Oogproblemen bij ziekte van Crohn en colitis ulcerosa

Ongeveer 10% van de patiënten met een ontstekingsaandoening van de maag en darmen ervaart oogproblemen. De oogweefsels lijken namelijk op de gewone weefsels in het lichaam. Ontstekingsaandoeningen aan de darmen en maag zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn tasten bijgevolg soms de ogen aan. De meeste oogaandoeningen zijn goed te behandelen en bedreigen het gezichtsvermogen niet, maar toch zijn ze soms erg vervelend en leiden ze in sommige gevallen onbehandeld tot een verlies van het gezichtsvermogen. Niet alle patiënten met een ontstekingsaandoening van de maag en darmen ondervinden oogziekten, maar een regelmatig onderzoek door de oogarts is wel belangrijk. Een vroege opsporing van oogproblemen resulteert in het algemeen in een succesvolle behandeling en het behoud van een gezond gezichtsvermogen.

• Droge ogen
• Episcleritis
• Iritis
• Keratopathie
• Scleritis
• Uveïtis
• Andere oogafwijkingen
• Oogproblemen bij colitis ulcerosa en ziekte van Crohn voorkomen

Droge ogen

Een tekort aan vitamine A leidt tot droge ogen (ook bekend als keratoconjunctivitis sicca of KCS). Deze aandoening, die het gevolg is van een verminderde traanproductie of een verhoogde traanfilmverdamping, resulteert in ooginfecties en irritatie zoals een jeukend en branderig gevoel. Als de infectie ernstig is, schrijft de arts antibiotica voor. Een ander mogelijk gevolg is nachtblindheid. Kunsttranen bieden verlichting van de symptomen. De patiënt neemt oraal (via de mond) vitamine A-supplementen of anders krijgt hij een injectie in een spier met vitamine A. Op deze manier zijn de symptomen te verhelpen.

Episcleritis

Bij deze aandoening is de buitenste laag van het oogwit (episclera) ontstoken. Wanneer de kleine bloedvaten van de episclera ontstoken zijn, verwijden ze en krijgt de episclera een rode kleur. Episcleritis doet soms wat denken aan conjunctivitis (oogbindvliesontsteking), maar de symptomen van episcleritis zijn ernstiger. De patiënt heeft namelijk pijn in combinatie met rode, tranende en geïrriteerde ogen. Steroïde oogdruppels en vaatvernauwende geneesmiddelen zijn inzetbaar voor de behandeling van episcleritis. Soms herstelt de patiënt spontaan van deze oogontsteking wanneer de ontstekingsziekte zelf verbetert.

Iritis

Colitis ulcerosa (chronische darmziekte met diarree, buikpijn en pijnlijke stoelgangsdrang) en de ziekte van Crohn (aandoening met buikpijn, diarree en gewichtsverlies) veroorzaken mogelijk iritis. Iritis is een ontsteking van de iris, het gekleurde gedeelte van het oog (regenboogvlies). De oogziekte veroorzaakt rode ogen, lichtschuwheid, een wazig gezichtsvermogen, tranende ogen en pijnlijke ogen (oogpijn). Tevens verschijnen mogelijk floaters, vlekken of vliegjes in het gezichtsvermogen. Pupil verwijdende oogdruppels, in medische termen gekend als "mydriatica", voorkomen littekenvorming van de iris en steroïde medicijnen verminderen ontstekingen.

Keratopathie

Kerathopathie is de medische term voor een hoornvliesaandoening. Op de rand van het hoornvlies zijn namelijk witte afzettingen te zien, wat de oogarts identificeert aan de hand van een spleetlamponderzoek. Keratopathie veroorzaakt geen pijn of leidt niet tot het verlies van het gezichtsvermogen, dus is meestal geen behandeling vereist.

Scleritis

Bij scleritis is de harde oogrok, het buitenste harde vlies van het oog, ontstoken. De pijn is nog intenser dan bij episcleritis, en daarnaast heeft de patiënt fotofobie (overgevoeligheid voor licht), en heeft hij heel veel last van tranende ogen. Bij deze oogontsteking is het gezichtsvermogen vaak wel bedreigd wat onbehandeld zelfs leidt tot blindheid. Deze oogaandoening heeft professionele medische zorg nodig.

Uveïtis

Eén van de meest voorkomende complicaties van een ontstekingsaandoening van de maag en darmen is uveïtis, een pijnlijke ontsteking van de uvea (de middelste laag van de oogwand). Patiënten met uveïtis hebben een verminderd gezichtsvermogen, zijn gevoelig voor licht en tevens hebben ze rode en pijnlijke ogen als gevolg van een ontstoken en gezwollen netvlies. Hoofdpijn en het zien van floaters (drijvende vlekken) in het gezichtsveld zijn andere kenmerken van uveïtis. Deze symptomen ontstaan geleidelijk of vrij plotseling, en hierbij zijn één of beide ogen getroffen. De diagnose gebeurt aan de hand van een spleetlamponderzoek bij een uitgebreid oogonderzoek. Uveïtis verbetert over het algemeen wanneer een ontstekingsaandoening van de maag en darmen onder controle te krijgen is. De oogarts schrijft echter soms speciale oogdruppels met steroïden voor om de ontstekingen te verminderen. De arts neemt de oogdruppels tegen uveïtis via correcte oogdruppelrichtlijnen. Onbehandeld leidt uveïtis tot glaucoom, een oogziekte gekenmerkt door een verhoogde druk in de oogbol met mogelijk gezichtsverlies.

Andere oogafwijkingen

Zelden ontstaat ook een ontsteking bij andere delen van het oog zoals de retina (het netvlies). Dit veroorzaakt dan bijvoorbeeld een netvliesloslating (ablatio retinae). Zeer zeldzaam is de oogzenuw getroffen en ontstoken optische neuritis). De oogleden zijn af en toe eveneens getroffen door een ontsteking (blefaritis).

Soms veroorzaakt namelijk niet alleen de ziekte ooggerelateerde symptomen, maar is ook het medicatiegebruik voor de ziekte zelf de oorzaak van een oogaandoening. Dit is vooral het geval bij een langdurig gebruik van corticosteroïden wat dan leidt tot glaucoom en cataract (vertroebeling van de lens van het oog).

Oogproblemen bij colitis ulcerosa en ziekte van Crohn voorkomen

Tips om de oogafwijkingen die geassocieerd zijn met een ontstekingsaandoening van de maag en darmen te voorkomen, zijn dezelfde als voor de darmaandoeningen die hiermee gepaard gaan. Zo is het verstandig om tabak en cafeïne te vermijden en stress te verminderen. Bovendien is het eten van kleinere, meer evenwichtige maaltijden gezond voor de darmen én de ogen (gezonde en evenwichtige voeding). Een regelmatig oogonderzoek is bovendien nodig om tijdig oogziekten te voorkomen, en daarnaast onthult een oogonderzoek vaak informatie over de algemene gezondheid van de patiënt. Vaak zijn de eerste tekenen van een gezondheidsverandering te merken in de ogen terwijl de patiënt verder geen andere lichamelijke symptomen heeft. Een patiënt die corticosteroïden neemt, laat de ogen best nog vaker onderzoeken (twee à drie keer per jaar).

Lees verder

• Ziekte van Crohn: Aandoening met diarree en buikpijn
• Colitis ulcerosa: Chronische darmziekte met diarree
• Colitis ulcerosa bij kinderen: Ontsteking van dikke darm