Risicofactoren voor het ontstaan van prostaatkanker

Voor het ontstaan van prostaatkanker zijn enkele risicofactoren aan te wijzen. Zo neemt het risico toe naarmate men ouder wordt. Ook het feit dat prostaatkanker voorkomt in de familie verhoogt het risico. Andere risicofactoren hebben te maken met onder meer ras, woongebied, voeding, roken, lichaamsbeweging en overgewicht. Het is erg belangrijk om te weten of je zelf een verhoogd risico op het ontwikkelen van kanker van de prostaat hebt. Het kan namelijk een aanleiding zijn om je periodiek te laten onderzoeken in een poging de ziekte vroegtijdig op te sporen zodat de kans op genezing zo groot mogelijk is.

Risicofactoren prostaatkanker

• Over prostaatkanker
• Wat zijn risicofactoren?
• 10 risicofactoren voor het ontwikkelen van prostaatkanker
• Leeftijd
• Etniciteit
• Geografie
• Familiegeschiedenis
• Genmutaties
• Voeding
• Overgewicht
• Gebrek aan lichaamsbeweging
• Blootstelling aan schadelijke stoffen
• Roken

Over prostaatkanker

Prostaatkanker is een veel voorkomende vorm van kanker. In Nederland worden jaarlijks meer dan 10.000 mannen gediagnosticeerd met de ziekte. In het beginstadium geeft het zelden tot nooit klachten, al kunnen soms wel plasklachten als veel moeten plassen of een branderig gevoel bij het plassen optreden. Omdat deze klachten erg lijken op die van een goedaardige prostaatvergroting is dit niet per se iets om je zorgen over te maken. Pas in een later stadium nemen de plasklachten toe en zal het veel mannen ertoe bewegen de hulp van een arts in te schakelen. Men kan dan bijvoorbeeld veel last krijgen van het gevoel dat de blaas niet volledig geleegd kan worden en er kan bloed in de urine of het sperma te zien zijn. Ook kan de urine er troebel door worden.

Wordt prostaatkanker in een vroeg stadium ontdekt en nog voor er uitzaaiingen zijn dan is de kans op genezing vaak groot. Hiervoor zijn vaak bestralingen, al dan niet aangevuld met chemokuren of een chirurgische ingreep nodig. In bepaalde gevallen wordt niet ingezet op genezing maar enkel op het verminderen van de klachten. Er bestaan ook hormoonbehandelingen om prostaatkanker te bestrijden.

Wat zijn risicofactoren?

Vaak is niet bekend waarom de ene persoon wel een ziekte ontwikkelt en de andere niet. Het kan liggen aan je genen, aan een bepaald voorval zoals de blootstelling aan zekere stoffen, aan je levensstijl of het kan volledig toevallig zijn. Er zijn echter factoren die de kans kunnen vergroten op het ontstaan van een bepaalde ziekte. Wetenschappers spreken dan over risicofactoren: wanneer deze factoren geïdentificeerd worden dan hoeft dit niet perse ergens toe te leiden maar men weet dat het de kans op ziekte verhoogt. Zo verhogen bijvoorbeeld roken en werken met asbest de kans op het ontstaan van longkanker en verhoogt het doen van staand werk de kans op het ontstaan van spataderen in de benen. Roken, werken met asbest en het doen van staand werken kunnen zodoende worden geïdentificeerd als risicofactoren voor genoemde aandoeningen.

Het kan belangrijk zijn om te weten dat bij jou bepaalde risicofactoren aanwezig zijn. Zo geldt voor prostaatkanker en de meeste andere vormen van kanker dat 'er vroeg bij zijn' van levensbelang kan zijn. Hoe eerder een kankergezwel ontdekt wordt, des te groter is vaak de kans op genezing. Wanneer je weet dat je een verhoogde kans hebt om ziek te worden dan is dit vaak een aanleiding voor periodieke controles, in een poging om afwijkingen vroegtijdig te signaleren. Dit kan bijvoorbeeld middels bloedonderzoek, het nemen van een biopt of het maken van een scan.

10 risicofactoren voor het ontwikkelen van prostaatkanker

Voor het ontstaan van prostaatkanker zijn diverse risicofactoren aan te wijzen. Dr. Samadi - een vooraanstaand Amerikaans urologisch oncoloog en chirurg, werkzaam in het Lenox Hill Hospital in New York - vatte de tien belangrijkste risicofactoren voor het ontwikkelen van prostaatkanker samen in een artikel in de krant NY Daily News. Hij noemde daarbij de volgende factoren:

Leeftijd

Bij prostaatkanker geldt: hoe hoger de leeftijd, des te groter is de kans dat men prostaatkanker ontwikkelt. De ziekte is bij mannen onder 40 erg zeldzaam. Vanaf je 50ste neemt de kans echter enorm toe. Bij zes op de tien gevallen van prostaatkanker is de patiënt ouder dan 65 jaar. Dit is een reden om zeker vanaf je 65ste periodiek medisch onderzoek te laten doen om de ziekte in een vroeg stadium te kunnen opsporen.

