Chronische ziekte: risicogroep bij verkoudheid

Bij een verkoudheid zijn de slijmvliezen in de bovenste luchtwegen, de neus- en keelholte en bijholten ontstoken. Een verkoudheid begint met keelpijn, gevolgd door hoestbuien, hoofdpijn, spierpijn, snotteren en een loopneus. Bij mensen met een chronische ziekte kan het lichaam anders reageren op een infectie. Een verkoudheid kan de klachten van een chronische ziekte verergeren en de kans op complicaties vergroten. De bloedsuikerspiegel van mensen met diabetes kan dalen of juist stijgen. Mensen met longaandoeningen hebben meer kans op een longaanval of een longontsteking. Door een ziekte werkt het afweersysteem namelijk minder goed waardoor het lichaam vatbaar wordt voor infecties.

Wat veroorzaakt verkoudheid?

Een verkoudheid wordt veroorzaakt door een virus. Er zijn verschillende virussen die verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van een verkoudheid zoals het rhinovirus, het coronavirus en het respirator syncytieel virus (RS-virus).

Het verspreiden van een verkoudheidsvirus

In het najaar en de winter zijn verkoudheidsvirussen het meest actief. Mensen zitten veel binnen, dicht op elkaar, in afgesloten ruimten. Er wordt weinig geventileerd waardoor virussen en bacteriën in de ruimte blijven hangen en zich verspreiden. Het virus zit in druppeltjes snot, slijm en speeksel. Door praten en hoesten komt het in de ruimte terecht. Bij inademing vindt besmetting plaats. Besmetting kan ook via de handen of voorwerpen plaats vinden (bijvoorbeeld. een deurklink).

Hoe lang is een verkoudheid besmettelijk?

Een verkoudheid is besmettelijk zodra er klachten optreden. Na een paar dagen nemen de klachten af en daarmee ook de besmettelijkheid. Toch kunnen de verschijnselen van een virus wel één tot enkele weken aanhouden. De duur en ernst van de klachten zijn mede afhankelijk van de weerstand. Bij mensen met een chronische ziekte duurt een verkoudheid vaak langer. Ook is de kans op een longontsteking groter.

Welke symptomen horen bij een verkoudheid?

Bij een verkoudheid kun je last krijgen van de volgende symptomen

• Keelpijn
• Hoesten en niezen
• Koorts (bij kleine kinderen)
• Vermoeidheid
• Spierpijn
• Opgezette en/of pijnlijke lymfeklieren
• Hoofdpijn
• Verminderde smaak en reuk
• Loopneus of verstopte neus

Verkoudheid bij mensen met een chronische ziekte

Bij mensen met een chronische ziekte kan het lichaam anders reageren op een verkoudheid. De klachten van een chronische ziekte kunnen tijdelijk verergeren en de kans op een luchtweginfectie of longontsteking is groter. Bij veel chronische ziekten zal een gewone verkoudheid geen problemen opleveren, maar bij mensen met diabetes, longziekten en kanker kan dat wel het geval zijn. Dat kan o.a worden veroorzaakt door een lage weerstand.

Een lage weerstand

Bij een lage weerstand is het lichaam minder goed in staat om ziekteverwekkers, die het lichaam binnendringen, op te ruimen. Mensen met een chronische ziekte hebben vaak een verminderde weerstand door het gebruik van (chemo) medicijnen, weinig beweging en vermoeidheid door de klachten van hun ziekte. Hierdoor neemt de kans op een infectie toe. Hoewel de klachten van een chronische ziekte niet verdwijnen, is het toch mogelijk om de weerstand te verbeteren.

