Meer depressies in de herfst en winter maar waardoor?

Onderzoek onder huisartsen heeft aangegeven dat zij een duidelijk verband zien tussen een verstoorde biologische klok en depressie in de herfst en de winter. Bij mensen met die herfstdepressies zijn de lichaamsfuncties verstoord en daardoor maken ze veel minder hormonen aan. En die moeten er juist voor zorgen dat ze zich goed voelen. Minder licht, lagere temperaturen minder buiten zijn en korte dagen veroorzaken die verstoring van de biologische klok en dus van een herfstdepressie.

Veel meer mensen zijn in de herfst en winter depressief: waarom?

In de herfst en de winter meldden zich veel vaker mensen bij hun huisarts omdat ze zich erg neerslachtig voelen. Daarom wordt voor depressiviteit in deze periode ook vaker een behandeling gestart dan bijvoorbeeld in het voorjaar of de zomer.

Relatie biologische klok en depressie

Elk mens heeft een biologische klok. Dit is een soort systeem in de mens dat er voor zorgt dat een groot aantal zaken in het lichaam volgens een soort schema plaatsvinden. Dit zijn onder andere:

• ademhaling
• hartslag
• stofwisseling
• hormoonspiegels
• schommelingen in de lichaamstemperatuur
• slaap-waakritme

Hoe wordt de biologische klok aangestuurd?

De biologische klok is een inwendig systeem dat in een bepaald deel van de hersenen wordt geregeld. Dit wordt ook wel aangeduid met de suprachiasmatische kern. Veel van de biologische ritmen worden per 24 uur bestuurd. Zij staan ook bekend onder de naam circadiane ritmen. Invloeden van buitenaf hebben een grote rol bij het ingaan van die 24 uurs klok. Van groot belang daarbij is de mate van daglicht.

De biologische klok is in de war

Een biologische klok is dus vooral afhankelijk van zaken die buiten de persoon om spelen. Maar ook het eigen gedrag kan grote invloed hebben op de biologische klok van iemand. Hij kan bijvoorbeeld helemaal in de war raken als iemand laat naar bed gaat of als iemand in ploegendienst werkt. Ook reizen naar andere tijdzones heeft grote invloed op de biologische klok. Iets dichter bij huis maar wel van invloed is ook de overgang naar zomer- en wintertijd. Dat ene uur dat iemand helemaal van slag maken. Het duurt dan bij de meeste mensen een paar dagen voordat hun innerlijke klok dat weer heeft opgepikt en ze weer in een nieuw ritme zitten.

Jetlag

Zoals gezegd is het reizen naar landen waar een heel andere tijdsindeling heerst ook funest voor de biologische klok. Deze jetlag zorgt ervoor dat de belangrijke lichaamsprocessen helemaal in de war raken. Dit zorgt voor:

1. Veel minder energie hebben
2. Problemen met concentreren
3. Niet kunnen slapen of veel te kort slapen of overdag niet wakker kunnen blijven

Overigens heeft de een ook meer last van een jetlag dan een ander, maar meestal is binnen een week iemand wel gewend aan het nieuwe ritme. Er volgt vaak echter bij thuiskomst opnieuw een jetlag waar dan ook weer aan gewend moet worden. Wie bovendien aan het begin van de herfst naar een land gaat waar het hartje zomer is, zal bij thuiskomst vaak veel problemen hebben met zijn biologische klok. Het lichaam was net aan het wennen aan de veranderingen in Nederland met kortere dagen, veel minder licht en zon en wordt dan opeens in een land gedropt waar weer volop zon is en licht. Dit betekent dat het lijf eerst bezig was aan het wennen aan de herfst, vervolgens terug werd gevoerd naar de zomer, dan weer terug werd gegooid in de herfst bij thuiskomst. Dat is een hele aanslag op de biologische klok.

