Pijnloos bevallen moet in elk ziekenhuis kunnen

Een landelijke richtlijn schrijft voor dat vrouwen recht hebben op pijnloos bevallen. Toch kan dat niet in één op de drie ziekenhuizen in Nederland. En dat terwijl baringspijn als de eerste vorm van pijn bekend staat.

Pijnbestrijding bij de bevalling

Pijnbestrijding bij de bevalling wordt wel overal 24 uur per dag aangeboden. In zo’n 30 ziekenhuizen in het land is het echter niet de vrouw die beslist of een verdovende ruggenprik wordt gegeven, maar de gynaecoloog. Als een vrouw in zo’n ziekenhuis aangeeft dat ze de baringspijn verder wil doorstaan met een ruggenprik, wordt die dan niet gegeven.

Baringspijn: niet alleen erg, maar ook een grote stressfactor

Baringspijn staat bekend als een van de ergste vormen van pijn. Veel vrouwen noemen het zelfs heel ernstige pijn. Daarom geldt sinds 2008 de landelijke richtlijn “Pijnbehandeling tijdens de bevalling”. Deze wordt onderschreven door:

• Beroepsverenigingen van gynaecologen
• Anesthesiologen
• Verloskundigen
• Huisartsen

Stress vermindert door ruggenprik

Alom bekend is dat pijnstilling of een ruggenprik de lichamelijke en geestelijke stress tijdens de bevalling vermindert. Goede pijnstilling is volgens de verordening dan ook geen luxe, maar moet gewoon gegeven worden. De vrouw moet zelf aangeven hoeveel pijn ze aankan. Het 24 uur per dag beschikbaar zijn van de ruggenprik hoort bij goede verloskundige zorg.

Verantwoordelijkheid van de gynaecoloog

Volgens Gynaecologenvereniging NVOG is de gynaecoloog wel de enige die kan beoordelen of een ruggenprik kan worden ingewilligd. Als de baring al te ver is of het kind in nood, is het geven van een ruggenprik niet verantwoord en kan daarom niet gehonoreerd worden. Ook in geval van bloedstolling of infecties kan de pijnstilling niet worden gegeven.

Wat is een ruggenprik?

Een ruggenprik is als pijnbestrijding bij een bevalling de eerste keuze. Naast algehele narcose is het het enige middel dat de pijn van de weeën volledig weg kan nemen. Er zijn twee soorten ruggenprikken. Dit zijn:

• de epidurale ruggenprik
• de spinale anesthesie

Epidurale ruggenprik

Bij een normale bevalling wordt altijd een epidurale ruggenprik gegeven. Deze prik wordt tussen de ruggenwervels gespoten via een slangetje. Daarmee worden zenuwen verdoofd die de pijnprikkels van de baarmoeder en de bekkenbodem vervoeren. Deze vorm van pijnbestrijding werkt niet direct, maar ongeveer na een kwartier. Ook kan het bijwerkingen hebben als een dalende bloeddruk. Met deze ruggenprik wordt het onderlichaam vrij gemaakt van pijn, maar kan de vrouw nog wel gewoon persen. Bovendien wordt er minder medicijn gegeven als de vrouw volledige ontsluiting heeft. Daarna komen dan de persweeën op gang en kan de vrouw door middel van persen het kind ter wereld brengen.

Spinale anesthesie

Als een vrouw via een keizersnede een kind ter wereld moet brengen kan naast de epidurale ruggenprik ook de spinale anesthesie worden gebruikt. Als er snel moet worden gewerkt omdat de situatie zich plotseling voordoet of het kind in gevaar is, wordt vaak gekozen voor spinale anesthesie. Dit omdat deze vorm van pijnstilling sneller werkt. Bij spinale anesthesie wordt een vloeistof gespoten tussen de ruggenwervels in de ruimte die zich om de grote zenuwen bevindt. Eerst heeft de vrouw dan een tintelend gevoel en vervolgens is ze vanaf de navel verdoofd. De hele operatie wordt dan ook niet gevoeld. De vrouw is wel gewoon bij kennis en kan haar kind nadat het uit haar buik is gehaald vasthouden. Soms wordt bij een keizersnede ook gekozen voor totale narcose.

Hoe werkt een ruggenprik bji de bevalling?

• De vrouw krijgt eerst een infuus om te voorkomen dat de bloeddruk daalt.
• De vrouw wordt aan de bewakingsapparatuur aangesloten.
• De rug van de vrouw wordt ontsmet en daar waar de prik wordt gegeven wordt plaatselijk verdoving gegeven
• Dan moet de vrouw haar rug bol maken en zoekt de anesthesist naar de juiste plek om tussen de ruggenwervels te prikken. Dan wordt er een lange naald tussen twee wervels door in de ruggenwervel gebracht.
• Daarna wordt een slangetje door de naald in de wervelkolom gebracht. Door dat slangetje wordt het medicijn toegediend.
• Het slangetje wordt vastgeplakt en dan wordt de naald weer tussen de wervels verwijderd
• Zodra de medicijnen niet meer worden toegediend, duurt het ongeveer een uur en dan is de verdoving weer helemaal uitgewerkt.

Er worden steeds meer ruggenprikken gegeven bij baringspijn

Bij de ingreep wordt de pijn voor het grootste deel weggenomen en is de kans op bijwerkingen klein. In 2009 beviel 10 procent van de vrouwen al met behulp van een ruggenprik. In 2000 was dat nog maar 3 procent.

Andere vormen van pijnbestrijding bij bevallen

Naast de ruggenprik kan bij de bevalling ook een injectie met pethidine worden gegeven. Dit middel is veel minder sterk en neemt alleen de toppen van de pijn weg. Ook lachgas is weer in gebruik. Ook dat neemt de ergste pijn weg en mag ook door verloskundigen worden toegediend.