Resistente bacteriën

Antibiotica zijn een veel toegepast wapen tegen bacteriën, maar al snel kunnen ze volkomen werkingsloos zijn. Steeds vaker duiken bacteriën op die resistent zijn tegen alle medicamenten. De Wereld Gezondheids Organisatie (WHO) becijfert het aantal sterfgevallen alleen al in de Europese Unie op 25.000 per jaar.

Artsen verliezen de strijd tegen de dodelijke ziektekiemen

Dat een doodgewone amandelontsteking een dodelijke bedreiging kan vormen, is op dit moment moeilijk voorstelbaar. Antibiotica hebben bacteriële infecties immers flinke schrik aangejaagd. Ze genezen ziekten die anders dramatische gevolgen zouden hebben. Maar omdat ze te pas en te onpas worden ingezet, dreigt ook voor antibiotica spoedig het einde.

Bacteriën worden resistent, een natuurlijk proces dat door verkeerd gebruik van waardevolle medicamenten wordt versneld. Steeds vaker duiken ziektekiemen op, die zelfs de sterkste antibiotica trotseren. Nieuwe geneesmiddelen ontbreken. De farmaceutische industrie ontwikkelt er niet genoeg.

Ondertussen sterven alleen al in de EU ongeveer 25.000 mensen per jaar aan infecties met antibiotica-resistente bacteriën. En 400.000 mensen per jaar worden getroffen door resistente microben. De meesten daarvan zijn in het ziekenhuis met die gevaarlijke ziektekiemen besmet.

Resistente bacteriën in groenten

Nederlandse wetenschappers meldden in dit verband in april 2011 nog het opzienbarende nieuws dat men in groenten bacteriën had gevonden die resistent waren tegen een groot aantal antibiotica. En enkele dagen daarvoor meldden onderzoekers uit India een alarmerende ontdekking: in een groot deel van de watermonsters in New Delhi werden bacteriën gevonden die het gevreesde resistentie-gen NDM-1 dragen.

WHO waarschuwt voor een "post-antibiotica tijdperk"

De WHO waarschuwde naar aanleiding van Wereldgezondheidsdag zelfs dat de wereld een "post-antibiotica tijdperk" tegemoet gaat, waarin simpele en frequent voorkomende infecties opnieuw dodelijk kunnen eindigen. Terwijl ziekten zoals lepra en syfilis alleen door antibiotica veel van hun afschrikkingskracht hadden verloren, bemoeilijken nu al resistente bacteriën de behandeling van tuberculose-zieken.

Resistente bacteriën als bedreiging voor succesvolle medische behandelmethoden

Bacteriën die de aanval met een antibioticum doorstaan, brengen bovendien verschillende behandelingen van de moderne geneeskunde in gevaar, zoals bijvoorbeeld:

• ingrijpende operaties waarbij steeds infecties dreigen
• transplantaties omdat het lichamelijke afweersysteem van de patiënten daarna lange tijd verzwakt is;
• ook het succes van kanker- en HIV-therapieën zou worden bedreigd.

Waardoor worden bacteriën ongevoelig voor antibiotica

Volgens wetenschappers van de WHO zijn we op een kritisch punt aanbeland, omdat de resistentie (weerstand) tegen de bestaande antibiotica ongekende hoogten heeft bereikt en nieuwe antibiotica niet snel genoeg worden ingezet. Dat bacteriën ongevoelig worden voor antibiotica is weliswaar een natuurlijk proces, maar op dit moment dragen veel omstandigheden eraan bij dat dit proces angstwekkend snel verloopt:

• Als negatieve voorbeeld voert de WHO aan dat antibiotica in 14 van de 21 Oost-Europese landen worden verkocht zonder voorschrift van een arts. Daar maken onder andere vele boeren dankbaar gebruik van, die hun dieren preventief antibiotica geven. In sommige delen van de wereld wordt volgens de WHO de helft van alle antibiotica in de intensieve veehouderij verstrekt;
• Een ander probleem: veel artsen schrijven de middelen lichtvaardig en onterecht voor, bijvoorbeeld voor de behandeling van virale infecties als griep, waarbij deze middelen sowieso niet helpen;
• Ook het feit dat patiënten een antibioticakuur te vroeg afbreken bevordert de ontwikkeling van resistente bacteriën.

Meer weten over antibiotica en bacteriën?

Wie meer wil weten over de resistentie van bacteriën tegen antibiotica of over antibioticakuren in het algemeen, kan op de websites van het RIVM en Gezondheidsplein.nl aanvullende informatie daarover vinden. Bedoelde sites hebben zich in de afgelopen jaren bewezen als een vindplek van begrijpelijke en betrouwbare medische informatie in de meest ruime zin.