De dramatische gevolgen van Q-koorts

De gevolgen voor de gezondheid van Q-koorts kunnen ernstig zijn. Een zwangere vrouw kan haar ongeboren kind verliezen indien zij besmet raakt. In sommige gevallen kan Q-koorts dodelijk zijn. In 2014 waren er nog geen 30 meldingen van zieke personen waarvan gelukkig niemand overleed. In 2009 waren de cijfers heel wat dramatischer, namelijk bijna 2400 zieken en 7 doden in dat jaar. In 2017 is het totale saldo dodelijke slachtoffers gestegen tot 75 terwijl velen nog dagelijks kampen met de gevolgen, zoals chronische vermoeidheid en depressieve gevoelens. Vaak leidend tot arbeidsongeschiktheid. Q-koorts is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de coxiëlla burnetii bacterie en wordt verspreid door stof dat afkomstig is van dieren. In Nederland betreft het voornamelijk besmette melkschapen en melkgeiten. Je hoeft de dieren niet aan te raken om besmet te worden, want de wind kan de bacterie kilometers ver verspreiden. Na inademing kunnen binnen twee tot zes weken klachten komen. Mensen kunnen elkaar niet besmetten met Q-koorts.

Besmette gebieden vermijden?

De meeste mensen raken tussen maart en juli besmet als door abortussen bij geiten en schapen, talloze Q-koortsbacteriën vrijkomen. Wie geen risico wil lopen kan dan beter uit de buurt van besmette bedrijven blijven. Dat geldt zeker voor zwangere vrouwen (kans op een miskraam), en mensen met hartklepfalen of immuunproblemen die ernstig ziek kunnen worden en zelfs kunnen sterven. In december is de kans om ziek te worden kleiner.

Klachten

Van iedere 100 besmette mensen merken 60 mensen er niets van. De rest krijgt last van griepverschijnselen, soms met longontsteking. Dit wordt met antibiotica bestreden. Wie koorts heeft in combinatie met hoest of hoofdpijn kan beter de huisarts raadplegen die kan beslissen of bloedonderzoek nodig is. Veel patiënten houden na de griep of longontsteking nog lange tijd vermoeidheidsklachten. Soms wel een jaar en er is geen medicijn tegen. Eén a twee procent ontwikkelt chronische koorts. De bacterie zit dan nog in het lichaam. Dit kan hartklepproblemen geven. Deze groep krijgt jarenlang antibiotica.

Herkenning

De ziekte is lastig te herkennen. Griepachtige verschijnselen komen immers wel vaker voor. Ook zijn er altijd mensen die om onduidelijke reden longontsteking oplopen en nadien lange tijd vermoeidheidsklachten hebben. Heb je het idee dat je wellicht Q-koorts hebt gehad dan hoef je niet alsnog naar de dokter als je geen klachten meer hebt.

Besmetting

Artsen gaan er van uit dat als je eenmaal de ziekte hebt gehad je geen tweede keer besmet kunt raken. Mensen met Q-koorts kunnen anderen niet besmetten. Besmetting is overigens niet volledig te voorkomen. Je kunt de bacterie makkelijk via de lucht inademen. Wie in direct contact met dieren komt kan het beste de handen goed met zeep wassen. Niet tussen de dieren eten, geen voedsel eten dat op de grond is gevallen, niet bij zieke dieren komen, of dieren die moeten bevallen en ook geen mest onder de schoenen mee in huis nemen. Onderzocht wordt nog of het vlees van geruimde dieren kan worden gegeten. Melk van besmette dieren kan na sterilisatie gewoon worden gedronken.

Verspreiding van Q-koorts bij dieren

Dieren worden besmet door de omgeving waarin de bacterie voorkomt (mest, zand, stof). Ook kunnen teken de ziekte overdragen. Melkgeiten en –schapen zijn in Nederland de belangrijkste bron van Q-koorts. Maar ook koeien en huisdieren kunnen besmet zijn en de infectie overdragen op mensen. De dieren worden zelf niet erg ziek van de Q-koorts. Wel aborteren besmette geiten vaker. Met name geïnfecteerde geiten en schapen krijgen dode jonge of vroeggeboortes. Bij deze bevallingen komt een explosie aan bacteriën vrij. Deze ziekte kiemen kunnen via de lucht mensen infecteren. Dit is de reden dat drachtige dieren met Q-koorts, moeten worden afgemaakt.

Vaccinatie

Men kan inmiddels niet meer zonder meer preventief gevaccineerd worden. Ongetwijfeld zal de overheid hier van afwijken indien de ziekte weer de kop opsteekt.

Preventieve maatregelen

Er is een meldplicht voor boeren die te maken hebben met abortussen of vroeggeboortes bij geiten en schapen. Er gelden speciale hygiëne maatregelen bij bedrijven met meer dan 50 dieren, er zijn regelmatige controles op de aanwezigheid van de Q-koorts bacterie enz. Bij ziekte gevallen gelden vervoersbeperkingen e.d., ook mogen er dan geen bezoekers in de stallen komen. Er geldt een vaccinatieplicht voor de dieren vanaf 1-1-2010 in heel Nederland. Dat geldt ook voor bijv. kinderboerderijen, schaapskuddes enz. De inentingen verkleinen de kans dat een ziek dier een miskraam krijgt, waardoor de ziektekiemen dus niet de omgeving in kunnen. Q-koorts wordt ook verspreid via het uitmesten van de stallen en het uitrijden van mest. Vandaar dat de mest van besmette bedrijven drie maanden lang niet mag worden uitgereden.

Herhalingskans

In principe zijn mensen en dieren die genezen zijn, levenslang immuun. Herinfectie komt sporadisch voor. Dieren die de ziekte nog niet onder de leden hebben gehad, kunnen de Q-koorts natuurlijk wel alsnog krijgen, tenzij zij gevaccineerd zijn.

Lees verder

• Gewone griep kan ook heel ernstig verlopen