Hoe werkt het immuunsysteem?

Hoe werkt het immuunsysteem? Het lichaam heeft veel mechanismen om u te verdedigen tegen infectieuze organismen. De huid en het maag-darmkanaal vormen de eerste verdedigingslinie. Als infectieuze organismen deze barrières weten te passeren, neemt het immuunsysteem de uitdaging aan om ongewenste indringers uit te schakelen. Er bestaan twee algemene categorieën van immuunmechanismen: humoraal en cellulair, dat wil zeggen via de lichaamsvloeistoffen, zoals het bloed, of via de lichaamscellen.

Humorale mechanismen

Deze zijn gebaseerd op bepaalde lichaamseiwitten, antilichamen genaamd, die verspreid in het bloed en andere lichaamsvloeistoffen kunnen worden aangetroffen. De antilichamen worden gemaakt door plasmacellen die afkomstig zijn van bepaalde witte bloedcellen, B-lymfocyten genaamd (of B-cellen); dit gebeurt als reactie op blootstelling aan een vreemde stof. Bij vogels zijn deze plasmacellen afkomstig van een bepaald orgaan dat de bursa van Fabricius wordt genoemd, vandaar de naam B-cel.

Elke vreemde stof die het lichaam binnendringt, bijvoorbeeld via een injectie of een wond, en de aanmaak van antilichamen veroorzaakt, wordt antigeen genoemd. Het gemaakte antilichaam ’past’ op het antigeen zoals een sleutel op een slot en neutraliseert de vreemde stof of maakt deze onschadelijk. Antilichamen zijn specifiek: elk antilichaam is alleen werkzaam tegen het antigeen dat zijn aanmaak heeft veroorzaakt.

Een goed voorbeeld van hoe antigenen de aanmaak van antilichamen veroorzaken om het lichaam te beschermen, is de inenting om tetanus te voorkomen. Een zorgvuldig afgemeten hoeveelheid tetanustoxoïd wordt in een spier ingespoten (een toxoïd is een toxine (giftige stof) die onschadelijk is gemaakt voor het lichaam, maar nog steeds in staat is immuniteit op te wekken). Het lichaam herkent het tetanustoxoïd als vreemd en reageert met het aanmaken van antilichamen die de giftige stoffen die door de tetanusorganismen worden gemaakt, neutraliseren. Binnen een paar weken gaan deze antilichamen circuleren in de lichaamsvloeistoffen en blijven jarenlang in meetbare hoeveelheden aanwezig.

Als het eenmaal heeft geleerd een bepaald antilichaam aan te maken, dan kan de productie van dat antilichaam vrij snel weer op gang worden gebracht. Daarom kan, als een persoon de basisserie inentingen tegen tetanus heeft gehad, een enkele injectie vijftien jaar later (een zogenaamde ’booster’) ervoor zorgen dat binnen een paar dagen beschermende hoeveelheden antilichamen in het bloed verschijnen.

Cellulaire mechanismen

Deze zijn gebaseerd op de werking van fagocyten (’eetcellen’) en andere witte bloedcellen. Deze cellen kunnen virussen, bacteriën, schimmels en lichaamsvreemde cellen oplossen, opslokken en vernietigen. De witte bloedcellen die bij deze verdediging betrokken zijn, worden T-cellen genoemd, omdat ze afkomstig zijn uit de thymus (zwezerik). Ongeveer 70 procent van de T-cellen functioneert als helpercellen, de overige 20 tot 30 procent zijn cytotoxische (celdodende) cellen.

De helpercellen hebben als functie het aantal cellen te vergroten die vreemde lichamen kunnen opslokken of oplossen (macrofagen) als reactie op een infectie. Neutrofielen, een ander type witte bloedcel, werken op dezelfde manier. Ze nemen enorm in aantal toe tijdens infecties als longontsteking en blindedarmontsteking. De helpercellen vergemakkelijken ook de aanmaak van antilichamen door de groei en activiteit van B-cellen te stimuleren.

