Zwangerschap, gevaren van afgeraden producten eten

Tijdens de zwangerschap zijn er een aantal producten die beter niet gegeten kunnen worden, omdat ze mogelijk schadelijk kunnen zijn voor het ongeboren kind. Voor velen is het niet precies duidelijk welke producten hier nu precies onder vallen en het kan daardoor gebeuren dat men toch iets eet wat eigenlijk afgeraden wordt. Veel zwangere vrouwen zullen zich dan grote zorgen maken, maar hoe ernstig is het eigenlijk om iets van de verboden lijst te eten? En wat is de kans dat het ook echt schadelijke gevolgen zal hebben voor het kind?

Gevaren tijdens de zwangerschap

Vrouwen zijn tijdens een zwangerschap vatbaarder om een voedselinfectie op te lopen, doordat de weerstand door een veranderde hormoonhuishouding lager is. Hierdoor wordt geadviseerd om tijdens de zwangerschap extra op te letten bij het eten van bepaalde producten. Dit zijn met name de producten die een verhoogde kans hebben op besmetting met Listeria of Toxoplasma. Daarnaast wordt er aangeraden om bepaalde producten te laten staan vanwege een (vermoedelijke) slechte invloed op de ongeboren baby. Deze bestaan vooral uit producten met een hoog gehalte aan vitamine A, cafeïne of bepaalde kruiden die safrol, estragol of methyleugenol bevatten. Daarnaast wordt ook de inname van alcohol en bepaalde kruidenpreparaten afgeraden.

Listeriose

Listeriose kun je oplopen door voedsel te eten dat is besmet met Listeria. Alleen grote hoeveelheden bacteriën zullen het maagzuur overleven en kunnen tot Listeriose leiden. Het bijzondere aan Listeria is dat de bacterie via de placenta de foetus kan besmetten. Hierdoor is Listeria extra gevaarlijk voor zwangere vrouwen.

Risicoproducten

Listeria vind je vooral in onverhitte producten. Listeria kan in tegenstelling tot de meeste andere bacteriën, bij koelkasttemperatuur groeien. Omdat de bacterie bij deze lage temperaturen weinig concurrentie heeft van andere bacteriën, groeit hij relatief snel uit tot grote hoeveelheden in koel bewaarde producten. Voor zwangere vrouwen geldt dan ook dat ze geen producten die al enige tijd in de koeling staan moeten eten. Risicoproducten zijn:

• Rauwe melk, of producten gemaakt van rauwe melk
• Voorverpakte rauwe of gerookte vis
• Producten die in de koeling bewaard worden en over de houdbaarheidsdatum zijn, zoals kant en klare salades, pannenkoeken, vleeswaren en kant-en-klaar maaltijden
• Rauwe schaal- en schelpdieren

Gevolgen

Een infectie levert normaal gesproken milde ziekteverschijnselen, maar bij zwangere vrouwen kunnen de gevolgen ernstig zijn. Listeriose tijdens de zwangerschap kan ernstige gevolgen hebben, zoals bijvoorbeeld een miskraam, vroeggeboorte of een bloedvergiftiging of hersenvliesontsteking bij de baby.

Kans op infectie

Jaarlijks lopen zo'n 40 tot 60 Nederlanders een besmetting op. Dit komt neer op een kans van ongeveer 0,0003 procent. Zwangere hebben zo'n 20 procent meer kans om Listeriose op te lopen doordat de weerstand door veranderde hormoonspiegels minder is. Toch lopen naar schatting maar 0,0025 procent van alle zwangere vrouwen een besmetting op. Ook al is de kans op besmetting heel klein, door de ernstige gevolgen is het toch beter om risicoproducten tijdens de zwangerschap te vermijden. Als de ongeboren baby namelijk geïnfecteerd raakt is er zo'n 20 tot 35 procent kans dat hij hieraan overlijd.

Wat te doen bij een mogelijke infectie

Als er tijdens de zwangerschap een risicoproduct gegeten is, zoals bijvoorbeeld gerookte zalm, wordt er geen verdere actie ondernomen. De kans dat het product daadwerkelijk besmet was met Listeria is namelijk maar heel klein. Pas als er sprake is van ziekteverschijnselen is het raadzaam om een arts te raadplegen. Het is mogelijk om via een bloedkweek te ontdekken of er sprake is van Listeriose. In een vroeg stadium kan de infectie behandeld worden met antibiotica.

