Symptomen en signalen van een hartinfarct bij vrouwen

In 2016 overleden ruim 20.000 vrouwen in Nederland als gevolg van hartproblemen. Toch wordt een hartinfarct bij vrouwen vaak niet of te laat ontdekt. Dit omdat hartproblemen bij vrouwen er vaak anders uitzien dan bij mannen maar ook andere klachten kunnen geven. Een hartinfarct bij vrouwen wordt ook door artsen lastiger herkend dan bij mannen. Wat zijn de symptomen en signalen van een hartaanval bij vrouwen?

• Hartklachten, hartfalen en hartinfarct
• Verschillen in het ontstaan van een hartinfarct tussen mannen en vrouwen
• Hartinfarct bij mannen
• Hartinfarct bij vrouwen
• Symptomen van een hartinfarct bij vrouwen
• Oorzaken hartinfarct
• Overgang kan risicofactor zijn bij een hartaanval
• Feiten en cijfers over hart- en vaatziekten
• Vrouwen en hart-en vaatziekten
• Hoe kun je het risico op een hartinfarct verkleinen
• De rol van voeding

Hart- en vaatziekten zijn bij vrouwen een veelvoorkomende doodsoorzaak. Helaas worden de signalen vaak verkeerd geïnterpreteerd door zorgverleners. Vrouwen gaan naar de huisarts met algemene en dikwijls vage klachten, zoals: vermoeidheid, misselijkheid, onrustig gevoel en pijn in nek en schouders. Ongemakken die niet direct in de richting van een hartafwijking wijzen en dikwijls verward worden met overgangsklachten en/of stress. Te vaak wordt hierdoor een hartkwaal, zoals een hartaanval, niet opgemerkt.

Hartklachten, hartfalen en hartinfarct

Hart- en vaatziekten is de verzamelnaam van alle hart- en vaatproblemen die zich kunnen openbaren. Dus ook etalagebenen (vernauwing van slagaderen in de benen) en beroertes (afsluiting van een bloedvat, waardoor een gedeelte van de hersenen geen zuurstof krijgt).

Hartfalen is de verzamelnaam voor alle signalen en klachten met betrekking tot een minder goed functionerend hart. Het hart pompt niet genoeg bloed door, de pompfunctie neemt af. Klachten zijn onder meer: kortademigheid, vocht vasthouden en vermoeidheid.

Mannen en vrouwen kunnen dezelfde hartziekten krijgen. Alleen bij sommige hartkwalen kunnen de verschillen in symptomen en oorzaken tussen mannen en vrouwen verschillen. Dit geldt zeker voor een hartaanval, dit is een reden waardoor dit bij vrouwen soms niet of te laat wordt gesignaleerd.

Het hart is een spier die werkt als een pomp. Hoofdtaak van het hart is bloed naar alle cellen pompen in je lichaam. Bij een hartaanval of een hartinfarct, krijgt een deel van het hart geen bloed meer. Dit komt doordat de bloedtoevoer (zuurstof) in de kransslagader wordt afgesloten als gevolg van vernauwingen. Hierdoor kunnen er gevaarlijke hartritmestoornissen ontstaan, met in het ernstigste geval, kans op een hartstilstand.

Verschillen in het ontstaan van een hartinfarct tussen mannen en vrouwen

Vrouwen hebben vaak minder duidelijke signalen bij hartklachten. Daarom is de diagnose moeilijker vast te stellen door artsen.
Bij een hartaanval, afgesloten of vernauwde kransslagader, is pijn op de borst het meest voorkomende teken. Deze drukkende en beklemmende pijn gaat vaak gepaard met uitstralingspijnen naar bovenarmen, kaken en rug. Dit gaat vaak samen met misselijkheid en heftig transpireren. Deze klachten komen zowel voor bij mannen als vrouwen. Wat is dan het verschil?

