolgen heeft? En dat een coeliakiepatiënt geen aansteller is als hij expliciet vraagt om met de handen waar je een koekje mee hebt aangeraakt niet zijn of haar koffie mee aan te raken? Het meest opmerkelijke is wel dat mensen nog altijd denken dat coeliakie wel weer een keer over gaat, door hem of haar maar vaak bloot te stellen aan gluten. Het omgekeerde is echter waar. Wat weet jij van coeliakie?

• Bier en coeliakie
• Wat gebeurt er als een coeliakiepatiënt in aanraking komt met gluten?
• Het koffieapparaat op het werk en coeliakie
• Gluten schrappen als modeverschijnsel
• Zere spieren en botten
• Bloedonderzoek
• Alleen volledig glutenvrij eten helpt
• Norm voor glutenvrije producten
• Gaat coeliakie over?
• Aparte kasten en planken in de koelkast als je coeliakie hebt
• In de kroeg met coeliakie
• Medicijnen met gluten erin

Bier en coeliakie

In bier zitten gluten. Dat weten veel mensen misschien niet, maar het is een feit. Iemand met coeliakie kan daarom ook niet zomaar even spontaan kussen met iemand die net bier gedronken heeft. Dat kan bovendien ook heel lang niet. Bier gaat in de slijmvliezen zitten en blijft daar geruime tijd zitten. Gedurende die periode geeft de bierdrinker dus gluten ‘over’ als hij of zij met iemand zoent. Voor een coeliakiepatiënt dus een absolute no go. Maar ook een klein kind dat de moeder met coeliakie op de mond kust en net een koekje heeft gegeten, kan niet.

Wat gebeurt er als een coeliakiepatiënt in aanraking komt met gluten?

Een coeliakiepatiënt wordt doodziek als hij of zij in aanraking komt met gluten. In het lichaam ontstaat een soort allergische reactie. De meeste mensen worden heel misselijk, voelen zich draaierig en voelen zich doodziek. Dat klopt ook, want in het lichaam doen de gluten hun verwoestende werk. Die vernietigen daar de darmvlokken. En bij coeliakiepatiënten zijn er vaak al niet zoveel darmvlokken meer.

Het koffieapparaat op het werk en coeliakie

Een coeliakiepatiënt moet altijd alles checken. Uit welke ingrediënten een bepaald voedingsmiddel bestaat, of het niet in aanraking is geweest met andere voedingsmiddelen die gluten bevatten. Dat kan een koekje of brood zijn en daarvan is dan 1 enkele kruimel al genoeg om iemand doodziek te maken. Maar het scala aan voedingsmiddelen waar gluten in zitten is ongekend en veel mensen weten dat niet. Van ijs tot bier en van kant-en klaar maaltijden tot patat, het kan allemaal gluten bevatten. En zelfs dat ene kopje koffie bij de automaat kan gevaar opleveren. In dat witte poeder dat doorgaans voor melk doorgaat, kunnen gluten zitten. Maar het kan ook zo zijn dat iemand net zijn cup-a soup heeft gemaakt op het apparaat en daarbij met zijn handen met dat poeder het tuitje heeft aangeraakt waar koffie of thee uitkomt. Gegarandeerd dat de coeliakiepatiënt vervolgens dan van dat kopje koffie of thee doodziek wordt door die kruisbestuiving.

Gluten schrappen als modeverschijnsel

Tegenwoordig zijn er ook veel mensen die gluten uit hun dieet schrappen, gewoon omdat ze denken dat dit beter voor ze is. Zij hebben echter een keuze. Een coeliakiepatiënt heeft die keuze niet, maar wordt daardoor vaak als aansteller betiteld als er toch een koekje bij de thee of koffie wordt geserveerd of er ondanks expliciet vragen een saus wordt geserveerd met bloem of bouillon met gluten erin.

Zere spieren en botten

Mensen met coeliakie hebben dus darmproblemen of ze voelen zich gewoon heel slecht. Dat komt ook omdat ze geen goede voedingsstoffen meer uit hun eten halen. Dat moeten de darmen namelijk doen door middel van de darmvlokken, maar die zijn bij hen na verloop van tijd bijna glad, terwijl die darmen juist de voedingsstoffen uit hun eten moeten halen.
Maar er zijn ook andere symptomen. Zo kan iemand zere spieren en botten hebben. En vaak ook een andere auto-immuunziekte, want dat is wat coeliakie is.

