Ziekte van Pick: Een minder bekende vorm van dementie

De Ziekte van Pick is een vorm van dementie, die minder bekend is dan de Ziekte van Alzheimer maar toch vaak voorkomt. Deze vorm van dementie uit zich eerder en het gebied, waar de hersenen worden beschadigd, beperkt zich grotendeels tot de frontale cortex. De belangrijkste symptomen zijn karakterverandering, seksuele ontremming, veranderingen in voedingspatroon, desoriëntatie, geheugen en taalproblemen. Wat is de Ziekte van Pick en hoe herken je deze stoornis in je omgeving?

Wat is de Ziekte van Pick?

De Ziekte van Pick is een vorm van dementie, die iets minder bekend is dan de Ziekte van Alzheimer. Het is een vorm van preseniele dementie, wat betekent dat de eerste verschijnselen van de ziekte zich over het algemeen ruim vóór de bejaarde leeftijd openbaren. De ziekte neemt meestal een aanvang tussen de 45 en 50 jaar maar kan zich ook al bij jongere volwassenen openbaren.

Bij deze vorm van dementie worden niet de gehele hersenen aangetast, zoals bij de ziekte van Alzheimer het geval is, maar beperkt de beschadiging zich tot de frontaalkwab, die vooraan in het hoofd gelegen is. Er is sprake van een opeenhoping van proteïne-cellen, waardoor de zenuwcellen in dit gebied beschadigd raken door verdrukking door de proteïne cellen en vervolgens kapot gaan met alle consequenties vandien.

Vaak wordt er in het begin een verkeerde diagnose gesteld (depressie, ziekte van Alzheimer, psychische stoornissen). In het begin treden de persoonlijklijkheidsveranderingen die bij deze vorm van dementie horen meer op de voorgrond; meer impulsief gedrag en verlies van controle en remmingen.

De stoornis komt evenveel voor bij mannen als bij vrouwen en kent een progressief verloop. Er lijkt sprake te zijn van een erfelijke component (ongeveer 40% van de gevallen) maar ook psychosociale aspecten spelen een rol bij het ontstaan van de Ziekte van Pick.

Er is niet echt behandeling mogelijk voor de Ziekte van Pick. Met medicatie kan de snelheid, waarmee de ziekte zich voltrekt tot ernstige demente klachten worden vertraagd en kunnen de specifieke symptomen worden teruggedrongen. Er bestaat echter helaas geen behandeling, die deze vorm van dementie ook echt kan genezen.

Wat zijn de belangrijkste symptomen van de Ziekte van Pick?

Taal en spraakproblemen

Iemand met de Ziekte van Pick kan minder of juist meer gaan praten. Echolalie (herhalen van wat er is gezegd) komt voor. Een patiënt kan moeite hebben met op het woord komen, wanneer specifieke dingen moeten worden benoemd. Vaak wordt schrijven ook steeds moeilijker. Ook bestaat er vaak moeite om een zin te bouwen. Vaak kan iemand met de Ziekte van Pick wel nog prima lezen of televisie kijken; het begrip van taal lijkt minder te worden aangetast.

Veranderingen in karakter of persoonlijkheid

Een patiënt kan erg veranderen en zich anders gedragen dan mensen, die hem of haar kennen, zouden verwachten. Zo kan iemand opeens meer extravert worden of zich juist extreem terugtrekken op sociaal gebied. Iemand gaat zich dikwijls asociaal gedragen, kan onaangepast taalgebruik ontwikkelen en zich meer egoïstisch opstellen. Ook agressie komt voor. Mensen gaan over het algemeen meer reageren op hun primaire impulsen en hebben daar weinig tot geen inzicht in.

Mensen kunnen ook een voorkeur ontwikkelen voor bijna autistische routines, waarbij obsessief gedrag wordt herhaald. Typerend voor de Ziekte van Pick is verder kinds, kinderlijk of kinderachtig gedrag.

Seksuele ontremming

De Ziekte van Pick veroorzaakt controleverlies over impulsen, waardoor vaak een vorm van seksuele ontremming ontstaat. Het tegenovergestelde, alle interesse in seksualiteit verliezen, komt ook voor.

Psychische en mentale beperkingen

Naarmate de ziekte vordert kan iemand die lijdt aan de Ziekte van Pick meer last krijgen van meer algemene symptomen van dementie: desoriëntatie (niet meer weten waar je bent), geheugenproblemen, moeite met herkennen van gezichten, niet meer weten hoe je een voorwerp moet gebruiken. Het oordeelsvermogen wordt beperkt, waardoor iemand die aan de Ziekte van Pick lijdt niet meer kan inschatten wat het effect is van zijn gedrag op anderen maar ook situaties in het dagelijks leven verkeerd beoordeelt.

Rigiditeit in het denken

Pick patiënten kunnen heel koppig vasthouden aan een manier van denken of opinie. Ze zijn niet meer in staat om de andere kant van een verhaal te zien of om te zien dat ze het misschien bij het verkeerde eind hebben. Plannen en regelen van dingen lukt minder goed dan voorheen.

Merkwaardige eetgewoonten
Ook typerend voor de Ziekte van Pick is het ontwikkelen van andere gewoonten, wanneer het gaat om eten. Vaak ontstaat er een erg grote voorkeur voor zoet eten maar ook obsessies voor andere typen voedsel kunnen ontstaan. De patiënt lijkt ook meer en meer controle te verliezen over dit soort dingen en kan teveel of rare dingen willen eten. Heel veel eten komt dikwijls voor.

Wat kun je doen als je vermoedt dat iemand uit je omgeving lijdt aan de Ziekte van Pick?

Wanneer er sprake is van persoonlijkheidsverandering, ontremming, controleverlies bij iemand, die jonger is dan 65 jaar is er reden om contact op te nemen met de huisarts van de betrokkene. Met een EEG, MRI en hersenscan zijn de typerende afwijkingen in de hersenen vrij eenvoudig aantoonbaar. Hoewel de ziekte ongeneeslijk is, kan toediening van medicatie in een vroeg stadium de ziekte wel vertragen en kan er worden gewerkt aan het terugdringen van de symptomen.

Over het algemeen gaat de conditie van patiënten met de Ziekte van Pick snel achteruit. Mensen kunnen ernstige en onomkeerbare verschijnselen van dementie ontwikkelen over een periode van twee tot vijf jaar. Uiteindelijk is opname in een verzorgingshuis onvermijdelijk. Mensen met de Ziekte van Pick sterven over het algemeen binnen tien jaar nadat de diagnose is gesteld.