Hartinfarct bij mannen

Aderverkalking, ophoping van vet in de bloedvaten, is de belangrijkste reden van een hartaanval. De bloedvaten raken verstopt en kunnen het hart niet langer van zuurstof voorzien. Bij mannen concentreert het vet zich vaak op één plek en vormt dan een ernstige blokkade in de kransslagader. Een mogelijke manier om eventuele vernauwingen op te sporen, is door middel van een hartkatheterisatie (met een katheter en contrastvloeistof worden de kransslagaders in beeld gebracht). Bij mannen is dit een onderzoek waarbij de vernauwingen goed zichtbaar zijn maar ook een ECG (hartfilmpje) is een gebruikelijke methode.

Hartinfarct bij vrouwen

Het proces van aderverkalking verloopt bij vrouwen anders dan bij mannen. Waar bij mannen verstoppingen duidelijk zichtbaar zijn, is dit bij vrouwen anders. In vele gevallen blijken de kransslagaders bij vrouwen niet verstopt te zijn, terwijl ze wel klachten hebben, zoals de druk op de borst. Bij vrouwen zitten de vernauwingen vaak in de kleinere vaten die overal in de hartspier aanwezig zijn, deze zijn amper of niet zichtbaar op bijvoorbeeld een hartfilmpje, waardoor opsporing van dichtgeslibde hartvaten moeilijk is.

Bij mannen is het gevolg van de dichtgeslibde vaten, pijn en drukkend gevoel op de borst. Bij vrouwen kan dit ook voorkomen, alleen hebben zij vaak meerdere 'vage' klachten (vermoeidheid, pijnlijke spieren, onrustig gevoel) die dikwijls onterecht worden toegewezen aan de overgang of stress.

Doordat bij vrouwen de hartproblemen er anders uitzien en ook de klachten anders zijn dan bij mannen, wordt de diagnose hartaanval nog te vaak gemist door artsen.

Symptomen van een hartinfarct bij vrouwen

Bij mannen ontstaan de vernauwingen in de grotere vaten in het hart, terwijl bij vrouwen de problemen zich voordoen in de allerfijnste vaatjes. In beide gevallen krijgt het hart te weinig zuurstof, waardoor er allerlei klachten kunnen ontstaan. De meest voorkomende symptomen van een hartaanval bij vrouwen zijn:

• Drukkende of beklemmende pijn op de borst, maar dit hoeft niet het geval te zijn
• Koorts en transpireren
• Kortademigheid
• Pijn tussen de schouderbladen, rug en/of nek
• Pijn in de buik
• Grieperig gevoel
• Misselijkheid en braken
• Extreme vermoeidheid
• Duizelig
• 'Je voelt je niet lekker'
• Onrustig gevoel en angstig

Bovengenoemde symptomen komen overeen met stresssignalen en klachten in de overgang. Dit is ook een reden dat vrouwen dikwijls te laat met hun klachten naar de huisarts gaan.

Oorzaken hartinfarct

Een hartaanval komt tot stand doordat de kransslagader wordt afgesloten als gevolg van vernauwing en dichtslibbing van de hartvaten. De kans op een hartinfarct wordt verhoogd door:

• Roken
• Een te hoog cholesterolgehalte
• Hoge bloeddruk
• Overgewicht
• Diabetes
• Langdurige stress
• Erfelijke hartaandoeningen

Bovengenoemde risicofactoren gelden zowel voor mannen als voor vrouwen. Bij vrouwen zijn er nog andere oorzaken die debet kunnen zijn op de kans een hartaanval te krijgen. Dit heeft met de overgang te maken.

Overgang kan risicofactor zijn bij een hartaanval

'Het vrouwelijke hormoon oestrogeen houdt bloedvaten voor de menopauze soepel en elastisch', aldus cardioloog Janneke Wittekoek. 'Bovendien houdt het de cholesterolwaarden en de bloeddruk laag en beschermt het tegen aderverkalking. Als dit hormoon na de overgang wegvalt, worden de vaten stugger en stijver', stelt Wittekoek in het artikel Vrouwen wees alert op hartklachten.

