De spieraandoening dystonie: een neurologische ziekte

Dystonie is een neurologische aandoening waardoor spieren van één of meerdere lichaamsdelen zich aanhoudend samentrekken of zich herhaaldelijk bewegen. Hierdoor kan het lichaamsdeel als gevolg van deze aandoening een onnatuurlijke stand aannemen wat zeer ongemakkelijk kan zijn voor de patiënt. Het kan in één lichaamsdeel of op meerdere plaatsen in het lijf voorkomen. Wat houdt dystonie in en wat is er aan te doen?

Wat is dystonie

Dystonie is een zeldzame neurologische ziekte die er voor zorgt dat er bewegingsstoornissen, aanhoudend onwillekeurige samentrekken van spieren en/of herhaaldelijke bewegingen ontstaan. Dystonie betekent: stoornis in de spierspanning. Het aangedane lichaamsdeel kan als gevolg van deze aandoening een onnatuurlijke stand aannemen. De patiënt kan dit niet onderdrukken of beïnvloeden. Deze aandoening komt met name voor bij ouderen, maar kan bij zowel mannen als vrouwen in alle leeftijdsklassen voorkomen. Soms is er sprake van een erfelijke aanleg, maar het kan ook zonder aanwijsbare oorzaak ontstaan. Hoe eerder de aandoening zich voor het eerst manifesteert, hoe groter de kans op een grotere mate aan invaliditeit er is. Dan is de kans ook groter dat er meerdere spiergroepen worden aangetast.

Dystonie wordt onverdeeld als volgt:

1. Focale dystonie: er is één lichaamsdeel aangedaan. Meestal is de patiënt ouder dan twintig jaar.
2. Gegeneraliseerde dystonie: dystonie is aanwezig in meerdere lichaamsdelen. De patiënt is meestal jonger dan twintig jaar.

Hoe dystonie begint

Dystonie begint meestal met het uitvoeren van een willekeurige beweging of het handhaven van een bepaalde houding. Vaak ontstaat er een verschijnsel dat torticollis spasmodica wordt genoemd. Letterlijk betekent het "krampachtige draaiende hals". Dit houdt in dat de spierspanning in de hals- en nekspieren niet goed is. Het zorgt ervoor dat de nekspieren willekeurig gaan samentrekken. Dit kan een abnormale stand en/of bewegingen van het hoofd tot stand brengen. Er kan ook sprake zijn van schrijfkramp, waarbij dystonie van de hand in het begin alleen optreedt tijdens het schrijven. Na verloop van tijd treedt het ook op bij andere handelingen. Het kan ook in één van de benen ontstaan. De patiënt merkt dan alleen bij bepaalde handelingen zoals dansen of lopen dat er klachten zijn. Ook hierbij zal de dystonie zich uitbreiden naar andere lichaamsdelen en zal er ook dystonie ontstaan bij andere bewegingen en in rust.

Aangetaste lichaamsdelen

Dystonie kan ontstaan in één lichaamsdeel zoals bijvoorbeeld in één van de ledematen. Het kan ook in meerdere lichaamsdelen tegelijk voorkomen. De lichaamsdelen hoeven niet altijd aan elkaar te grenzen. In extreme gevallen kunnen alle spiergroepen van het lichaam aangetast zijn. Dit wordt generaliseerde idiopatische dystonie genoemd. In de meeste gevallen zal de aandoening zich stabiliseren na enige jaren van verslechtering. Verbetering wordt slechts in een beperkt aantal gevallen gezien, hoewel er meestal sprake is van weer een terugval. Hoewel deze aandoening kan leiden tot volledige invaliditeit, is het op zich niet dodelijk. Het intellectuele vermogen blijft onaangetast.

Op welke leeftijd?

Zoals eerder genoemd kan dystonie zich manifesteren op elke jonge leeftijd bij zowel mannen als vrouwen. Over het algemeen geldt dat wanneer deze ziekte op jonge leeftijd ontstaat, dat de kans groot is dat deze zich uitbreidt naar meer lichaamsdelen en dat de patiënt ernstig invalide zal worden. Als dystonie op een volwassen leeftijd begint, blijft het meestal beperkt tot het lichaamsdeel waar de aandoening is begonnen.

Oorzaak van dystonie

Het is nog niet geheel bekend wat de oorzaak is van dystonie. Men is nog volop bezig deze aandoening te onderzoeken. Dystonie is een symptoom van een onderliggend probleem. Bij de meeste patiënten is het onderliggend probleem niet te vinden (onbegrepen of primaire dystonie). In zeldzame gevallen is er sprake van een erfelijke aanleg. Dystonie kan ook ontstaan als gevolg van een beroerte of als bijwerking van een bepaald medicijn (secundaire dystonie).

Behandeling

Als er sprake is van een secundaire dystonie kan er gekeken worden of de oorzaak aangepakt kan worden. Zo kan bijvoorbeeld het medicijn die dystonie als bijwerking geeft gestopt worden. Soms kunnen medicijnen een goed effect geven bij dystonie en zijn er weinig bijverschijnselen.
Andere mogelijkheden tot behandeling kunnen zijn: overactieve spieren injecteren met botuline, hersenoperatie uitvoeren of paramedische ondersteuning. Uiteraard zal door de specialist bekeken worden welke behandeling het beste bij de patiënt past.