Je verhoogt de weerstand met

• Een gezond en gevarieerd voedingspatroon
• Voldoende beweging
• Voldoende slaap
• Voldoende rust
• Weinig stress

Diabetes en verkoudheid

Bij mensen met diabetes stijgt of daalt de bloedsuikerspiegel vaak bij een verkoudheid. Het lichaam reageert minder goed op de insuline, of het maakt meer bloedsuikers aan. In overleg met een arts of verpleegkundige kan de dosering worden aangepast. Bij een verminderde eetlust en een grote slaapbehoefte, moet er minder insuline worden gespoten. Bij weinig beweging moet er extra insuline toe worden gediend.

De gevolgen van een langdurig hoge bloedsuikerspiegel

Het is belangrijk om de bloedsuikerspiegel te controleren omdat het zowel op de korte als op de lange termijn klachten kan veroorzaken. De symptomen van een te hoge bloedsuikerspiegel zijn: vaak plassen, dorst, vermoeidheid en een droge tong. Op de lange termijn bestaat er meer kans op: hart- en vaatziekten, overgewicht, kanker, problemen met het zicht, osteoperosis en zenuwaandoeningen.

Longziekten en verkoudheid

Bij mensen met een longziekte is de kans op een verkoudheid groter. Het afweersysteem in de luchtwegen werkt minder goed door een chronische ontsteking.

COPD

COPD is een longziekte, die meestal ontstaat door de gevolgen van roken en soms door langdurige blootstelling aan andere schadelijke stoffen. Schadelijke stoffen zorgen voor een chronische ontsteking van het slijmvlies waarbij met name de kleine vertakkingen en longblaasjes onherstelbaar beschadigen. Verkoudheid kan bij mensen met COPD een longaanval of acute bronchitis veroorzaken. Het hoesten verergert, er wordt meer en taaier slijm geproduceerd en mensen hebben meer last van benauwdheid. Een longaanval kan onherstelbare schade aan de longen toebrengen.

Stoppen met roken is belangrijk om verdere beschadiging van de longen te voorkomen. Na verloop van tijd zal het hoesten en het opgeven van slijm verminderen. Een verkoudheid zal dan ook minder klachten veroorzaken. Een longaanval moet snel worden behandeld om blijvende schade aan de longen te voorkomen. In overleg met een arts kunnen de medicijnen worden aangepast. Een acute bronchitis ontstaat na een verkoudheid. De ziekteverwekkers van een verkoudheidsvirus komen in de bronchiën en zorgen daar voor een ontsteking. Acute bronchitis gaat meestal na enkele weken vanzelf over.

Astma

Bij mensen met astma zijn de longen chronisch ontstoken. De longen reageren gevoelig op prikkels van buitenaf. Mensen met astma zijn kortademig, benauwd en moeten meer hoesten bij een astma aanval. Een verkoudheid kan deze klachten verergeren.

Een verkoudheid wordt minder erg na twee tot drie dagen. De klachten kunnen echter nog weken aanhouden. In overleg met een arts kunnen de medicijnen worden aangepast. Als de medicijnen niet werken, de benauwdheidsklachten verergeren en je koorts krijgt, dan kan er sprake zijn van een longontsteking. De huisarts kan in dat geval een antibioticakuur voorschrijven.

Verkoudheid bij kinderen en ouderen met een chronische ziekte

In beide gevallen is er sprake van een verminderde weerstand. Ouderen met een chronische ziekte hebben meestal ook een minder goede lichamelijke conditie. Daarom zijn ze vatbaar voor verkoudheidsvirussen.

Jonge kinderen en verkoudheid

Jonge kinderen met hart- en longaandoeningen en afweerstoornissen hebben meer kans op besmetting met een virus. Vooral prematuur baby’s (geboren voor 32 weken zwangerschap) zijn extra vatbaar. Hun weerstand is nog niet voldoende ontwikkeld. Het doormaken van virussen bouwt de weerstand op, maar dat duurt jaren.

Om besmetting en verspreiding van een virus zoveel mogelijk te beperken is een goede hygiëne belangrijk. Extra vaak de handen wassen en wegwerpzakdoeken gebruiken helpt tegen besmetting. Als je moet niezen, nies dan in de binnenkant van je elleboog. Daarnaast is het nemen van voldoende rust belangrijk. Voor ouderen is beweging ook goed. Bij voorkeur minimaal een half uur per dag.