Vrouwen krijgen ook meer buikvet dan mannen en ze zijn gevoeliger voor een te hoog cholesterolgehalte en een te hoge bloeddruk.
Dit zijn gevaarlijke factoren voor hart- en vaatklachten, reden te meer om dit na de overgang extra in de gaten te houden, volgens Janneke Wittekoek.

Feiten en cijfers over hart- en vaatziekten

De Nederlandse Hartstichting brengt jaarlijks een rapport uit met actuele feiten en cijfers over hart- en vaatziekten. Uit dit cijferboek, zoals de Nederlandse Hartstichting dit noemt, blijkt dat er in 2016 ongeveer 1,4 miljoen mensen in ons land aan hart- en vaatziekten lijden. Circa honderd mensen sterven dagelijks in Nederland als gevolg een een hart- of vaatziekte. Andere feiten en cijfers:

Vrouwen en hart-en vaatziekten

Mensen zijn geneigd te denken dat hart- en vaatziekten vooral bij mannen voorkomen, dit is onjuist, zoals onderstaande cijfers (Bron: cijferboek 2016 van de Nederlandse Hartstichting) bewijzen:

• In 2016 overleden ruim 20.000 vrouwen aan een hart- of vaatziekte
• Gemiddeld zijn 670.000 vrouwen in Nederland, hartpatiënt
• 1 op de 4 vrouwen sterft in Nederland als gevolg van een hart- en vaatziekte
• Dagelijks sterven er circa 14 mensen aan een hartaanval, waarvan 6 vrouwen en 8 mannen
• De gemiddelde leeftijd dat vrouwen sterven als gevolg van een hart- en vaatziekte is 82 jaar en bij mannen is dit 75 jaar
• In 2016 werden dagelijks circa 300 vrouwen met hartklachten opgenomen in het ziekenhuis

Hoe kun je het risico op een hartinfarct verkleinen

Een gezonde leefstijl, is de beste remedie om de kans op een hartaanval te verminderen. Niet roken, zorgen voor voldoende beweging, matig alcoholgebruik, op een gezond gewicht blijven en gezond en gevarieerd eten.

De rol van voeding

Goede voeding is essentieel om de kans op een hartaanval te verkleinen, vooral voor mensen met een hoge bloeddruk en te hoog cholesterolgehalte. Vermijd ongezonde verzadigde vetten, suiker en zout. Producten met veel verzadigd vet zijn:

• Vette vleessoorten waaronder frikandellen, hamburgers, alle soorten worst, shoarmavlees
• Volle zuivelproducten zoals roomboter, harde margarine, volle melk, 48+ kaas, roomijs
• Zoetigheden waaronder chocolade, gebak, koekjes
• Snacks zoals een saucijzenbroodje (bladerdeeg), zoutjes, chips
• Wit brood en witte rijst
• Kant-en-klaar maaltijden
• Gefrituurd eten

Een gezond eetpatroon bestaat uit een dagelijkse variatie aan groente, fruit, vette vis (makreel, haring, zalm, sardientjes), kip, volkoren producten, peulvruchten en olijfolie.

Concluderend kan gesteld worden dat er duidelijke verschillen in het ontstaan van hart- en vaatziekten tussen vrouwen en mannen zijn. Ook zijn de symptomen, die kunnen duiden op een hartinfarct bij vrouwen, minder duidelijk dan bij mannen. Vrouwen dienen, met name in en na de overgang alle klachten serieus te nemen en niet zelf conclusies te trekken van: het zal wel stress zijn of ik heb te lang staan schilderen of een nachtje goed slapen doet wonderen. Ga op tijd naar de huisarts en laat regelmatig de bloeddruk alsmede het cholesterolgehalte meten.