Cijfers en feiten over welvaartsziekten

De meeste Nederlanders krijgen te maken met een of meer welvaartsziekten. De meest voor de hand liggende welvaartsziekte is obesitas, maar ook veel hart- en vaatziekten, auto-immuunziekten, diabetes, bepaalde kankersoorten en bijvoorbeeld osteoporose vallen onder deze categorie. De meeste mensen overlijden aan een welvaartsziekte, vaak voorafgegaan door een jarenlang ongemak of lijden.

Welvaartsziekte is een luxeprobleem

Hart- en vaatziekten en kanker zijn samen verantwoordelijk voor meer dan 60% van al het overlijden. Niet bij iedereen worden deze ziekten veroorzaakt door een ongezonde levenswijze. Er kan ook sprake zijn van een aangeboren afwijking bijvoorbeeld. Een ziekte is een welvaartsziekte als ze is ontstaan of grotendeels beïnvloed door onze eigen luxe levensgewoonten, we eten teveel of niet gezond genoeg, we bewegen te weinig, we roken en/of houden van een glaasje alcohol. Het gaat hier dus letterlijk over een luxeprobleem.

Die ene welvaartsziekte is al erg, maar daar blijft het vaak niet bij. Nadat iemand met een welvaartsziekte geconfronteerd wordt komen er vaak nog andere vervelende ziekten of aandoeningen bij. Diabetes of obesitas bijvoorbeeld is vaak oorzaak voor hart- en vaatproblemen. Ander voorbeeld is depressie, dat komt veel voor bij mensen met een zware chronische ziekte of aandoening.

Overlijdenscijfers

Volgens cijfers van het CBS stierven in 2007 133.022 personen. Daarvan stierf 30,7% aan kanker en (eveneens) 30,7% aan hart- en vaatziekten. 10,2% van het overlijden werd veroorzaakt door ziekten van de ademhalingswegen, 4% werd veroorzaak door ziekten van het spijsverteringsstelsel, 3% door endocriene-, voedings- en stofwisselingsziekten en immuniteitsstoornissen. Het overige deel van de mensen overleed aan andere ziekten of aandoeningen, ongelukken, vergiftiging of een onbekende oorzaak.

1 op de 3 Nederlanders sterft aan een hart- of vaatziekte

De Nederlandse Hartstichting heeft een aantal indrukwekkende cijfers op hun website gepubliceerd. Een daarvan zegt dat er in Nederland 1 miljoen mensen met hart- en vaatziekten rondloopt. De stichting verwacht dat dit de komende jaren nog zal oplopen tot bijna 10% van de bevolking. Nog indrukwekkender, één op de drie mensen sterft aan een hart- of vaatziekte.

Beroerte is een veelvoorkomende vaatziekte, meestal is er sprake van een herseninfarct, in zo’n 80% van de gevallen, maar het kan ook een hersenbloeding betreffen. Beroerte is invaliditeitsoorzaak nummer 1 en een doodsoorzaak nummer 4. Andere vaatziekten zijn vernauwingen, trombose, embolie, aneurysma, maar ook spataderen vallen onder de vaatziekten. Een minder bekende vaatziekte is het fenomeen van Raynaud.
Hartziekten zijn bijvoorbeeld een hartinfarct, hartfalen, een ontsteking aan het hart, hartritmestoornissen, een hartspierziekte, een hartklepaandoening, angina pectoris of een aangeboren hartafwijking.

Kanker

De site van de KWF Kankerbestrijding leert ons dat in jaarlijks zo’n 65.000 mensen met de diagnose kanker worden geconfronteerd. De kans dat iemand voor zijn 75e kanker krijgt is bij mannen 30% en bij vrouwen 23%. De meeste mensen die de diagnose kanker krijgen zijn 60+, zo’n tweederde. In 2009 overleden zo’n 37.000 mensen aan de ziekte.

De meest voorkomende vorm van kanker bij mannen is longkanker, dit betreft 21% van de gevallen, 33% van de mannen die overlijden aan kanker overlijdt aan longkanker. Prostaatkanker staat op nummer 2, deze vorm van kanker is aan het inlopen op longkanker.
Bij vrouwen komt borstkanker het meeste voor, dit betreft 32% van de gevallen. Dit is ook de belangrijkste doodsoorzaak bij vrouwen die aan kanker overlijden, 22%. Kanker van de dikke darm en endeldarm is de tweede meest voorkomende kankersoort, longkanker de derde.

Bij zo’n 50 tot 70% van de gevallen heeft een ongezonde levenswijze bijgedragen aan het ontstaan van de kanker

Diabetes

Ook diabetes, of suikerziekte, is een ziekte die steeds meer voorkomt in Nederland. Volgens de site van het Diabetes Fonds hebben nu bijna een miljoen mensen in Nederland diabetes. Dat is inclusief 250.000 mensen die nog niet weten dat ze diabetes hebben. De verwachting is dat in 2025 1,3 miljoen Nederlanders de ziekte zullen hebben.

Er zijn twee soorten diabetes, type 1 en type 2. Bij type 1 wordt door de alvleesklier geen insuline gemaakt, bij type 2 wordt te weinig insuline gemaakt en is de werking van de insuline in het lichaam niet zoals het hoort. Type 1 ontstaat plotseling door een fout in het lichaam en vaak al als mensen nog jong zijn. Type 2 is een langzame sluiper. Mensen hebben vaak al jaren diabetes voor het ontdekt wordt. Als men het heeft over ouderdomssuiker heeft men het over type 2. Type 2 komt echter ook steeds vaker bij jongere mensen en zelfs bij kinderen voor. Juist diabetes type 2 wordt veroorzaakt door onze manier van leven, door te weinig beweging en ongezond eten.
Er bestaat ook een zwangersschapsdiabetes, die komt het meeste voor bij oudere en zwaardere dames. Dit type diabetes verdwijnt meestal weer na de bevalling. Diabetes type 1 en type 2 is niet te genezen.

Diabetes is niet alleen erg omdat levenslang op eten gelet moet worden en vaak medicijnen genomen moeten worden, maar ook omdat door deze ziekte heel veel andere kwalen kunnen ontstaan. Diabetes kan oorzaak zijn voor hart- en vaatproblemen, nierproblemen, oogproblemen, pijnlijke handen en voeten, seksuele problemen en het geheugen en de concentratie kunnen worden aangetast. Mensen overlijden niet aan diabetes zelf, wel aan bijkomende gevolgen daarvan. Vooral de hart- en vaatziekten zijn een groot probleem.

Obesitas

Nederland hoort in Europa bij de braafste jongetjes van de klas, en toch: bijna de helft van de mensen in Nederland is te dik, ruim 10% is obees. Schrikbarend, erger nog als we weten dat dit getal in 25 jaar is verdubbeld en dat het percentage nog steeds groeit. Erger ook als we weten dat het aantal te dikke kinderen in rap tempo toeneemt, 1 op de 7 kinderen is nu te dik. Volgens het Nicis zal in 2015 20% van de kinderen te dik zijn. Al duizenden kinderen zijn in ziekenhuizen behandelt omdat hun gewicht een gevaar vormde voor hun gezondheid.

90% van de te dikke mensen die zonder operatie proberen af te vallen zijn hierin op termijn niet succesvol. 30% komt zelfs meer aan dan ze waren afgevallen. Het blijkt zelfs dat streng vermageren een van de belangrijkste oorzaken van obesitas is. Mensen met obesitas hebben een sterk verhoogde kans te overlijden aan hart- en vaatziekten of andere ziekten, aandoeningen of complicaties.