Diabetes, bloedsuiker en insuline - Hoe zit het precies?

Over diabetes hoor je veel. Iedereen weet dat het slecht voor je is en dat het iets te maken heeft met de hoeveelheid suiker in je bloed, en insuline. Maar wat gebeurt er precies? Wat houdt het in als je bloedsuikerspiegel te laag is? En wat is precies insulineresistentie.

Het begint bij de koolhydraten: glucose

Met de bloedsuikerspiegel wordt niet anders bedoeld dan de hoeveelheid glucose in het bloed. Bloedsuiker is een ander woord voor bloedglucose; de glucose in het bloed. Glucose is een enkelvoudig koolhydraat. Koolhydraten zijn net als eiwitten en vetten een voedingsstof. Ze zijn er in meerdere soorten en ze worden ingedeeld naar grootte: enkelvoudige en meervoudige koolhydraten. Welke structuur een koolhydraat ook heeft: de verteerbare koolhydraten worden in het lichaam afgebroken tot glucose, en zo wordt het via de darmwand in het lichaam opgenomen. Daarbij is het goed om te weten dat een enkelvoudig koolhydraat sneller door het lichaam wordt opgenomen, dan een meervoudige koolhydraat dat eerst moeten worden afgebroken. Niet verteerbare koolhydraten - de voedingsvezels - kunnen niet worden afgebroken tot glucose en worden dan ook niet opgenomen door het bloed.

Welke bronnen van koolhydraten zijn snel of langzaam: de Glycemische index

De glycemische index (GI) is het percentage glucose wat uiteindelijk door het bloed wordt opgenomen in korte tijd. De GI van suiker is 100. Suiker wordt dus snel en volledig als glucose opgenomen in het bloed. Er zijn lijsten te vinden op het internet die per voedingsmiddel en zelfs per gerecht aangeven wat de GI is. Maar volgens het Voedingscentrum worden er nog geen voedingsadviezen gegeven op basis van de GI, aangezien de meningen hierover nog verdeeld zijn. Het geeft je in ieder geval wel een beeld van welke voedingsmiddelen snelle en langzame koolhydraten bevatten. Suiker, wit brood en aardappelen bijvoorbeeld bevatten snelle koolhydraten. Groente en volkoren producten bevatten vooral langzame koolhydraten en daarbij veel voedingsvezels. Overigens kan de manier van bereiden invloed hebben op de GI. Een gekookte aardappel heeft bijvoorbeeld een lagere waarde dan een gebakken aardappelen of patat.

Wat is insuline en wat doet het met bloedsuiker

Insuline is een hormoon en wordt geproduceerd door de alvleesklier. Wanneer er glucose in het bloed komt, wordt er precies genoeg insuline aangemaakt om de bloedsuikerspiegel weer in evenwicht te krijgen. Dit gebeurd doordat glucose naar de lichaamscellen getransporteerd wordt waar ze verbrand kan worden. Insuline heeft daarbij een sleutelfunctie: het maakt de lichaamscellen toegankelijk voor glucose. Bij de verbranding komt energie vrij. Daarnaast zorgt insuline er ook voor dat glucose kan worden opgeslagen in de lever als een reservebron van energie. Ook in de spieren wordt glucose opgeslagen. Zowel in de lever als in de spieren gebeurt dit in de vorm van glycogeen (zetmeel). Dit gebeurt wanneer er meer glucose is dan dat er op dat moment door de lichaamscellen verbrand kan worden. De opgeslagen glycogeen wordt aangesproken als er energie nodig is en deze niet door voedsel in de bloedbaan is, zoals bijvoorbeeld wanneer je 's nachts slaapt. Wanneer er meer glucose in het bloed zit dan kan worden verbrand en kan worden opgeslagen in lever en spieren dan wordt deze opgeslagen als vet.

Diabetes type 1 en 2 - teveel glucose in het bloed

Bij gezonde mensen is de bloedsuikerspiegel in evenwicht: Wanneer er glucose in het bloed komt, wordt er voldoende insuline aangemaakt, waardoor het bloedsuiker gehalte weer daalt. Bij iemand met diabetes wordt er te weinig of zelfs geen insuline aangemaakt en/of men is resistent tegen insuline. In ieder geval komt er teveel glucose in het bloed. De vorm van diabetes waarbij de alvleesklier geen insuline aanmaakt staat bekend als type 1. Deze vorm komt veel minder voor dan type 2 en is niet te genezen. De oorzaken zijn ook nog onduidelijk.

Bij diabetes type 2 maakt de alvleesklier nauwelijks insuline aan, en wordt vaak ook nog minder. Het kan ook zijn dat iemand een insulineresistentie heeft. Het kan ook zijn dat beide factoren een rol spelen bij iemand die diabetes typ 2 heeft. Deze vorm van diabetes wordt altijd in verband gebracht met overgewicht, en wordt veroorzaakt door ongezond eten. Men eet teveel verzadigd vet, en te weinig goede onverzadigde vetten, en te weinig voedingsvezels.

Wat gebeurt er als er teveel glucose in het bloed zit

Teveel glucose in het bloed heeft verschillende vervelende effecten. Dit komt onder andere omdat het teveel aan glucose nu via het urine moet worden afgevoerd: Iemand krijgt meer dorst en moet vaker naar de wc. Daarnaast voelt iemand zich vaak beroerd en moe, want de glucose kan niet tot nauwelijks verbrand worden waardoor er geen energie vrij komt. In verloop van tijd kan me ook last krijgen van de ogen, nieren, het zenuwstelsel en de bloedvaten. Op langere termijn vergroot het de kans op ziektes zoals hart- en vaatziekten.