Welvaartsziekte diabetes

Met tegenwoordig heel veel patiënten is diabetes een volksziekte geworden. Doordat de ziekte langzaam oprukt en de symptomen niet herkend of genegeerd worden, zijn de cijfers ook niet helemaal duidelijk. Diabetes is vooral een welstandsziekte: veel mensen bewegen te weinig en eten niet gezond.

Wat betekent suikerziekte?

Ons lichaam heeft druivensuiker (glucose) nodig als belangrijke energieleverancier. Dat wordt in de voeding opgenomen en ook door het lichaam zelf geproduceerd. Door het bloed komt het in alle organen en spieren. De meeste cellen in het lichaam zijn echter immuun voor deze energieleveranciers. Opdat de suiker in de cellen kan komen, heeft het lichaam het hormoon insuline nodig, dat in de alvleesklier wordt geproduceerd.

Bij iemand met diabetes is er geen of te weinig insuline. Dat betekent dat het lichaam danwel geen insuline produceert, of dat het lichaam er niet meer op reageert. In beide gevallen komt er geen suiker meer in de cellen, waardoor de bloedsuikerspiegel stijgt. Iemand met diabetes heeft twee problemen: de cellen bevatten te weinig voedingsstoffen en de in het bloed verhoogde glucose richt op den duur grote schade aan de bloedvaten en zenuwen aan. Hoe een patiënt behandeld moet worden, hangt van de vorm van de ziekte af.

Type I, of jeugd-diabetes

Deze vorm van suikerziekte kan al in de kindertijd of jeugdjaren beginnen. Daarom noemde men het vroeger ook wel jeugddiabetes. Type I ontstaat door een gebrek aan insuline: de alvleesklier produceert te weinig of geen insuline. Dat komt doordat het lichaam afweerstoffen tegen de cellen aanmaakt, die insuline produceren. Ze worden aangevallen en verstoord. Als gevolg daarvan stijgt de bloedsuikerspiegel en het lichaam moet als energiebron het vetweefsel aanspreken.

Oorzaak van Diabetes type I is een samenspel van factoren van buitenaf (bijv. virusinfecties) en een verminderde werking van het immuunsysteem. Waarom het immuunsysteem zich tegen de lichaamseigen cellen richt, is nog niet helemaal duidelijk. Men vermoedt dat de oorzaak een auto-immuunziekte is. Dat wil zeggen dat lichaamseigen afweerstoffen niet alleen maar binnengedrongen bacteriën of virussen onschadelijk maken, maar ook de eigen cellen. Bij diabetes type I moet de patiënt het tekort aan lichaamseigen insuline aanvullen door insuline als medicijn.

Type II, of ouderdomsdiabetes

90 Procent van alle diabetes-patiënten lijdt aan diabetes type II. Het komt meest voor bij oudere, te zware mensen vanaf 40 jaar en wordt daarom ook wel ouderdomsdiabetes genoemd. Maar ook steeds meer jongere mensen en kinderen krijgen deze vorm van suikerziekte. Bij type II gaat het eigenlijk om een welvaartsziekte van de rijke landen. Het hangt vaak samen met overgewicht, vetzucht en hoge bloeddruk. De aanleg is erfelijk, maar slechte eetgewoontes (bijv. teveel vet eten) en gebrek aan beweging zijn vaak de oorzaken.

Bij diabetes type II produceert de alvleesklier wel genoeg insuline, maar is de bloedsuikerspiegel toch te hoog. Dat komt, doordat de lichaamscellen niet meer reageren op het hormoon insuline en daardoor de suiker niet op kunnen nemen. De alvleesklier produceert steeds meer insuline, zonder dat de werking van de cellen toeneemt. De bloedsuikerspiegel stijgt en op een gegeven moment stopt de alvleesklier met het produceren van insuline. Er ontstaat een verborgen gebrek aan insuline. Deze vorm van diabetes wordt behandeld met een dieet, tabletten of het spuiten van insuline.

Hoe herkent met diabetes?

Vroeger was het ziektebeeld van diabetes al bekend. De arts Arataeus von Kapadozien beschreef de ziekte 150 jaar na christus als volgt: de patiënten houden nooit op, vocht (plassen) af te geven. Het is niet te stoppen, alsof een waterleiding gesprongen is. Ook tegenwoordig zijn aanwijzingen het vaak en veel plassen en overmatige dorst, evenals vermoeidheid en concentratiestoornissen. Diabetes type II uit zich bovendien ook door herhaaldelijke urineweginfecties, jeuk of schimmelinfecties van de huid. Ook verliest men behoorlijk aan gewicht en is men vaak misselijk.

Wat de diagnose bepaalt is het verhoogde bloedsuiker en de verhoogde glucoseconcentratie in de urine. Vroeger hebben artsen zelfs suikerziekte vastgesteld door de urine van patiënten te proeven. Als er meer dan een bepaalde concentratie suiker in het bloed zit, komt de suiker in de urine en wordt uitgescheiden.

Tegenwoordig wordt diabetes door middel van een bloedonderzoek opgespoord. Als de concentratie van het bloedsuiker hoger is dan een bepaalde waarde , wordt de suikerziekte vastgesteld. De grens van die waarde hangt er van af of de persoon wel of niet nuchter was op het moment van onderzoek. Na het eten stijgt de bloedsuikerspiegel nl. aanzienlijk. Als de waarden niet duidelijk zijn, kan een urinetest uitsluitsel geven.

Gevolgen

De hoge bloedsuikerspiegel bij diabetes-patiënten beschadigt op den duur de bloedvaten en zenuwen van het lichaam. Alle organen kunnen daar last van krijgen. Door suikerziekte worden de afgezette bacteriën aan de wanden van de bloedvaten steeds dikker en zo ontstaat er een bacterieverkalking. De bloedvatopeningen worden steeds kleiner en kleiner en hierdoor dreigt bijv. een hartinfarct, beroerte, nierfalen en blind worden. Door een goede controle van de bloedsuikerspiegel kunnen deze dingen vermeden worden en de levenskwaliteit van de patiënt wordt aanzienlijk verbeterd.