Epilepsie: de vallende ziekte

Stel nu dat je iemand tegen komt die een epilepsie aanval krijgt...weet jij dan wat je moet doen? Nogal wat mensen hebben last van epilepsie. Dit zijn ongeveer 1 op de 150 mensen in Nederland. Bijna iedereen heeft wel eens van epilepsie gehoord. Waar komt deze ziekte vandaan en welke vormen zijn er. Het belangrijkste is echter wat je moet doen en juist niet als iemand een epilepsie aanval heeft.

Oorzaak

Epilepsie wordt veroorzaakt door een afwijkende elektrische ontlading in de hersenen. Het gevolg is een vaste combinatie van verschijnselen zoals bijvoorbeeld schokken van het lichaam dat optreed als reactie van het zenuwstelsel op een bepaalde prikkeling. Iemand kan bijvoorbeeld ergens van schrikken waardoor hij een toeval krijgt, of het zien van bepaalde lichtflitsen. Wat de precieze oorzaak van epilepsie is is nog niet bekend omdat er op scans geen afwijking is te zien van de hersenen. Bij iemand zonder epilepsie ziet de hersenscan er hetzelfde uit als bij iemand die wel last heeft van epilepsie.

Soorten epilepsie

Gegeneraliseerde epilepsie:

De aanval die in de hersenen begint, breidt zich uit van één plek naar andere hersendelen.

Primaire gegeneraliseerde epilepsie:
Hieronder vallen de tonisch- klonische aanval (grand mal) en de absences. De tonisch klonische aanval begint met bewusteloosheid gevolgd met een klonische fase van ongeveer 20 seconden. Deze tonische fase bestaat uit het onwillekeurig samentrekken van bepaalde spieren zoals armen en rugspieren. Na deze tonische fase volgt een klonische fase waarin symmetrische spiertrekkingen in armen en benen optreden. De kauwspieren doen ook mee en een tongbeet kan dus voorkomen. Als de reeks zich herhaalt en niet stopt wordt dit een staticus epilepticus genoemd. In dit geval moet een spierontspannend middel worden toegediend. Dit gebeurt meestal na 5 minuten.

Absences zijn kortdurende perioden van bewustzijnsverlies. Deze kunnen drie tot dertig seconden duren. Soms merk je hier niets van omdat het zo kort duurt. De persoon is op het moment dat hij een absence heeft niet aanspreekbaar en reageert niet op aanroepen.

Secundaire gegeneraliseerde epilepsie:
De aanvallen treden op bij diffuse hersenbeschadigingen die ontstaan zijn door bijvoorbeeld zuurstof gebrek bij de geboorte. De aanvallen zijn verschillend, ze kunnen heel kort zijn en daarbij kan iemand kort het bewustzijn verliezen en plotseling voor- of achterover vallen en tonische aanvallen.

Partiele epilepsie:

Een deel van de hersenen is hierbij betrokken.

Simpele partiele epilepsie:
De aanval bestaat uit schokkende bewegingen die zich uitbreiden, meestal van de hand naar de schouder en soms naar een lichaamshelft.

Psychomotorische aanval (temporele aanval):
De aanval gaat vaak gepaard met ‘aura’: het gezicht is hierbij bleek, met een starende blik. Zinloze bewegingen zoals wrijven, plukken, smakken etc.

Wat moet je doen als iemand een toeval heeft?

Bij een kleine aanval zoals bij een absence hoef je niks te doen. De persoon komt zelf weer bij. Het beste kun je even bij hem blijven om ervoor te zorgen dat hij zich nergens aan kan bezeren. Bij een grote aanval kan het zijn dat iemand ongelukkig terecht is gekomen op de grond. In dat geval kun je de persoon een beetje verschuiven en ervoor zorgen dat hij zo comfortabel mogelijk ligt door bijvoorbeeld een plat kussen onder zijn hoofd te leggen of en jas. Als iemand een bril draagt moet je deze even afdoen zodat hij zich hier niet aan kan bezeren. Strak zittende kleding kun je even wat losser maken door bijvoorbeeld de bovenste knoopjes van de bloes los te maken of een rist open te doen. Houd de bewegingen die iemand maakt niet tegen, maar zorg ervoor dat alle dingen waar hij zich aan kan bezeren uit de weg zijn. Aan de tongbeet kan helaas niks gebeuren. Na een toeval kan iemand heel verward zijn. Vertel hem wat er is gebeurt en dat je bij hem blijft tot het weer goed gaat. Geef de persoon geen eten of drinken als deze nog niet helemaal wakker is, hij kan er dan in stikken.

Voor iemand die in een instelling verblijft zijn er vaak regels opgesteld omtrent een toeval. Vaak is het zo dat er de tijd bijgehouden wordt hoe lang een aanval duurt. Meestal wordt er na 5 minuten een medicijn toegediend, bijvoorbeeld stesolid. Dit helpt om weer uit de toeval te komen.

Als je iemand niet kent en je ziet het gebeuren dat deze een toeval krijgt, bijvoorbeeld op straat is het verstandig om allereerst te zorgen voor je eigen veiligheid. Niemand heeft er iets aan al er straks twee mensen op de grond liggen. Als je zeker weet dat het veilig is voor jezelf kun je naar de persoon die de aanval heeft toegaan en bij hem blijven. Het is ook goed om de tijd bij te houden, als de persoon na 5 minuten nog niet uit de toeval is kun je de ambulance bellen.

Verder hoef je niks te doen, het ambulance personeel zal het van je overnemen zodra ze er zijn. Iemand die een toeval krijgt komt niet zomaar te overlijden, de kans op verstikking is heel klein. Hoewel het er ernstig uit kan zien en je er behoorlijk van kan schrikken zal het over het algemeen gelukkig meevallen.