Zwanger en vegetariër

Tijdens de zwangerschap is voeding heel belangrijk. Het is nodig dat je de juiste voedingsstoffen binnen krijgt door een gezond en gevarieerd eetpatroon. Maar hoe zit dat als je vegetarisch eet?

De risico’s van vegetarische eetgewoonten in de zwangerschap

Vlees, gevogelte en vis bevatten veel eiwitten, B-vitaminen en ijzer. Het risico van het niet eten van vlees of vis is dat er een tekort aan deze voedingsstoffen kan ontstaan. Vooral een ijzer- en vitamine B12-tekort vormen voor en tijdens de zwangerschap een risico.

IJzergebrek

IJzer komt in twee vormen in voedsel voor, Fe2+ en Fe3+. Fe2+ zit vooral in rood vlees, Fe3+ in groenten, granen en fruit. Fe2+ wordt gemakkelijk geabsorbeerd, Fe3+ moet eerst omgezet worden in Fe2+ voor het geabsorbeerd kan worden. In een vegetarisch eetpatroon zit weinig Fe2+. Het gevaar bestaat dat het Hb-gehalte in het bloed te ver daalt en er een ijzergebreksanemie ontstaat.

Er zijn pas bij een zeer laag Hb-gehalte, 2,5-3,1 mmol/l, circulatoire problemen te verwachten. Dit is in Nederland niet relevant voor de verloskundige praktijk, daar dit zéér weinig voor komt. Wel kan een cliënt met een ijzergebreksanemie last hebben van duizeligheid, kortademigheid en tachycardie. Er is verder geen relatie tussen een ijzergebreksanemie in de zwangerschap en een ongunstige zwangerschapsuitkomst aangetoond.

Is het Hb-gehalte voor de zwangerschap lager dan 7,5 mmol/l, dan kan de verloskundige ferrofumaraat voorschrijven, namelijk één tablet ferrofumaraat 200mg per dag, voor maximaal zes weken. Daarnaast adviseert de verloskundige de cliënt een afspraak bij de huisarts te maken voor vier tot zes weken na start van de behandeling en neemt de verloskundige contact op met de huisarts om hem over het lage Hb-gehalte van de cliënt te informeren.

Tijdens de zwangerschap wordt bij de intake en bij een amenorroeduur van 30 weken standaard het Hb-gehalte gecontroleerd. Als er bij een zwangere cliënt een ijzergebreksanemie wordt vastgesteld, kan de verloskundige dezelfde ijzersuppletie voorschrijven als tijdens de preconceptionele periode, namelijk één tablet ferrofumaraat à 200mg per dag. Deze moet op een nuchtere maag worden ingenomen, dus voor de maaltijd. IJzersuppletie is enkel een behandeling van de symptomen en niet van de oorzaak. Omdat bij vegetariërs de kans bestaat dat er een ijzergebreksanemie optreedt door ijzergebrek in de voeding, is het verstandig dat de cliënt advies krijgt over gezonde voeding.

Voedingsadviezen bij ijzergebrek

Als men geen vlees eet is het belangrijk om ijzerrijke vleesvervangers te gebruiken. Zo kunnen volwassenen een portie vlees van 100 gram vervangen voor bijvoorbeeld twee eieren of 40 gram noten. Ook peulvruchten, zoals bruine en witte bonen, kapucijners, erwten en linzen, bevatten veel ijzer. Daarnaast zijn er tegenwoordig ook veel kant en klare vleesvervangers op de markt, zoals bijvoorbeeld Quorn en Valess.

Om de ijzeropname uit voedsel te bevorderen, kan men bij de maaltijd een vitamine C-rijk product gebruiken, zoals een glas jus d’orange of een beetje rauwkost bij de lunch. Veel vegetariërs eten kaas als vleesvervanger. Hier zit echter weinig ijzer in en veel slecht verzadigd vet.

Als een cliënt naast vlees, ook geen eieren of zuivel eet, is het verstandig haar te verwijzen naar een diëtist. Deze kan bekijken of de cliënt een volwaardig voedingspatroon heeft.

Vitamine B12-tekort

Mensen die lange tijd geen dierlijke producten eten, zoals veganisten, kunnen op den duur een tekort aan vitamine B12 ontwikkelen. Dit risico is voor vegetariërs minder dan voor veganisten, daar zij wel eieren en/of zuivel gebruiken. Een vitamine B12-tekort kan leiden tot verminderde vruchtbaarheid, doordat dit problemen geeft voor de ovulatie. Ook is aangetoond dat een vitamine B12-tekort leidt tot een verhoogd risico op een miskraam. Ook tijdens de zwangerschap is voldoende vitamine B12 belangrijk. Een vitamine B12-tekort kan leiden tot een anemie. Een vitamine B12-tekort in de zwangerschap wordt ook gerelateerd aan een verhoogd risico op neurale buis defecten, zoals een open ruggetje, of andere neurologische problemen bij de foetus. Een vitamine B12-tekort kan namelijk een foliumzuurtekort veroorzaken. Het is echter niet aan te raden om bij een vitamine B12-tekort foliumzuursuppletie te gebruiken, dit kan leiden tot neurologische klachten. Wel kunnen mensen met een vitamine B12-tekort vitamine B12-injecties krijgen bij de huisarts. Dit kan zowel voor als tijdens de zwangerschap als dit nodig is. Het is daarom van belang dat als de verloskundige een vitamine B12-tekort vaststeld, zij de cliënt verwijst naar de huisarts voor verdere diagnostiek en behandeling.