Psychose: wat is een psychose?

Je bent helemaal in de war, denkt dat de tv tegen je praat, stemmen in je hoofd geven je opdracht om dingen te doen of jezelf iets aan te doen. Mensen in je omgeving begrijpen je niet en jij begrijpt hen niet. Dan kan het zo zijn daqt je in een psychose zit. Maar veel mensen weten niet wat een psychose is en hoe iemand zich dan gedraagt. Alles over een psychose.

Wat is een psychose?

Bij een psychose nemen patiënten dingen waar die niet overeenkomen met de werkelijke waarheid. Ze verliezen als het ware het contact met de werkelijkheid. Ze kunnen ze denken dat ze instructies krijgen vanuit de tv of uit de radiatoren van de kachel. Of ze horen stemmen die hun dingen opdragen. Degene die in de psychose zit kan de wereld als heel vreemd, overweldigend en vooral angstig beleven. Vooral omdat andere mensen al die signalen niet oppikken. Soms ook zijn mensen in de omgeving die normaal gesproken als veilig en vertrouwd worden beschouwd, opeens ook een bedreiging. Zo kan iemand die in een psychose zit, denken dat de ander hem wil vermoorden of vergiftigen. Iemand die in een psychose verkeert, kan overigens ook agressief worden omdat hij dingen ziet die bijzonder bedreigend voor hem zijn.

Hoe ontstaat een psychose?

Mensen die aan bepaalde psychische ziekten lijden kunnen een psychose krijgen. Dit zijn onder andere

• Trauma,
• Depressie,
• Manisch-depressiviteit,
• Persoonlijkheidsproblematiek
• Schizofrenie
• Druggebruik kan leiden tot psychoses
• Het verblijf op de Intensive Care kan ook lijden tot psychoses
• Het gebruik van morfine bij een ernstige ziekte kan ook lijden tot psychoses

Hoe zo’n psychose precies ontstaat, is overigens nog niet duidelijk. Wat wel duidelijk is dat erfelijke genetische factoren samen met de omstandigheden tot een psychose kunnen leiden. Ook ontstaat een psychose vooral in de adolescentie of jong volwassenheid.

Hoe weet je of iemand in een psychose zit?

Of iemand zich in een psychose bevindt, blijkt uit iemands gedrag. Dat is anders dan anders en vaak snapt de omgeving helemaal niet waar de persoon in kwestie het over heeft. Een psychose kan zich uiten in:

1. Hallucinaties
2. Wanen
3. Desorganisatie

Hallucinaties

Bij hallucinaties ziet, hoort, ruikt, voelt of proeft iemand dingen die er in werkelijkheid niet zijn. Maar de persoon in kwestie ziet of voelt ze wel echt. Het horen van stemmen is een hallucinatie die het meest voorkomt. Die stemmen geven soms commentaar op opdrachten en dat kan soms heel naar zijn. De stemmen zeggen dat iemand niets waard is of zelfmoord moet plegen. Of de stemmen geven opdracht om iemand anders iets aan te doen. Soms heeft de omgeving helemaal niet in de gaten dat iemand last heeft van die hallucinaties.

Wanen

Wanen zijn ideeën of overtuigingen die niet kloppen met de waarheid. Vaak denkt degene die de wanen heeft dat hij bijzondere kwaliteiten bezit, in verbinding staat met buitenaardse wezens of andere machten of hij denkt dat er een complet tegen hem wordt gesmeed. Gewone dagelijkse gebeurtenissen krijgen opeens een heel andere betekenis voor diegene. Anderen kunnen de persoon die de wanen heeft ook niet overtuigen van het feit dat wat ze denken niet klopt.

Desorganisatie

Bij desorganisatie is het denkproces van iemand verstoord. Hij kan te snel, te langzaam of te chaotisch denken. Helder denken is er vaak al helemaal niet bij. Vaak ook is het verband tussen gedachten verdwenen en daardoor bazelt de persoon in de ogen van anderen maar wat. Iemand die last heeft van desorganisatie is vaak ook niet te begrijpen, maar de persoon zelf in de psychose begrijpt zijn omgeving ook niet. Omdat hij zich niet kan concentreren en zaken niet kan onthouden.

Signalen voor, tijdens of na de werkelijke psychose

Wie in een psychose komt, heeft vaak vantevoren ook al andere symptomen. Overigens kunnen die ook tegelijk of na de psychose voorkomen. Dit kunnen zijn:

1. Weinig spreken
2. Weinig initiatief tonen
3. Weinig energie hebben,
4. Weinig gebaren maken,
5. Een vlakke gezichtsuitdrukking hebben
6. Teruggetrokken gedrag vertonen.
7. Moeite met concentreren,
8. Gemakkelijk afgeleid zijn
9. Moeite hebben met het verwerken van verschillende soorten informatie tegelijk (een boek lezen terwijl de tv aanstaat, kan de persoon in kwestie niet)
10. Sombere stemming
11. Weinig zelfwaardering
12. Zelfmoordgedachten of zelfmoordpogingen

Zelfs GGZ medewerkers merken vaak niet dat iemand in een psychose zit

Hoewel de Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ) erop getraind zou moeten zijn om een psychose te herkennen, is dat toch heel vaak niet het geval. Als gevolg daarvan blijven veel mensen onnodig lang in zo’n psychose hangen en blijft hij onbehandeld. In Friesland hebben ze daarvoor nu een speciale vragenlijst voor opgesteld.

Psychose moet snel worden behandeld

Een snelle behandeling van een psychose is heel belangrijk omdat iemand die snel behandeld wordt (binnen 9 maanden na hun psychose) minder ernstig negatieve symptomen hebben op korte en langere termijn. Hoe sneller de behandeling start, hoe beter voor de patiënt. Nu nog loopt een derde van alle patiënten die een psychose krijgt wel 9 maanden rond met een onbehandelde psychose. Zelfs als ze al onder behandeling zijn, kunnen GGZ instellingen dan nog niet vaststellen dat ze in een psychose zitten, maar denken ze dat het bij een ander ziektebeeld hoort. Dat de ziekte niet eerder wordt behandeld, heeft overigens ook te maken met de patiënt zelf. Iemand in een psychose is vaak zo in de war of wantrouwig dat hij geen hulp gaan zoeken bij een arts.

Een psychose behandelen

Als vast is gesteld dat iemand in een psychose zit, zullen vooral antipsychotica worden voorgeschreven. Daarnaast bestaat de behandeling vooral uit het controleren van situaties. Spanningsbronnen die kunnen zorgen voor weer een psychose moeten worden vermeden, maar dan moet de patiënt in kwestie wel weten wat die spanningsbronnen zijn. Ook is het belangrijk om in een veilige omgeving zaken te doen die goed voor de persoon in kwestie zijn en er moet een vangnet worden opgebouwd voor als er zich weer zo’n situatie voordoet.

Eenmaal een psychose gehad: de kans is groter dan er meer volgen

Helaas is het met psychoses zo gesteld dat als iemand eenmaal een psychose heeft gehad, er meerdere kunnen volgen. Ook daarom is een tijdige behandeling belangrijk.