Mummificatie bij zwangerschap en droog gangreen

Mummificatie is de benaming voor het indrogen van afgestorven weefsel. Vaak wordt dit ook wel droog gangreen genoemd. Maar ook kennen we mummificatie bij een zwangerschap. Wanneer een vrucht of ongeboren baby sterft, vooral tussen de 1 en 5 maanden, kan deze inclusief het vruchtwater geresorbeerd worden. Na verloop van tijd wordt de afgestorven vrucht of baby geboren als een mummieachtig verschijnsel.

Mummies kennen we allemaal

Bij mummificatie denken we aan Egypte en mummies. In Egypte was het gebruikelijk om een dode farao te conserveren: het lichaam werd ingedroogd waardoor weke delen bewaard bleven. Het lichaam werd ingesmeerd (balsemen) met natron, een vloeistof die het lichaam uitdroogde. Daarna werd het lichaam ingewikkeld in repen linnen. Op deze manier werd het lichaam soms duizenden jaren bewaard.

Er bestaan kunstmatige mummies (zoals hierboven beschreven) en natuurlijke mummies. Natuurlijke mummies ontstaan doordat het dode lichaam uitdroogt door vrieskou of grote droogte, zoals in de woestijn. De oudste mummie die we kennen is ruim 5.000 jaar oud. Het gaat hier om de ijsmummie Ötzi.

Zelfmummificatie kwam vroeger bij het Shugendo-boedhisme voor. Priesters volgden drie jaar lang een zeer streng dieet, waarbij het lichaam zoveel mogelijk uitgedroogd werd. Na deze drie jaren stapten ze vrijwillig in een tombe en verbleven daar, vaak in lotushouding, net zolang totdat ze dood waren. Via een luchtpijp haalden ze adem, via een belletje lieten ze iedere dag aan de buitenwereld weten of ze nog in leven waren. Door uitdroging en uitputting werd het lichaam als het ware gemummificeerd. Tegenwoordig wordt dit als zelfmoord gezien.

Zwangerschap kan eindigen in een mummie

Wanneer een ongeboren vrucht tijdens de zwangerschap afsterft, zal in de meeste gevallen resulteren in een miskraam. Een miskraam kondigt zich aan middels bloedverlies, het verdwijnen van zwangerschapssymptomen of buikkrampen. Uiteindelijk wordt de ongeboren baby of vrucht afgedreven. Dit gaat gepaard met hevige krampen, ook wel weeën genoemd, en bloedverlies. Wanneer alles is afgestoten verdwijnen de krampen en wordt het bloedverlies beduidend minder.

In een klein aantal gevallen zal de zwangerschap niet eindigen in een miskraam en blijft de afgestorven vrucht achter in de baarmoeder. Waarom dit het geval is, is niet altijd even duidelijk. Afwijkingen aan de baarmoeder of het niet goed functioneren van het afstotingsmechanisme zijn hier oorzaken van. De achtergebleven vrucht inclusief het vruchtwater wordt dan geresorbeerd. Het vocht wordt dan opgenomen door het lichaam van de moeder. De vrucht zelf droogt daardoor uit. Wat achterblijft is een uitgedroogde, mummieachtige rest van de vrucht. We spreken soms ook wel over een versteende baby.

Een 82-jarige vrouw uit Colombia ging in 2013 met buikklachten naar de huisarts. Na onderzoek bleek dat de vrouw ruim veertig jaar daarvoor een buitenbaarmoederlijke zwangerschap had gehad. Deze had ze zelf niet opgemerkt. De vrucht was afgestorven waarna het vocht geresorbeerd werd. Wat achterbleef was een mummieachtige versteende rest. Middels een operatie werd de versteende baby verwijderd.

Ook bij een 75-jarige Marokkaanse vrouw werd een versteende baby aangetroffen. Op 26-jarige leeftijd moest deze vrouw bevallen, maar in het ziekenhuis vielen de weeën volledig weg. De vrouw zag een andere vrouw sterven tijdens de bevalling en uit angst vluchtte ze uit het ziekenhuis. Na een aantal dagen verminderde de buikkrampen. De vrouw liep vervolgens meer dan 40 jaar lang rond met de baby. Deze was volledig versteend en werd operatief verwijderd. Ook hier bleek het om een buitenbaarmoederlijke zwangerschap te gaan.

Meestal zal de mummieachtige baby niet uit zichzelf geboren worden maar is het nodig om deze operatief te verwijderen. In onze Westerse samenleving komt het zelden voor dat een vrouw jarenlang met een versteende baby rond blijft lopen: onze technieken maken het mogelijk om een zwangerschap snel op te merken en nauwlettend te volgen.

Droog gangreen

Gangreen (droog) is het afsterven van weefsel. We onderscheiden nat gangreen oftewel koudvuur en droog gangreen, ook wel necrose genoemd. Bij droog gangreen is er specifiek sprake van het afsterven van weefsel als gevolg van afsluiting of beschadiging van bloedvaten. Het betreffende lichaamsdeel krijgt geen bloedtoevoer meer en wordt zo afgesloten van zuurstofvoorziening en andere belangrijke voorzieningen. Ook een verminderde doorbloeding zoals bij diabetes kan voor gangreen zorgen.

Het weefsel dat afsterft is meestal zwart van kleur. Er kan een harde korst ontstaan, die bestaat uit uitgedroogd en afgestorven weefsel. Dit noemen we ook wel plaatselijke mummificatie. Behandeling bestaat veelal uit het toedienen van een necrose-oplossing. Een echter droge kost kan beter droog gehouden worden. Het lichaam zal de korst met de tijd vanzelf afstoten. Onder deze korst geneest de wond vaak goed.