Etniciteit

Het is niet bekend hoe dit komt, maar mensen van bepaalde rassen hebben een grotere kans om prostaatkanker te krijgen dan anderen. Zo komt het relatief vaker voor bij mannen van Afrikaanse en Caraïbische afkomst en weer minder vaak bij mannen van Aziatische afkomst.

Geografie

Ook de plek waar iemand woont lijkt invloed te hebben. Zo komt prostaatkanker relatief veel voor in Noordwest-Europa, Noord-Amerika, het Caraïbisch gebied en Australië. In Azië, Afrika, Midden-Amerika en Zuid-Amerika komt het juist minder vaak voor. Het is waarschijnlijk dat er een link is met de in deze gebieden overheersende levensstijlen, en dan met name het dieet van mensen.

Familiegeschiedenis

Wie zich met symptomen van een ziekte bij een arts meldt zal niet zelden gevraagd worden naar het voorkomen van de betreffende aandoening in de familie. Ook prostaatkanker is een ziekte die vaak 'in de familie voorkomt'. Iemand die een familielid in de eerste graad heeft met prostaatkanker loopt dan ook een groter risico. In het geval van een broer is de kans dat men de ziekte krijgt zelfs twee keer zo hoog als normaal. Het risico is extra groot wanneer familieleden de ziekte op jonge leeftijd hebben gekregen. Er is dan vaak sprake van een erfelijke aanleg.

Genmutaties

Genmutaties zijn een risico bij veel soorten kanker, zo ook bij prostaatkanker. Erg veel bekendheid is er voor de BRCA1- en BRCA2-genen. Mutaties in deze genen worden geassocieerd met een dramatisch verhoogd risico op het ontstaan van borstkanker en eierstokkanker bij vrouwen. Mutaties in deze genen kunnen bij mannen echter ook de kans op het ontstaan van prostaatkanker verhogen. Ook andere soorten genmutaties vormen een risico.

Voeding

Er wordt veel onderzoek gedaan naar de invloed van voeding op de kans op het ontstaan van prostaatkanker. Enkele studies wijzen uit dat mannen die veel rood vlees en vette zuivelproducten consumeren een verhoogd risico lopen. Omdat mensen die deze keuze maken vaak ook minder groente en fruit eten is niet met zekerheid te zeggen wat nu precies de boosdoener is. Enkele studies wijzen tevens uit dat een hoge calciuminname een verhoogd risico kan geven, maar ook hier zijn onderzoekers voorzichtig met hun conclusies.

Overgewicht

Onderzoek heeft uitgewezen dat mannen met overgewicht een lager risico hebben op een vorm van prostaatkanker die niet zo ernstig is, maar juist wel een hoger risico hebben op het ontwikkelen van agressievere vormen van de ziekte.

Gebrek aan lichaamsbeweging

Enkele studies wijzen op een verband tussen lichaamsbeweging en het risico op prostaatkanker. Zo kwamen onderzoekers tot de conclusie dat wie intensief aan sport doet, 50% minder kans heeft op het ontwikkelen van de ziekte. Mannen die enige vorm van lichaamsbeweging hebben, verlagen hiermee het risico met 13%.

Blootstelling aan schadelijke stoffen

Er zijn stoffen waarvan bekend is dat blootstelling hieraan het risico op kanker van de prostaat verhoogt, al zijn dit er niet zoveel als bij andere vormen van kanker zoals darmkanker. Een stof waarbij dit verband gelegd wordt is bijvoorbeeld het in de Vietnamoorlog gebruikte Agent Orange, dat ook de kans op onder meer de Ziekte van Hodgkin en longkanker zou verhogen.

Roken

Aan de vele gevaren die al van roken bekend zijn kan ook een verhoging van het risico op prostaatkanker worden toegevoegd. Ook heeft de behandeling van de ziekte bij rokers en zelfs ex-rokers een verminderde kans van slagen. Hoe de twee precies aan elkaar gerelateerd zijn is niet helemaal duidelijk maar een mogelijke verklaring is dat roken de zuurstofconcentratie in het gebied rondom de tumor vermindert waardoor bestralingen minder effectief zijn (Steinberger c.s., 2015).

Lees verder

• De meest dodelijke vormen van kanker
• Veel moeten plassen door vergrote prostaat
• Gebruik van Saw Palmetto bij benigne prostaathyperplasie