Bloedonderzoek

Bloedonderzoek kan uitwijzen of iemand inderdaad antistoffen aanmaakt tegen gluten. Vaak wordt dan ook nog een darmonderzoek gedaan om te kijken hoe de situatie van de darmen is.

Alleen volledig glutenvrij eten helpt

Wie te horen krijgt dat hij of zij coeliakie heeft, kan vervolgens maar 1 ding doen en dat is zorgen dat er geen gluten meer het lichaam in komen. Dat is geen gemakkelijke opgave. Tegenwoordig zijn er wel steeds meer producten zonder gluten op de markt, maar de zogeheten kruisbestuiving is vooral lastig. Andere mensen zien het belang niet van het totaal glutenvrij eten. Ze geven op een etentje dan toch iets waar wel gluten in zitten, bakken in een pan waar net gluten in zijn gebakken of serveren met handen waar ze net brood mee hebben aangeraakt. Dat alles is funest voor een coeliakiepatiënt die er vervolgens op kan rekenen weer ziek te zijn. Ook restaurants pretenderen wel vaak glutenvrij te serveren (vaak bellen coeliakiepatiënten van tevoren) maar in de praktijk blijkt dat dan toch niet gegarandeerd te kunnen worden.

Norm voor glutenvrije producten

Glutenvrije producten zijn te herkennen door een symbool op hun verpakking. Maar de beschadiging die iemands darm al heeft, maakt ook dat de gevoeligheid voor producten verschilt. Sommige patiënten kunnen zelfs niet tegen voedingsmiddelen die volgende de norm glutenvrij zijn (namelijk < 20 ppm zoals vastgesteld in de Codex Alimentarius Standard en vastgelegd in de Europese Verordening (EG) 41/2009). Deze groep kan alleen zonder problemen voedingsmiddelen nuttigen die volledig glutenvrij zijn (dus 0 ppm).

Gaat coeliakie over?

Ook zo'n misverstand dat veel mensen hebben: ze denken dat coeliakie wel weer een keer over gaat. Vaak denken ze zelfs dat het ooit wel beter zal gaan als de persoon in kwestie maar vaak genoeg gluten tot zich neemt. Het tegendeel is echter waar. Coeliakie gaat nooit meer over, iemand met de ziekte moet zijn levenlang glutenvrij eten en blootstelling aan gluten geeft nog meer schade aan de darmen.

Aparte kasten en planken in de koelkast als je coeliakie hebt

Wie met meerdere mensen in een huis woont als coeliakiepatiënt doet er goed aan twee verschillende kasten in te richten. Eentje voor de mensen die wel gluten mogen, eentje voor degene die geen gluten mag. Want ook een mes dat van het ene potje (met gluten) in het potje zonder gluten terecht komt zorgt weer voor klachten. Of het mes waarmee boter op een gewoon broodje wordt besmeerd, dat weer terecht komt in de boter waarmee ook de glutenvrije boterham wordt besmeerd zorgt voor iemand die heel ziek wordt. Ook in een koelkast is het verstandig zo’n handelswijze te hanteren. Ook borden, snijplanken, bestek en andere zaken kunnen het beste gescheiden worden bewaard. Overal de naam opzetten van de coeliakiepatiënt werkt ook. Dan kan er nooit onduidelijkheid over bestaan van wie het potje is.

In de kroeg met coeliakie

Wie als coeliakiepatiënt op stap wil, heeft het erg moeilijk. Bier is funest voor iemand met de ziekte. Maar alle glazen in een kroeg worden gespoeld in dat bierwater. Een frisje drinken uit een glas dat in bierwater is gespoeld kan dus niet, daar wordt de persoon doodziek van. En in een hels kabaal uitleggen dat er echt een dicht flesje nodig is, is niet heel eenvoudig. Ook al omdat barkeepers vaak met hun handen waar ze ook bier mee hebben aangeraakt de hals van dat flesje aanraken. Oftewel besmetting en dus weer een doodzieke coeliakiepatiënt. Zoenen met iemand die bier drinkt kan overigens ook niet. In bier zitten ook gluten en die worden door het speeksel overgedragen.

Medicijnen met gluten erin

Opmerkelijk is verder dat er in veel medicijnen ook gluten zitten. Zo zit er in Ritalin gluten als vulmiddel. En dat terwijl bekend is dat veel kinderen of volwassenen met ADHD ook vaak slecht tegen gluten kunnen. Checken bij de apotheek of er wel een middel gegeven wordt zonder gluten is het enige wat coeliakiepatiënten in dat geval kunnen doen.