De maatschappelijke gevolgen van de anticonceptiepil

De opkomst van de anticonceptiepil eind jaren vijftig/begin zestig ontketende grote maatschappelijke veranderingen. Het werd niet alleen mogelijk voor vrouwen om zelf aan geboorteregeling te doen, maar ook de seksuele opvattingen veranderden drastisch. Anno 2016 is de anticonceptiepil niet meer weg te denken uit onze samenleving en is onze kijk op seksualiteit volledig veranderd.

Jaren vijftig

In de jaren vijftig werd er nog niet openlijk over seks gepraat. Seksuele voorlichting kende men niet en ook artsen wisten niet hoe het allemaal in elkaar zat. Indien men als arts toch meer wilde weten, moest men daarvoor zelf initiatief ondernemen.

Seks werd alleen uitgeoefend tussen gehuwden en seks voor het huwelijk was taboe, evenals vreemdgaan. Voorbehoedsmiddelen waren erg moeilijk te verkrijgen en openbaar aanbieden was strafbaar. Men kon alleen terecht in de Rutgershuizen van de NVSH (Nederlandse Vereniging voor Seksuele Hervorming) en alleen leden konden voorbehoedsmiddelen aankopen. Het was dan ook logisch dan er nogal onhandigheid was bij het gebruik van condooms.

Ongehuwd - en dus bijgevolg ongewenst - zwanger worden was een grote schande. Het meisje had in die tijd drie mogelijkheden: het kind houden, afstaan voor adoptie of abortus. Abortus werd toen uitgevoerd door artsen die toen nog niet over de juiste kennis en materiaal beschikten. Er waren toen veel complicaties met zelfs de dood tot gevolg.

Vaak gingen zwangere meisjes ver weg van de omgeving om daar te bevallen. Als ze terugkwamen probeerden ze weer de draad op te pakken. Dit was erg moeilijk door de druk van de omgeving, maatschappij en zelfs de kerk die in die tijd een grote rol speelde. Door die immense druk zwegen vele meisjes dan jarenlang. Ook hun ouders werden nagestaard door andere ouders waarvan hun dochters niet ongewenst zwanger waren (geraakt). Pas na 1965 werden ongehuwde zwangerschappen en geboortes meer en meer geaccepteerd in de maatschappij.

Opkomst van de anticonceptiepil

In Amerika werd de anticonceptiepil reeds in 1957 op de markt uitgebracht. Nadien gaf bisschop Bekkers de toelating aan fabrikant Organon om de anticonceptiepil op de Nederlandse markt uit te brengen. Echter, mocht het middel niet als anticonceptiepil omschreven worden maar als middel tegen onregelmatige menstruatiecycli. Als bijwerking werd dan vermeld dat er geen eisprong plaatsvindt en dus ook geen zwangerschap kon ontstaan.

Een andere bijwerking was ook dat de pil op doktersrecept verkrijgbaar was en dus artsen noodgedwongen zich met geboorteregeling bezig moest houden. Voor hen betekende dat de manier om het aantal abortussen te verminderen. De vrouw kon nu zelf beslissen of ze zwanger wenste te worden of niet.

Opkomst van de onregelmatige menstruatiecycli

De onregelmatige menstruatiecycli kende een ware epidemie. Voor veel vrouwen was dit dé reden om de anticonceptiepil te nemen. Het was erg handig want er was geen geklungel meer in bed met de condooms en men ondervond ook geen bijwerkingen van de pil. Seks voor het huwelijk werd gemakkelijker.

Toen de Food and Drug Administration (FDA) toestemming gaf om Enovid als anticonceptiepil op de markt te brengen zag men het gebruik sterk stijgen en in 1965 namen al 6,5 miljoen vrouwen de anticonceptiepil.

Invloed van de anticonceptiepil op de seksuele revolutie

Dankzij de anticonceptiepil had de vrouw nu het meer in de hand. Er werd beter aan geboorteregeling gedaan en het aantal ongewenste zwangerschappen daalde drastisch. De pil werd niet alleen gebruikt binnen huwelijken waar het gezin groot genoeg was, maar ook jonge koppels konden nu beter hun kinderwens inplannen. Seksualiteit werd losgekoppeld van de voortplanting en het werd gezien als ontspanning en niet meer als ‘moeten’. Op die manier droeg de pil bij tot een nieuw seksueel moraal. Aangezien de pil enkel op doktersrecept verkrijgbaar was, werden ook de artsen bijgeschoold over seksualiteit en voortplanting. Dit ontketende mede het begin van de seksuele revolutie waar de opvattingen rond seksualiteit positief veranderden.