Toxoplasmose

Toxoplasmose kun je oplopen door een besmetting met de parasiet Toxoplasma Gondii, De parasiet komt voor in aarde dat is besmet met ontlasting van katten die drager zijn van de parasiet. Warmbloedige dieren, groenten en fruit kunnen ook besmet worden via deze aarde en zo Toxoplasma overbrengen. De parasiet wordt gedood door verhitting bij minimaal 70 graden Celsius.

Risicoproducten

Producten die in aanraking zijn geweest met vervuilde aarde of water kunnen besmet zijn. Ook vlees van warmbloedige dieren kan de parasiet bevatten. Risicoproducten zijn:

• Ongewassen rauwe groenten en fruit.
• Rauw of half rauw vlees.
• Rauwe schaal- en schelpdieren.
• Rauwe melk of producten gemaakt van rauwe melk.

Gevolgen

De gevolgen van Toxoplasmose kunnen ernstig zijn. Vooral aan het begin van de zwangerschap komen ernstige symptomen voor zoals een waterhoofd, geestelijke achterstand, hersenaandoeningen, oogafwijkingen, doofheid of zelfs een miskraam. Een infectie aan het einde van de zwangerschap kan leiden tot mildere symptomen zoals koorts, huiduitslag, bloedstollingsafwijkingen, bloedarmoede of ooginfecties. Ook op latere leeftijd kunnen kinderen die tijdens de zwangerschap geïnfecteerd zijn geraakt met Toxoplasma nog last van symptomen krijgen zoals oogafwijkingen of doofheid.

Kans op infectie

De kans op Toxoplasmose is voor personen die al eens geïnfecteerd zijn geweest nihil. Deze personen hebben namelijk antistoffen opgebouwd. Dit is een ander verhaal personen die nog niet geïnfecteerd zijn. Het is gebleken dat de meeste personen tussen de 25 en 44 jaar geïnfecteerd worden. Omdat veel vrouwen in deze leeftijdscategorie zwanger worden is de kans dat je tijdens de zwangerschap nog niet geïnfecteerd bent zo'n 60 procent. Als je eenmaal tijdens een zwangerschap Toxoplasmose opgelopen hebt, is de kans op een infectie van de foetus in het begin van de zwangerschap klein. Bij een zwangerschapsduur van 10 weken is de kans ongeveer zes procent. Aan het eind van de zwangerschap is de kans op een infectie van de foetus via de moeder echter aanzienlijk groter, bij een zwangerschapsduur van 38 weken is deze al toegenomen tot meer dan tachtig procent. Daar staat tegenover dat een infectie aan het einde van een zwangerschap in de helft van de gevallen geen enkel symptoom als gevolg heeft.

Overige gevaren

Naast de gevaren voor Listeria en Toxoplasma zijn er ook een aantal producten die tijdens de zwangerschap (mogelijk) gevaarlijk kunnen zijn voor de baby. Dit zijn met name producten die heel veel vitamine A bevatten, producten die cafeïne, alcohol of nicotine bevatten, of bepaalde kruiden of kruidenpreparaten.

Risicoproducten

De voornaamste risicoproducten zijn:

• Lever en leverproducten
• koffie, thee, cola en energiedrankjes
• dragon, kervel, basilicum, anijs en steranijs, venkel, piment, nootmuskaat en terpentijn, basilicum, nootmuskaat, steranijs, dragon en sassafras
• Alcoholische dranken zoals wijn en bier

Kans op schadelijke gevolgen

De gevolgen van het eten of drinken van dergelijke risicoproducten zijn vaak niet te voorspellen. Zo kan het drinken van alcohol bij vrouwen die er gevoelig voor zijn al bij geringe hoeveelheden schadelijk zijn, terwijl bij vrouwen die beter tegen alcohol kunnen er alleen bij grote hoeveelheden schadelijke effecten optreden. Voor vitamine A, cafeïne en bepaalde kruiden geldt dat er alleen schadelijke gevolgen optreden als men er grote hoeveelheden van binnen krijgt. Een portie van 70 gram leverworst bevat meer dan de maximale veilige hoeveelheid vitamine A waardoor dit schadelijk kan zijn voor de ongeboren baby. Kleinere porties zijn wel veilig tijdens de zwangerschap. Voor kruiden en cafeïne geldt dat men niet weet wat de schadelijke hoeveelheden zijn. Men gaat ervan uit dat kleine hoeveelheden geen gevaar leveren, zoals bijvoorbeeld een kop koffie per dag.