Biologische klok en iemands stemming

De biologische klok zorgt voor allerlei processen in het menselijk lichaam en dus ook voor stemming en gedrag. In de zomer zijn de meeste mensen vrolijker, staan ze eerder en gemakkelijk op. Dat heeft te maken met hun hormoonspiegel, maar ook bijvoorbeeld met hun lichaamstemperatuur.

Ontregelde biologische klok

Door seizoenswisselingen, werk op andere tijden, reizen naar andere tijdszones en andere zaken kan die biologische klok dus helemaal ontregeld raken. Veel daarvan weten mensen zelf niet. Dat hun lichaamstemperatuur lager is bijvoorbeeld merken ze nauwelijks (soms hebben ze het wat extra koud of juist warm) maar ook een verandering in het hormoon cortisol in het bloed is aan de buitenkant niet te zien. Toch kunnen beide grote gevolgen hebben voor het welzijn van iemand. Dit kan ondermeer zijn:

1. Slapen gaat moeilijker. Moeilijker in slaap komen of veel te vroeg wakker worden. Ook overdag slapen en dan ’s nachts minder goed kunnen slapen horen daar bij
2. Veel meer geconcentreerd zijn.
3. Op heel andere tijden willen eten, veel meer of veel minder willen eten dan normaal

De relatie tussen de biologische klok en depressie

Mensen met een depressie hebben heel vaak een biologische klok die helemaal in de war is. Veel voorkomend is het slaapgedrag van iemand met een depressie. Iemand die depressief is slaapt bijna niet of slaap alleen maar. Problemen met inslapen als ze naar bed gaan of al heel vroeg wakker worden en dan niet meer kunnen slapen zijn ook symptomen. Mensen met een depressie willen overdag ook vaak slapen, zijn niet geconcentreerd en zijn eigenlijk altijd moe. Iemand die niet een goed slaap-waakritme heeft loopt ook gevaar. In het verkeer bijvoorbeeld zijn zij er vaak niet bij en dat kan voor hele gevaarlijke situaties zorgen. Ook het denkvermogen en het immuunsysteem lijden onder een verstoord bioritme.

Depressie en het dagelijkse leven

Iemand die aan een depressie lijdt heeft moeite met een groot aantal zaken die normaal heel gewoon zijn. Dit zijn onder andere:

• Opstaan
• Naar het werk gaan
• Boodschappen doen
• Met andere mensen omgaan
• Eten
• Naar bed gaan
• Slapen
• Een normaal ritme hebben

Herstellen van bioritme bij depressie

Depressie wordt vaak behandeld met psychotherapie en of met medicijnen. Een groot deel van de huisartsen is echter van mening dat het herstellen van het bioritme (zeker als het gaat om klachten die in de herfst en de winter ontstaan) helpen de depressie op te lossen. Mensen kunnen daar zelf heel veel aan doen, maar dat vergt wel enig doorzettingsvermogen. Want iemand die depressief is, is vaak lusteloos en heeft helemaal geen zin om iets te doen. Toch is dat broodnodig. Om het bioritme te herstellen helpen de volgende zaken:

• Houdt vast aan een vast ritme van opstaan, eventueel naar school of werk gaan en het doen van activiteiten. Wijk daar niet van af, ook niet als het bed roept dat je best kan blijven liggen en het buiten nog heel donker en koud is.
• Beweeg veel. Door te bewegen worden endorfinen aangemaakt, de zogenaamde gelukshormonen. Zij zorgen voor meer welbevinden.
• Ga naar buiten om zoveel mogelijk licht op te vangen. Dit helpt het bioritme te herstellen. Wie buiten is en dan ook nog beweegt slaat twee vliegen in één klap.
• Probeer toch leuke dingen te doen hoewel die helemaal niet leuk voelen. En praat met mensen over je gemoedstoestand. Dat lucht op en geeft ook vaak het gevoel dat er mensen zijn die om je geven. Ga ook zeker naar een huisarts bij depressieve gevoelens die meer dan 2 weken aanhouden.