Meningokokken type W: herkenning, symptomen en besmetting

De meningokokkenziekte (meningokokkose) kan omschreven worden als een groepering van ziekten die ontstaan als gevolg van de meningokokbacterie. Er bestaan verschillende varianten, die aangeduid worden met een letter. De bacterie is aanwezig in de keel- en neusholte en deze bacterie verspreidt zich via de lucht door middel van kleine druppeltjes. De besmetting gaat over van mens tot mens. Ieder persoon kan in principe een ander persoon besmetten. Fysiek gezonde personen zullen niet snel ziek worden van deze bacterie. De opname van de bacterie in de bloedbaan kan leiden tot zeer ernstige aandoeningen zoals een bloedvergiftiging of een hersenvliesontsteking, met in een beperkt aantal gevallen de dood als gevolg. De ziekte komt hoofdzakelijk voor bij jonge kinderen, tieners en oudere personen. In Nederland is de besmetting met het type W anno 2018 fors in opmars. De vaccinatie werd opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma.

Wat is de meningokokkenziekte?

De meningokokkenziekte is besmettelijk. Mensen worden besmet door een bacterie. De klachten kunnen behoorlijk ernstig zijn. De meest gekende klachten zijn een hersenvliesontsteking of een bloedvergiftiging (invasieve ziekten). Anno 2018 komt de ziekte in de Lage Landen op regelmatige basis voor, doch in beperkte aantallen. De meningokokkenziekte type W kenmerkt zich ook eveneens door gastro-intestinale klachten als bijzondere symptomen. Indien de meningokok het lichaam binnendringt, dan veroorzaakt deze een ernstige infectie met mogelijk ernstige gevolgen.

Varianten en types van meningokokken

In Nederland en België komen er verschillende varianten van de meningokokkenziekte voor. De verschillende types worden aangeduid met een letter. Mensen worden ziek van de types B, C, W en Y.

Herkenning van de meningokokbacterie type W

De ziekte ontstaat op een heel onschuldige manier. Omdat de ziekte heel erg onschuldig lijkt, is de ziekte ook moeilijk vast te stellen. De eerste symptomen zijn immers heel gelijkaardig met de griep. Echter bij meningokokken wordt een kind of een volwassene binnen enkele uren ernstig ziek. Er worden twee verschillende vormen van meningokokken onderscheiden, namelijk de hersenvliesontsteking en de bloedvergiftiging. Bij meningokokken type W krijgt 70% van de besmette personen een bloedvergiftiging en 30% een hersenvliesontsteking. Indien er bijkomend nog maag- en darmklachten worden vastgesteld, dan is de kans reëel dat het over meningokokbacterie type W gaat.

Symptomen van de bacterieziekte

Indien de meningokokbacterie in het bloed of het zenuwstelsel komt, dan kunnen er ernstige ziekten zoals bloedvergiftiging of een hersenvliesontsteking ontstaan. De symptomen zijn bij aanvang heel onschuldig en gevarieerd. De eerste symptomen zijn vaak een grieperig gevoel, verkoudheid of een loom gevoel. Na een aantal uurtjes krijgt de persoon hoge en hevige koorts. Bij hersenvliesontsteking zal stijfheid van de nek optreden (nekkramp). Het is onmogelijk om de kin tegen de borstkas te duwen. Onderhuidse bloedingen die je niet kan wegduwen wijzen op een mogelijke bloedvergiftiging. Aangezien de diagnose bij aanvangsfase moeilijk te stellen is en het ziekteproces heel snel vordert, is het overlijdenspercentage van de meningokokkenbacterie hoog. Patiënten, besmet met het type W, klagen ook vaak over maag- en darmklachten.

Hoe gebeurt de besmetting?

Een aantal mensen zijn zelf drager van de meningokokbacterie zonder dat ze er zelf ziek van worden. De bacterie is aanwezig in de keel- of neusholte. Indien een persoon gaat hoesten of niezen, dan komen er druppeltjes met de bacterie in de lucht. Deze druppeltjes kunnen vervolgens ingeademd worden door een ander persoon. Dit kan gebeuren als men bijvoorbeeld in het gezicht bij een ander persoon niest of hoest. De gevaarlijke bacterie blijft niet in de lucht hangen. De kans om effectief ziek te worden blijft klein maar zeker bestaande. Binnen drie tot vier dagen zal de besmette persoon ziek worden, met de gekende ziektesymptomen.

Hoe genezen? Behandeling met antibiotica

De genezing van meningokokken type W gebeurt met antibiotica en ontstekingsremmers. Het is van groot belang om heel snel de medicatie te kunnen opstarten. Patiënten kunnen in bepaalde gevallen schade aan de ziekte overhouden (nierproblemen). Een bloedvergiftiging kan mogelijks leiden tot een amputatie van ledematen. Een snelle diagnose is heel belangrijk om verder onheil te voorkomen.

Opmars van de meningokokkenbacterie in Nederland - vaccinatie

In 2018 (cijfers tot en met augustus 2018) zijn er in Nederland achttien mensen aan de meningokokbacterie type W overleden. Dit cijfer is in stijgende lijn en moet nauwkeurig gemonitord worden, volgens het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu. De sterfte ligt met 15 procent erg hoog. In België wordt anno 2018 geen toename van de ziektes door de meningokokkenbacterie vastgesteld. Er worden evenveel patiënten met meningokokken vastgesteld, maar er zijn in België anno juni 2018 geen doden.

Extra risico bij jonge kinderen en jongvolwassenen

Jonge kinderen, tieners en oudere personen zijn het meest vatbaar voor de meningokokkenziekte. Indien men de ziekte heeft gehad, is men immuun voor de meningokok die de oorzaak is van de ziekte. Er worden tijdens de ziekte afweerstoffen door het lichaam aangemaakt die ervoor zorgen dat je de ziekte niet meer kan krijgen. Personen met een immuunstoornis of zonder milt zijn ook vatbaarder dan kerngezonde mensen. Ook bijeenkomsten met heel veel mensen geven een grotere kans op verspreiding van de bacterie in de lucht.

Vaccinatie in Nederland

Het vaccinatieproces is verschillend van land tot land. Engeland startte in 2015 met inentingen tegen de meningokokken type W. Omwille van het toenemend aantal besmettingen in Nederland, werd in september 2017 de vaccinatie tegen het type W opgestart. Deze opstart kwam er op vraag van de Nederlandse Minister van Volksgezondheid. Vaccinatie tegen het type A, C, Y en W worden opgenomen in het Rijksvaccinatieprogramma. Door een opname van het type W in het Rijksvaccinatieprogramma hoopt men de groei van dit type meningokokken sterk af te remmen. De vaccinatie tegen meningokokken wordt gegeven op de leeftijd van veertien maanden. Vanaf 2019 krijgen tevens alle tieners die veertien jaar worden deze vaccinatie aangeboden.