Hepatitis: oorzaken, symptomen, diagnose en behandeling

De lever is het belangrijkste stofwisselingsorgaan en heeft vele taken. De lever kan ontstoken raken: hepatitis. Een leverontsteking kan acuut of chronisch zijn. Wat zijn de oorzaken en de symptomen van de verschillende vormen van virale hepatitis (A, B, C, D en E)? Hoe wordt de diagnose gesteld en welke mogelijkheden zijn er om een leverontsteking te behandelen?

Inhoud artikel

• Lever
• Acute en chronische hepatitis
• Acute hepatitis en de verschillende virussen
• Hepatitis A
• Hepatitis B
• Hepatitis C
• Hepatitis D
• Hepatitis E
• De symptomen/verschijnselen
• Diagnose
• De behandeling
• De prognose
• Voorkomen

Lever

De lever is het belangrijkste stofwisselingsorgaan. Het orgaan ligt rechtsboven in de buik, onder het middenrif en achter de ribben. De lever heeft verschillende taken. Bijna alle stoffen die door de darmwand zijn opgenomen, komen via de poortader bij de lever. De lever heeft ook een centrale rol in de koolhydraat-, eiwit- en vetstofwisseling. Verder heeft de lever een ontgiftingsfunctie. Diverse lichaamsvreemde en lichaamseigen stoffen, denk aan geneesmiddelen, alcohol, worden in de lever afgebroken. De lever geeft de afvalstoffen af aan de galblaas via de galgangen. De lever maakt ook nog allerlei stoffen zoals bloedeiwitten en slaat stoffen op, zoals glucose in de vorm van glycogeen. Een aandoening die veel voorkomt is leverontsteking of hepatitis.

Acute en chronische hepatitis

Leverontsteking kan acuut of chronisch zijn. Bij acute hepatitis heb je te maken met een plotselinge, kortdurende ontsteking van de lever met verschillende oorzaken. De oorzaak die het meeste voorkomt is een besmetting met een van de verschillende hepatitisvirussen. Bij chronische hepatitis is er sprake van een ontsteking van de lever door verschillende oorzaken, die langer dan zes maanden duurt.

Acute hepatitis en de verschillende virussen

Tot eind jaren tachtig (vorige eeuw) waren twee van deze virussen bekend: hepatitis A en hepatitis B. Nu zijn ook hepatitis C, D en E bekend. Ze kunnen allemaal acute hepatitis veroorzaken en hebben ook veel gemeenschappelijke verschijnselen. De verschillen liggen in de manier van verspreiden en de gevolgen op lange termijn. Acute hepatitis kan naast deze virussen ook veroorzaakt worden door besmetting met sommige bacteriën, enkele parasieten en andere (niet hepatitis) virussen (zoals het Epstein-Barr-virus). De aandoening kan ook veroorzaakt worden door sommige medicijnen of door alcohol, giftige paddenstoelen. Soms treedt hepatitis op tijdens een zwangerschap, de oorzaak hiervan is nog onbekend.

Hepatitis A

Soms zijn er helemaal geen verschijnselen aanwezig bij hepatitis A. Of ze zijn zo minimaal aanwezig dat een arts niet denkt aan hepatitis A.. Het hepatitis A virus kan achterhaald worden in de urine en ontlasting van mensen die besmet zijn. Het kan worden doorgegeven aan anderen door voedsel of water dat besmet is. De tijd tussen besmetting en het verschijnen van de symptomen is maximaal zes weken bij hepatitis A.

Hepatitis B

Heeft iemand het hepatitis B virus dan kan diegene het verspreiden via het lichaamsvocht. Het kan komen door geslachtsgemeenschap, meerdere personen die dezelfde injectienaald gebruiken, in ontwikkelingslanden gebeurt het dat moeders het bij de geboorte doorgeven aan de pasgeborenen. Voorheen vormden bloedtransfusies een bron van besmetting, nu wordt het bloed getest.

Hepatitis C

Meestal wordt het virus via het bloed verspreid. Veelal bij gebruikers van drugs die hun naalden delen. Verspreiding kan ook via geslachtsgemeenschap geschieden. Het bloed dat wordt gebruikt voor bloedtransfusies wordt onderzocht op het virus.