Het rhinovirus en het RS-virus

Het rhinovirus en het RS-virus zijn verkoudheidsvirussen met klachten als: neusverkoudheid, koorts, hoesten, heesheid en soms benauwdheid. In de meeste gevallen verminderen de klachten na een paar dagen tot een week. Maar bij prematuur baby’s (geboren voor 32 weken) en jonge kinderen tot twee jaar kan het RS-virus een luchtweginfectie of longontsteking veroorzaken. Dat geldt ook voor kinderen met hart- en longaandoeningen en kinderen met afweerstoornissen. Soms is een ziekenhuisopname noodzakelijk.

Ouderen en het RS-virus

Ouderen in een zorginstelling en ouderen met hart- en longaandoeningen zijn ook extra vatbaar voor besmetting met het RS-virus. De klachten van een ziekte kunnen hierdoor tijdelijk verergeren.

Het coronavirus

Er zijn verschillende soorten coronavirussen die verkoudheidsvirussen veroorzaken, vooral in de winter en het vroege voorjaar. Over het algemeen met een mild verloop. Coronavirussen zoals SARS, MERS en COVID-19 kunnen zorgen voor infecties aan de longen en luchtwegen. Dit gaat gepaard met klachten als: benauwdheid, hoesten, longontsteking en koorts. Omdat het om een virus gaat is er geen behandeling mogelijk die gericht is op genezing, maar de symptomen kunnen wel worden bestreden. Zo helpt paracetamol bij het verlagen van de koorts en kan er extra zuurstof worden toegediend bij benauwdheid. Ouderen, mensen met een chronische ziekte of mensen met een zwakke gezondheid hebben meer kans op ernstige klachten.

Verkoudheid en kanker

Mensen die worden behandeld met chemotherapie hebben tijdelijk minder weerstand. Door de chemotherapie maakt het beenmerg tijdelijk minder bloedcellen aan. De taak van witte bloedcellen is het onschadelijk maken van ziekteverwekkers. Een tekort aan witte bloedcellen vermindert de weerstand waardoor de kans op infecties groter wordt. Door een infectie kunnen mensen erg ziek worden, in het ergste geval kan het hun fataal worden. De kans op een infectie is het grootst als het gehalte aan witte bloedcellen op het laagst is, vanaf ongeveer zeven tot veertien dagen na de chemokuur.

Hoe kun je de kans op een verkoudheid beperken?

Een verkoudheid is niet altijd te voorkomen, maar met een goede hygiëne beperk je de kans op besmetting wel. Besmetting vindt vooral plaats door lichamelijk contact, via voorwerpen en via de lucht. Daarom is het belangrijk om je handen regelmatig en goed te wassen. Ook voorwerpen zoals deurknoppen moeten goed worden schoongemaakt. Daarnaast is het van belang om je huis goed te ventileren omdat het virus blijft hangen in slecht geventileerde ruimtes. Zorg ook voor een goede weerstand. Dit kun je doen door gezond te eten, voldoende rust te nemen en regelmatig te bewegen.

Medicijnen

In overleg met de arts kan de medicatie (tijdelijk) worden aangepast. Bij benauwdheid kan een luchtwegverwijder de klachten verlichten en een goede neusspray brengt verlichting bij een verstopte neus. De slijmvliezen slinken waardoor je meer lucht krijgt.

Neem contact op met de huisarts als

• Een pasgeboren baby langer dan 24 uur koorts heeft.
• Een baby suf wordt.
• Een baby slecht drinkt.
• Er veel slijm los komt en als er bloed bij zit.
• Het hoesten niet overgaat na enkele weken.
• De koorts langer aanhoudt dan drie dagen.
• De koorts terug komt nadat het weg is geweest.
• De keelpijn terug komt of langer dan een week duurt.