Lymfocyten

Lymfocyten worden aangetroffen in het beenmerg, de milt, het bloed en in de lymfklieren. De lymfklieren zijn verzamelingen lymfocyten die bij elkaar worden gehouden door bindweefsel. Sommige klieren zijn gelokaliseerd in de nek, de lies en de oksels, waar ze voelbaar zijn als ze stevig en vergroot zijn in het verloop van een ziekte. Andere lymfklieren worden aangetroffen in de buik en de longen.

Lymfe

Lymfe is een nagenoeg kleurloze vloeistof die in kanalen naar en door de lymfklieren stroomt en uiteindelijk in de bloedstroom terecht komt. De lymfklieren vormen een gedeeltelijke barrière voor organismen die in de lymfe aanwezig zijn. Als bijvoorbeeld een ziekteverwekkende streptokokken-bacterie de huid binnendringt via een kloof tussen de tenen bij iemand met voetschimmel, dan kan deze bacterie zich vermenigvuldigen en in het been opstijgen via de lymfekanalen. De kanalen die deze infectie herbergen, kunnen onder de huid als rode strepen worden gezien; met een verkeerde naam wordt dit wel bloedvergiftiging genoemd. De lymfklieren in de lies van dat been zwellen op en worden gevoelig wanneer ze de infectie op dat niveau onder controle houden. Ook bestaan er ziekten die vermenigvuldiging en mobilisatie van lymfocyten in het hele lichaam veroorzaken, zoals de ziekte van Pfeiffer; hierbij zijn alle lymfklieren en de milt vergroot en kunnen ze door een arts bij een lichamelijk onderzoek worden gevoeld.

Het immuunsysteem is een ingewikkeld afweersysteem om infecties te onderdrukken en uit te schakelen. Daarentegen hebben besmettelijke organismen ook ingewikkelde aanvalssystemen. Het resultaat is een constante strijd tussen het lichaam en een infectie, een strijd die meestal, maar niet altijd, door het lichaam wordt gewonnen.
© 2011 - 2024 Tonnietext, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Versterken van je immuunsysteem: wat kun je doen?Je immuunsysteem is vitaal voor het goed functioneren van je lichaam. Met een zwak immuunsysteem valt je lichaam al snel…
Reticulo-endotheliaal systeem, immuunsysteemReticulo-endotheliaal systeem, immuunsysteemHet reticulo-endotheliaal systeem, afgekort RES, is een onderdeel van het immuunsysteem. Tegenwoordig wordt dit ook wel…
De werking van het immuunsysteemDe werking van het immuunsysteemEen optimale werking van ons immuunsysteem is essentieel voor behoud van een goede gezondheid. Het beschermt tegen aller…
Inentingen voor konijnen, heel belangrijk!Inentingen voor konijnen, heel belangrijk!Het is heel gewoon dat honden en katten hun inentingen krijgen, maar konijnen hebben deze ook nodig. Veel mensen weten n…

Buikgriep, maagdarminfectie: symptomen en behandelingBuikgriep, maagdarminfectie: symptomen en behandelingEen buikgriep is iets heel naars om mee te maken. Vaak lig je uren over te geven en stroomt daarnaast de diarree er aan…
Feiten over autisme: autisme nader verklaardFeiten over autisme: autisme nader verklaardEr bestaan heel veel rare ideeën over autisme. Omdat mensen niet weten wat autisme precies is. Omdat ze geen informatie…
Bronnen en referenties
  • http://www.menselijk-lichaam.com
Tonnietext (1 artikelen)
Gepubliceerd: 03-12-2011
Rubriek: Mens en Gezondheid
Subrubriek: Ziekten
Bronnen en referenties: 1
Per 2021 gaat InfoNu verder als archief. Het grote aanbod van artikelen blijft beschikbaar maar er worden geen nieuwe artikelen meer gepubliceerd en nog maar beperkt geactualiseerd, daardoor kunnen artikelen op bepaalde punten verouderd zijn. Reacties plaatsen bij artikelen is niet meer mogelijk.
Medische informatie…
Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Raadpleeg bij medische problemen en/of vragen altijd een arts.