Blaren tijdens de zwangerschap: herpes gestationis

Herpes gestationis is een zeldzame auto-immuunziekte die zich vooral laat kenmerken door het ontstaan van blaren over het hele lichaam tijdens de zwangerschap. Deze blaren - die ook onderhuids kunnen ontstaan - geven ernstige jeuk en kunnen de zwangerschap daarmee tot een lijdensweg maken. De jeuk is te bestrijden met prednison. Om het ongeboren kind te beschermen - waarvoor herpes gestationis an sich niet gevaarlijk is - wordt andere medicatie vaak afgeraden.

Herpes gestationis

• Herpes gestationis of pemphigoides gestationis
• Symptomen van herpes gestationis: blaren, blaasjes en veel jeuk
• Oorzaak onbekend
• Behandeling van herpes gestationis

Herpes gestationis of pemphigoides gestationis

Tijdens de zwangerschap verandert er veel in het lichaam van de vrouw. Je kunt last krijgen van allerlei kwalen waar je normaal nooit last van hebt. Overgevoeligheid voor bepaalde geuren, hongeraanvallen, pijn in het bekken, nekklachten, hyperpigmentatie, de lijst kent geen einde. Waar deze klachten vaak niet langer dan enkele weken aanhouden en weinig reden geven tot medisch ingrijpen, bestaan er ook klachten die een stuk ernstiger van aard zijn. Een van deze aandoeningen is het zeldzame herpes gestationis, waarvan de meest kenmerkende symptomen hevige jeuk en de vorming van blaren en blaasjes zijn.

De naam van de aandoening doet vermoeden dat het gaat om een herpesinfectie, maar dit is niet het geval (het werd vroeger zo genoemd vanwege de uiterlijke kenmerken). Herpes gestationis wordt ingedeeld bij de auto-immuunziekten. Het wordt om die reden ook wel aangeduid met de naam pemphigoides gestationis. Pemfigoïd is een groep van auto-immuunziekten die wordt gekenmerkt door blaarvorming in de huid of slijmvliezen.

De aandoening is zeer zeldzaam en komt voor bij ongeveer 1 op de 50.000 zwangerschappen. Het komt vaker voor bij vrouwen met een blanke huid.

Symptomen van herpes gestationis: blaren, blaasjes en veel jeuk

Het meest kenmerkende symptoom van herpes gestationis is het ontstaan van blaren die hevige jeuk geven. De blaren ontstaan het eerst rond de navel en breiden zich verder uit over het lichaam waaronder armen, benen, handen, voeten, borst, rug en nek, maar bereiken zelden het gezicht. Vaak wisselen kleine en grotere blaren elkaar af en ontstaan er ook blaren gevuld met vloeistof. Omdat de blaren zich ook onderhuids vormen is op sommige plekken soms alleen een rood en gezwollen oppervlak waar te nemen dat er ontstoken uitziet en erg pijnlijk kan zijn bij aanraking. De klachten beginnen meestal in het tweede of derde trimester.

Herpes gestationis heeft een aantal kenmerken die overeenkomen met die van andere aandoeningen. Om deze rede wordt soms initieel een verkeerde diagnose gesteld. Aandoeningen waarmee herpes gestationis verward kan worden zijn onder andere:

• PUPPP (Pruritic urticarial papules and plaques of pregnancy)
• ICP of zwangerschapscholestasis
• PFP (Pruritic folliculitis of pregnancy)
• Netelroos (urticaria)
• Schurft (scabies)

Oorzaak onbekend

De exacte oorzaak van herpes gestationis is nog onbekend. Pathologisch gezien gaat het om een type II overgevoeligheidsreactie waarbij antistoffen gevormd worden tegen eiwitten van de hemi-desmosoom die de opperhuid aan de lederhuid verankert.

Behandeling van herpes gestationis

Herpes gestationis an sich is niet te bestrijden, wel kan er aan symptoombestrijding gedaan worden. De jeuk kan verminderd worden door gebruik van corticosteroïden zoals prednison. Corticosteroïden kunnen helpen om het aantal antilichamen dat de huid aanvalt te doen verminderen. Om het ongeboren kind niet in gevaar te brengen zijn artsen vaak terughoudend met het voorschrijven van medicatie. Pas als de aandoening ook na de bevalling blijft bestaan wordt gekeken naar andere middelen zoals immunoglobuline of rituximumab.

De aandoening gaat in het grootste deel van de gevallen na de zwangerschap weer over, alhoewel er gevallen bekend zijn waarbij dit niet gebeurd is. De aandoening kan dan vooral opvlammen tijdens de menstruatie. Vrouwen die last hebben gehad van herpes gestationis hebben een grotere kans dat dit bij een volgende zwangerschap weer gebeurt. Omdat herpes gestationis niet te genezen is wordt gesproken van een remissie op het moment dat er geen sprake meer is van blaarvorming.

Belangrijk om te weten is dat herpes gestationis ongevaarlijk is voor het ongeboren kind. Door het zeer ernstige ongemak voor de moeder en de stress die de jeuk met zich mee kan brengen worden vrouwen met de aandoening wel extra gemonitord, met als doel een vroeggeboorte te voorkomen. Door de overdracht van antilichamen op de foetus kan de baby in de eerste weken last krijgen van huidproblemen. Deze gaan echter normaliter zonder behandeling over.