Pijnlijke spieren en gewrichten tijdens de overgang

De overgang is voor veel vrouwen niet een periode waar je halsreikend naar uitkijkt. Het is de periode in het leven van de vrouw, waarin haar menstruatie gaat stoppen en zij zowel fysiek als mentaal heel wat veranderingen gaat doormaken. Helaas voor de vrouw gaat de overgang sporadisch voorbij zonder klachten. De meest bekende ongemakken zijn de opvliegers, slapeloosheid, het nachtelijk transpireren en stemmingswisselingen. Minder bekend is dat talloze vrouwen pijnlijke spieren en gewrichten hebben tijdens de overgang, vaak veroorzaakt door osteoporose.

• Wat is de overgang?
• Kenmerkende overgangsklachten
• Oorzaak van pijnlijke spieren en gewrichten in de overgang
• Hormonen
• Osteoporose
• Beweging en overgewicht
• Wat kan je doen bij pijnlijke spieren en gewrichten tijden de overgang
• Raadpleeg altijd een huisarts

De overgang is de periode in het leven van een vrouw, waarbij de menstruatie verandert en de daarop volgende eerste menstruatievrije jaren. De overgang verloopt voor iedere vrouw anders. De overgang gaat gepaard met veroudering en allerlei hormonale veranderingen. Volgens Vrouwen in de overgang, website en online platform voor vrouwen in de overgang, krijgt 80% van de vrouwen in de 'overgangsleeftijd' te maken met klachten. Grofweg kan gesteld worden dat vrouwen vanaf veertig jaar in de overgang kunnen komen.

Wat is de overgang?

Bij vrouwen begint de productie van de hormonen oestrogeen en progesteron, al rond hun vijfendertigste af te nemen. Hierdoor zullen uiteindelijk de ovulatie en menstruatie steeds onregelmatiger worden, om uiteindelijk helemaal te stoppen. De gemiddelde leeftijd dat vrouwen in Europa stoppen met menstrueren, ligt rond de vijftig jaar. De overgang bij vrouwen geeft het einde aan van de vruchtbare periode. De daling van de hormonen kan de balans in de hormoonhuishouding behoorlijk verstoren, met soms heftige klachten als gevolg.

De duur, evenals het begin, van de overgang is bij elke vrouw verschillend. Bij sommige vrouwen begint de overgang al op hun veertigste terwijl het bij andere vrouwen pas rond hun vijftigste begint. Ook de duur van de overgang verschilt per persoon, van enkele maanden tot enkele jaren.

Soms zijn de overgangsklachten van dien aard, dat een vrouw daardoor wordt beperkt in haar dagelijks functioneren. De meeste overgangsklachten kunnen in verband worden gebracht met de veranderingen van de hormonen.

Kenmerkende overgangsklachten

• Veranderde menstruatie (onregelmatig, meer of minder bloedverlies)
• Vaginale klachten
• Droge slijmvliezen
• Gewichtstoename
• Somberheid, depressie
• Hoofdpijn
• Geen zin in seks
• Opvliegers
• Nachtelijk transpireren
• Slaapproblemen
• Botontkalking
• Spier- en gewrichtsklachten

Oorzaak van pijnlijke spieren en gewrichten in de overgang

Spier- en gewrichtspijnen worden gekarakteriseerd door stramme, stijve en pijnlijke spieren en gewrichten, met gevoeligheid, zwellingen en mogelijke functie-uitval.

Hormonen

Een vrouw kan ook last krijgen van pijnlijke spieren en gewrichten in de overgang, vooral in de handen, schouders, tenen, knieën, polsen, rug en heupen. Maar liefst 50% van de vrouwen in de overgang ervaart spier- en gewrichtspijnen. De klachten kunnen zo ernstig zijn dat dagelijkse activiteiten niet meer lukken en vele vrouwen ervaren dit als vermindering van de kwaliteit van leven.

Door de hormonale veranderingen, met name de verminderde productie van oestrogeen, vindt er een verandering plaats in de structuur van je cellen en in de op- en afbraak van je kraakbeen. Het hormoon oestrogeen is ook verantwoordelijk voor de productie van collageen, een eiwit dat je bindweefsel bij elkaar houdt en ervoor zorgt dat je huid, botten, slijmvliezen, spieren en kraakbeen elastisch blijven. Oestrogeen heeft tevens invloed op de vochtigheid van de slijmvliezen. Door het tekort aan oestrogeen kunnen slijmvliezen en je kraakbeen uitdrogen. Het gewrichtsslijmvlies is als het ware het smeermiddel voor het kraakbeen, een beschermingslaagje tussen de gewrichten en als dit uitdroogt kunnen de gewrichten over elkaar gaan schuren wat de pijnklachten verklaart.

