Vruchtwaterpunctie, vlokkentest en navelstrengmonstername
Als tijdens een routine onderzoek tijdens je zwangerschap het vermoeden ontstaat dat je wel eens zwanger zou kunnen zijn van een kind met een afwijking, zal men een reeks speciale testen doen om hierover zekerheid te krijgen. Een vruchtwaterpunctie, een vlokkentest of monster uit de navelstreng is echter niet zonder gevaar.
Vruchtwaterpunctie of amniocentese
Vruchtwaterpunctie is een onderzoek gericht op het vaststellen van afwijkingen van het centrale zenuwstelsel (spina bifida en anencefalie) en sommige vormen van mentale afwijkingen zoals mongolisme (Down's syndroom). Ook het geslacht van de baby kan vastgesteld worden. Wanneer in een familie een erfelijke ziekte voorkomt die geslachtsgebonden is, kan dit een belangrijk gegeven zijn.
Wat gebeurt er bij vruchtwaterpunctie?
Onder plaatselijke verdoving wordt een holle naald door uw buikwand in de baarmoeder gebracht, zodat ongeveer 14 gram van het vocht waarin de foetus zich bevindt, kan worden opgezogen. Dit vocht heeft de foetus ingeslikt om het daarna weer te verwijderen door het uit te plassen of uit te spugen. Het bevat veel cellen, afkomstig van de huid en van andere organen, die veel informatie kunnen verschaffen over de conditie van de foetus. Het vocht wordt gecentrifugeerd zodat de cellen van het vocht worden gescheiden.
In de jaren '50, toen vruchtwaterpunctie voor het eerst werd toegepast, werden er wel eens fouten gemaakt. De naald beschadigde soms de weefsels van de placenta met een miskraam als gevolg. Nu een echografie tot de mogelijkheden behoort, is de plaats van de placenta nauwkeurig van tevoren bepaald en is het risico dat deze beschadigd wordt, veel geringer. Helemaal zonder risico is de ingreep echter niet. Geschat wordt dat er 1 tot 2% kans is op een miskraam. In verband met deze kleine maar onmiskenbare kans, is vruchtwaterpunctie alleen verantwoord als er meer dan een gemiddelde kans is dat u zwanger bent van een abnormale baby. U moet zich ook bewust zijn van de gevolgen. Als het onderzoek zou uitwijzen dat er iets fout zit met uw baby, moet u in principe voorbereid zijn op een abortus, als duidelijk gesteld mag worden dat de afwijking ernstig is.
In Nederland krijgt iedere vrouw die ouder is clan 37 jaar de kans dit onderzoek te laten doen, omdat de afwijkingen waarom het gaat vaker voorkomen naarmate de vrouw ouder is. Wanneer een ernstige afwijking wordt vermoed, hebben beide ouders recht op goede informatie en overleg. Ze gaan een moeilijke tijd tegemoet. Vruchtwaterpunctie kan pas gedaan worden tussen de 14e en de 16e week van de zwangerschap. Dat maakt het moeilijker om ertoe te besluiten, want, als blijkt dat het vermoeden juist was, kan abortus pas gebeuren op een eigenlijk te laat tijdstip. De vrouw die getroffen wordt door deze ervaring, heeft recht op iedere denkbare steun van haar partner en haar familie.
De vlokkentest
De vlokkentest, het verzamelen van chorionvlokken, houdt in dat men een monster neemt van het weefsel van het deel van het buitenste vlies rond het embryo (dat later de placenta zal worden), om te kunnen vaststellen of de foetus een erfelijk bepaalde handicap zal hebben. Een van de afwijkingen die de test echter niet kan opsporen is spina bifida, de 'open rug'. Het grote voordeel van de vlokkentest boven de vruchtwaterpunctie is dat de test voor de twaalfde week gedaan kan worden. Soms zelfs al na zes weken vanaf de bevruchting, zodat een afwijking bij de foetus veel eerder kan worden vastgesteld en dat de test door de vagina wordt uitgevoerd, in plaats van door de buikwand.
De vlokkentest is echter nog steeds in het proefstadium en er moeten nog vele vragen worden beantwoord, voordat deze test de algemene praktijk wordt. De proeven zijn opgezet om te ontdekken of de vlokkentest voldoende nauwkeurig is voor routinegebruik, en of er risico's zijn die zwaarder wegen dan de voordelen, zoals het vaak voorkomen van infecties of bloedingen, of een spontane abortus (miskraam) die op de vlokkentest volgt. Als u gevraagd wordt om deel te nemen aan een proefonderzoek met de vlokkentest, waarbij deze techniek vergeleken wordt met de vruchtwaterpunctie kan het zinnig zijn om dit te doen. We weten nu nog niet voldoende over beide tests om met zekerheid te zeggen welke de beste is.
Een monster uit de navelstreng
Aan het einde van de jaren zeventig was de foetoscopie, het fotograferen van de baby in de baarmoeder, de nieuwste techniek om te ontdekken wat er gebeurde met baby's waarvan men wist dat ze een risico liepen. Artsen gaven de vrouw een pijnstillend middel, brachten en smalle telescoop door haar buikwand en baarmoeder in en fotografeerden op deze wijze de foetus. Helaas bleek het risico van een miskraam bij deze methode 5 tot 10%.
De foetoscopie is nu vervangen door het nemen van een bloedmonster uit de navelstreng. Deze techniek wordt door dr. Stuart Weiner van de Universiteit van Pennsylvania verwelkomd als een techniek die een geheel nieuw terrein van foetale geneeskunde heeft geopend. Bij het afnemen van wat bloed uit de navelstreng wordt een heel dunne naald door de buikwand en de baarmoeder in de foetale ader van de navelstreng gebracht, en er wordt een kleine hoeveelheid bloed van de baby mee teruggetrokken, zodat dit getest kan worden.
Ook bloedtransfusies binnen de baarmoeder worden op deze manier gegeven, en medicijnen kunnen rechtstreeks met een injectie aan de baby worden toegediend. Omdat de foetale ader in de eerste periode van de zwangerschap teer is, kan de techniek niet voor de achttiende week worden uitgevoerd.
Hoewel nog steeds als experiment, wordt er in sommige onderzoekcentra bloed uit de navelstreng afgenomen als aanvulling op vruchtwaterpunctie en echografie wanneer de resultaten daarvan onduidelijk zijn. De methode wordt ook gebruikt als er een resusziekte is, om hemofilie bij de baby te kunnen vaststellen, of om de baby te onderzoeken op stoornissen in de stofwisseling. Dr. Kytros Nicolaides van het King's College Ziekenhuis in Londen schat dat als de methode gebruikt wordt door ervaren artsen, de kans om een baby te verliezen slechts 1 procent is. Even groot als bij de vruchtwaterpunctie en de chorionvlokkentest in dat ziekenhuis.
© 2009 - 2024 Raphaella, het auteursrecht van dit artikel ligt bij de infoteur. Zonder toestemming is vermenigvuldiging verboden. Deze informatie is van informatieve aard en geen vervanging voor professioneel medisch advies. Per 2021 gaat InfoNu verder als archief, artikelen worden nog maar beperkt geactualiseerd.
Gerelateerde artikelen
Bloedtest voor downsyndroomSinds kort is er een nieuwe test voor een zwangere vrouw, om te kijken of ze een kind met down syndroom krijgt. Met deze…