Hepatitis D

Besmetting met het hepatitis D virus kan alleen gebeuren bij personen die hepatitis B hebben. Verspreiding vindt plaats via lichaamsvocht. Hepatitis D is zeldzaam in Nederland, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Italië, het Midden Oosten, Afrika en Zuid Amerika.

Hepatitis E

Besmetting met hepatitis E komt zelden voor in de ontwikkelde landen. Het wordt afgegeven met de ontlasting van personen die besmet zijn. De manier van verspreiden lijkt op die van het hepatitis A virus.

De symptomen/verschijnselen

Sommige mensen hebben helemaal geen klachten of zo licht dat ze niet opgemerkt worden. Als een virusinfectie de oorzaak is van acute hepatitis dan kan de tijd tussen de besmetting en het verschijnen van de symptomen nogal verschillen. Maximaal zes weken bij hepatitis A tot zes maanden bij hepatitis B. Iemand die geen symptomen heeft, kan wel drager zijn!

Symptomen

• Een moe gevoel;
• Geen trek hebben in eten;
• Een misselijk gevoel, braken;
• Een verhoogde lichaamstemperatuur;
• Buikpijn (rechtsboven).
• Soms enkele dagen na deze verschijnselen: het wit van de ogen en de huid worden geel (geelzucht);
• Na het doorbreken van geelzucht verminderen de andere klachten meestal;
• De ontlasting kan wat van kleur veranderen: een lichtere kleur;
• Er kan jeuk optreden over het hele lichaam;
• Hepatitis B kan samen gaan met gewrichten die pijn doen;
• Er kan uitval van de lever optreden bij ernstige hepatitis, iemand kan in de war raken of soms in coma raken.

Diagnose

Als de huisarts denkt dat er sprake is van hepatitis dan zal er bloedonderzoek worden gedaan. De leverfunctie wordt bepaald en er zal geprobeerd worden om de oorzaak te achterhalen. Om te kijken of genezing is ingezet, kan er opnieuw een bloedtest gedaan worden. Lukt het niet om een diagnose te stellen dan kan er een echoscopie worden uitgevoerd en soms een leverbiopsie. Er wordt dan een stukje lever verwijderd en onderzocht onder de microscoop.

De behandeling

Meestal bestaat er voor acute hepatitis geen behandeling, er zal geadviseerd worden om rust te nemen. Overleg altijd met een (huis)arts voordat je iets inneemt van pijnstillers, er bestaat namelijk een gevaar op bijverschijnselen. Verder is het belangrijk dat je als je een virusinfectie hebt, maatregelen moet nemen om verspreiding tegen te gaan. Denk bijvoorbeeld aan veilige seks. Tijdens de ziekte en minimaal drie maanden (overleg met de huisarts) na de genezing, geen alcohol nuttigen. Als overmatig alcoholgebruik de oorzaak is, dan zal je de raad krijgen om helemaal geen alcohol meer te nemen.

De prognose

Plusminus drie van de vier mensen met hepatitis C en en een van de twintig mensen met hepatitis B of D krijgen te maken met chronische hepatitis. Als acute hepatitis niet door een virus is veroorzaakt maar door een ander micro-organisme, dan geneest iemand meestal helemaal. Als hepatitis wordt veroorzaakt door alcohol, medicijnen of andere schadelijke stoffen dan hangt het herstel af van hoe erg de beschadiging van de lever is. Als hepatitis leidt tot uitval van de lever, dit komt gelukkig zelden voor, kan een levertransplantatie nodig zijn.

Voorkomen

Hepatitis kun je op verschillende manieren voorkomen.

• Hepatitis A en hepatitis E kunnen voorkomen worden door goede hygiëne.
• Het gevaar op hepatitis A, B, C en D kan worden verkleind door veilige seks te hebben en geen naalden of andere spullen te delen waaraan een besmette lichaamsvloeistof kan zitten
• Baby’s worden tegen hepatitis B ingeënt (injectieprogramma).
• Vaccinatie tegen hepatitis A wordt aangeraden aan mensen die het risico op de ziekte lopen, bijvoorbeeld als iemand naar een ontwikkelingsland gaat of op vakantie gaat naar een land waar het virus veel voorkomt zoals Egypte en Turkije.
• Bloed bij de bloedbank wordt getest op hepatitisvirussen B en C om het overbrengen van hepatitis via bloedtransfusie te voorkomen.