Het vrouwelijk geslachtshormoon heeft eveneens een ontstekingsremmende werking en door de verminderde productie van oestrogeen valt een groot gedeelte van deze bescherming weg. Daarnaast vermoeden wetenschappers dat door de afbraak van oestrogeen sneller ontstekingen ontstaan, die het kraakbeen kunnen beschadigen. Het definitieve bewijs hiervoor is echter nog niet geleverd (per 15-02-2018).

Osteoporose

Verminderde botdichtheid, ook wel botontkalking genoemd, wordt vaak als boosdoener aangewezen, voor de pijnlijke spieren en gewrichten. Osteoporose is een aandoening waarbij de botten poreus worden. Bot is levend weefsel dat je hele leven lang wordt opgebouwd en weer wordt afgebroken. Tot ongeveer je dertigste is de aanmaak van bot groter dan de afbraak, rond die leeftijd is de botstructuur maximaal. Na je dertigste wordt er nog wel nieuw bot aangemaakt maar vele malen minder. Per saldo begin je na je dertigste al botmassa af te breken.

Osteoporose kan iedereen treffen, maar komt toch vooral voor bij oudere mensen en bij vrouwen tijdens of na de overgang. De botten worden in conditie gehouden door onder andere het geslachtshormoon oestrogeen. Maar tijdens en na de overgang wordt het vrouwenhormoon oestrogeen nog amper aangemaakt. Oestrogeen is essentieel bij de opbouw en de celvernieuwing van de botten.
De botten worden broos en hierdoor minder stevig. De kans op botbreuken wordt hiermee groter.

Beweging en overgewicht

Een vervelende bijkomstigheid van de overgang is, dat vrouwen enkele tot meerdere kilo's kunnen aankomen. Het aankomen in gewicht komt door de verandering van de verhouding tussen spier- en vetweefsel. Spierweefsel neemt af en vetweefsel neemt toe. Doordat vetweefsel minder energie of calorieën verbruikt dan spierweefsel, is de kans groter dat dit wordt omgezet in vet.

Mensen met overgewicht, dragen letterlijk hun gewicht mee. Pijnlijke gewrichten, met name de heupen en knieën, kunnen het gevolg hiervan zijn. Met pijnlijke gewrichten is het lastig bewegen, maar dat is juist zo belangrijk. Bewegen in de overgang is essentieel, door bewegen wordt de aanmaak van botcellen gestimuleerd en het houdt je spieren stevig en soepel.

Wat kan je doen bij pijnlijke spieren en gewrichten tijden de overgang

Je kan je pijnlijke gewrichten koelen met bijvoorbeeld een ice pack of koude kompressen. Of juist je spieren verwennen met warme kussens en kompressen. Helaas zijn dit tijdelijke oplossingen, de pijn wordt per slot van rekening maar kortstondig verminderd. Je zal nog andere maatregelen moeten nemen om de pijnlijke spieren en gewrichten te verminderen.

• Eet calciumrijke producten (Calcium versterkt de botten en zit in groenten, fruit, zuivel en vis)
• Eet voldoende gezonde vetten met Omega 3-vetzuren (noten, vette vis, avocado)
• Vermijd zoveel mogelijk suiker, koffie en alcohol, zij kunnen een ontsteking verhogende werking hebben
• Rust roest, dus bewegen is belangrijk om je spieren en gewrichten soepel te houden
• Zonlicht en zuurstof zijn voeding voor je lichaam en geest, daarnaast maakt zonlicht het mogelijk vitamine D aan te maken
• Vitamine D kun je ook als voedingssupplement tot je nemen. Zonder vitamine D kan je lichaam geen calcium opnemen
• Slaap is het beste medicijn, tijdens je slaap kom je tot rust en herstelt het lichaam zich
• Eet meer groente en fruit, zij hebben een ontstekingsremmende werking
• Zorg voor ontspanning en vermijd stress voor zover mogelijk

Raadpleeg altijd een huisarts

Pijnlijke gewrichten in de overgang, hoeven niet per definitie botontkalking te zijn. Reuma en artrose kennen gelijksoortige klachten, maar ook een blessure, een trauma, ontstekingen en zelfs griep kunnen hier debet aan zijn. Het is dus raadzaam om altijd een huisarts te raadplegen. Samen met de huisarts kom je tot de juiste diagnose en kan een behandelingsplan worden opgesteld.

Mocht het blijken dat de klachten door de overgang komen, kun je je ook wenden tot een overgangsconsulent.