Divertikels/diverticulitis: symptomen, diagnose, behandeling

Kleine uitstulpingen van de darmmuur in de buikholte worden divertikels genoemd. Deze uitstulpingen komen vooral voor in het laatste gedeelte van de dikke darm en komen doorgaans alleen voor bij mensen die ouder zijn dan vijftig jaar. Divertikels geven meestal geen klachten. Alleen als ze gaan ontsteken, kan er pijn optreden in de linkeronderbuik. Dan spreekt men van diverticulitis of divertikelziekte.

Symptomen

• Buikpijn in linkeronderbuik
• Buikkrampen
• Koorts
• Buik zet op
• Afwisselend diarree en obstipatie
• Misselijkheid
• Overgeven
• Bloed bij ontlasting
• Slijm bij ontlasting

Divertikels die niet ontstoken zijn, geven meestal geen klachten. Dat gebeurt pas wanneer de uitstulpingen gaan ontsteken. Diverticulitis wordt vaak ontdekt, wanneer de patiënt last blijft houden van hevige pijn in de linkeronderbuik. Meestal gaan de klachten samen met koorts en een afwisselend ontlastingspatroon. Als de divertikelziekte niet tijdig wordt ontdekt kunnen complicaties optreden. Uitstulpingen kunnen dan openbarsten. Dit wordt een darmperforatie genoemd. Die kan overgaan in een buikvliesontsteking, een levensbedreigende aandoening waaraan de patiënt zonder behandeling kan overlijden.

Diagnose

Bloedonderzoek

Via onderzoek van het bloed kan gekeken worden of er in het lichaam ontstekingen actief zijn. Dit kan wijzen op diverticulitis.

Endoscopie

Divertikels zijn het beste vast te stellen met een endoscopie. De specialist gaat dan met een slangetje met daaraan een camera de dikke darm binnen via de anus. Bij een sigmoïdoscopie wordt alleen de endeldarm bekeken. Bij een colonoscopie wordt de hele dikke darm doorkruist. Een endoscopie brengt divertikels goed in beeld.

Inloopfoto/röntgenonderzoek

Wanneer een endoscopie geen optie is, kan de arts ook kiezen voor het maken van een inloopfoto. Die wordt gemaakt wanneer de ontsteking niet meer al te hard woekert. Een inloopfoto is een röntgenonderzoek met contrast. In de anus wordt bariumpap gespoten. Dit contrastmiddel maakt de darm zichtbaar op de röntgenfoto en brengt de uitstulpingen in beeld.

CT-scan

Bij een vermoeden van zeer ontstoken divertikels, kan de dokter kiezen voor het maken van een ct-scan. Ook met dit onderzoek kunnen uitstulpingen zichtbaar worden gemaakt.

Behandeling

Dieet

Diverticulitis gaat meestal over met rust en een dieet met vloeibaar voedsel. De ontstekingen in de darm krijgen zo de kans om over te gaan. Wanneer het dieet aanslaat kan de patiënt voorzichtig aan licht verteerbaar voedsel eten, gevolgd door het eten van vezelrijk voedsel.

Medicijnen

Bij pijn kan de patiënt paracetamol gebruiken. Het slikken van NSAID’s zoals diclofenac, naproxen en ibuprofen wordt niet aangeraden. Deze medicijnen kunnen de darmwand irriteren. Bij obstipatie kan het helpen om laxeermiddelen te gebruiken zoals lactulose of psylliumzaad. Drink hierbij minimaal anderhalve tot twee liter op een dag.

Ziekenhuisopname en operatie

Bij ernstige problemen volgt een ziekenhuisopname en in het ergste geval een operatie. Via een infuus wordt een antibioticum gegeven. Als een darmperforatie dreigt, haalt een chirurg een deel van de darm weg. In incidentele gevallen krijgt de patiënt een stoma, een kunstmatige uitgang voor de ontlasting bij de buik. De uitwerpselen gaan dan niet meer via de anus naar buiten.

Wat kan de patiënt zelf doen?

Wanneer diverticulitis is overgegaan, kan de patiënt zelf veel doen om de kans op herhaling zo klein mogelijk te maken. Dat kan door te stoppen met roken, gezond en vezelrijk te eten en dagelijks anderhalf tot twee liter vocht te drinken. Vezelrijke voeding is belangrijk, omdat die zorgt voor soepele ontlasting. Vezels zitten onder meer in volkorenbrood, roggebrood, aardappelen, volkorenpasta, zilvervliesrijst, bonen, erwten, linzen, rauwkost, fruit, volkorenbiscuit, muesli, rijstwafels en popcorn. In vlees en kaas ontbreken voedingsvezels.

Oorzaak divertikels

Divertikels ontstaan op zwakke plekken in de dikke darm. De uitstulpingen ontstaan door een verhoogde druk. Die treedt op bij spasmen van de spiertjes in de darm. Ook zou het eten van weinig vezels mogelijk leiden tot het ontstaan van divertikels. Vezelarme voeding leidt tot harde ontlasting waarna obstipatie optreedt. De ontsteking ontstaat wanneer ontlasting blijft hangen in de uitstulping waarna bacteriën gaan woekeren. Soepele ontlasting is belangrijk, zodat de poep niet blijft hangen in een divertikel.