Stress: wat houdt dat nou eigenlijk in?

Iedereen ervaart in zijn leven leuke en minder leuke momenten. Met name de minder leuke kanten van het leven kunnen spanning veroorzaken, ook wel aangeduid met het Engelse woord ‘stress’. Spanning is nooit helemaal te vermijden en is in principe ook niet ongezond. Maar het kan ook gebeuren dat je last krijgt van teveel spanning of een te lange periode met spanningen. Dit veroorzaakt problemen in lichaam en geest.

Wat is stress en wat gebeurt er in je lichaam?

Zoals eerder gezegd werd, is stress is eigenlijk alleen maar spanning. Je moet op een goede manier met spanning om kunnen gaan om ervoor te zorgen dat je geen lichamelijke of geestelijke klachten zult krijgen. Stress is niets anders dan een reactie van je lichaam op de omgeving.

Wanneer er iets onverwachts of spannends gebeurt krijg je een zogenaamde stressreactie. Als je een stressreactie hebt, stijgt je hartslag en je bloeddruk en wordt je spijsvertering stilgelegd. Ook komt er extra adrenaline en noradrenaline vrij. Dit zijn stresshormonen die ervoor zorgen dat het lichaam alerter en sneller kan reageren. Als er bijvoorbeeld een auto hard op je af komt rijden, krijg je zo’n stressreactie. Deze reactie schrikt je op; je wordt ineens heel erg alert. Je springt weg en je lichaam stelt je in staat om je uit de situatie te redden.

De stressreactie hierboven vindt plotseling plaats en wordt daarom wel acute stress genoemd. Maar mensen ervaren ook vaak spanningen die niet plotseling worden veroorzaakt en lange tijd aanhouden. Deze vorm van stress noem je chronische stress. Enkele voorbeelden hiervan zijn: je werk onprettig vinden, niet genoeg geld hebben om rond te komen of een ruzie met je partner, buren of familie.

Ongezonde stress en wat je ertegen kunt doen

Wanneer wordt stress ongezond? Als je een stressreactie hebt gehad, moet je lichaam daarvan herstellen. Hoe heftiger de stressreactie geweest is, hoe langer je nodig hebt om daarvan te herstellen.

Als je voortdurend veel spanningen ondervindt en te weinig tijd kunt nemen om daarvan te herstellen, stapelt de stress zich als het ware op. Wanneer iemand last krijgt van lichamelijke of geestelijke klachten ten gevolge van stress, heet dat ongezonde stress.

De oplossing is in principe niet zo moeilijk: zorg ervoor dat er minder stressmomenten in je leven voorkomen en probeer zoveel mogelijk te ontspannen! Helaas is deze oplossing niet altijd zo makkelijk te realiseren. Een ruzie kan soms niet worden bijgelegd, je kan geen beter werk vinden waardoor je financiële situatie slecht blijft etc.
Welke soorten stress zijn er?

Er zijn zeven soorten stress:

• Werkstress
• Burnout
• Posttraumatische stress
• Relatiestress
• Informatiestress
• Vakantiestress
• Sportstress

Werkstress

Uit een onderzoek blijkt dat slechts 20 procent van de werkende Nederlanders geen last van stress heeft. 27 procent geeft aan veel last van stress te hebben. Vooral werknemers in het onderwijs, en de horeca hebben vaak last van stress. De top 10 van stressoorzaken op het werk zijn:

• Niet eens met de baas
• Onzeker over de toekomst
• Collega's
• Te veel werk
• Veel papierwerk
• Moeilijk werk
• Makkelijk werk
• Onduidelijk werk
• Geen waardering
• Ruzie met de baas, of collega’s

Burnout

Burnout is een verzamelnaam voor vele soorten symptomen die het gevolg zijn van chronische stress, dat wil zeggen stress die voortdurend aanhoudt. Een burnout heeft de volgende kenmerken:

• Je hebt geen energie meer om je werk te doen.
• Je wordt onverschillig t.o.v. de mensen met wie je werkt
• Je twijfelt steeds vaker of je je werk nog wel goed doet.

Bij beroepen waarin veel met mensen gewerkt wordt, zoals de gezondheidszorg en het onderwijs, komt burnout veel voor.

Posttraumatische stress

Posttraumatische stress is een spanningsreactie na (=post) een ingrijpende gebeurtenis (=trauma). Een verkrachting, leven in een gebied waar oorlog is, een vliegramp, het krijgen van een ernstige ziekte, een overval, het overlijden van een dierbare: het kan allemaal tot posttraumatische stress leiden.

Iemand voelt zich na een dergelijke gebeurtenis niet veilig meer. Veel voorkomende symptomen zijn: problemen met je ademhaling, slapeloosheid, hartkloppingen, hevig trillen en zweten. Meestal verdwijnen de symptomen na verloop van tijd. Tien tot dertig procent van de slachtoffers raakt echter het onveilige gevoel niet meer kwijt en blijft tobben met gezondheidsproblemen.
Relatiestress

Iedereen die een relatie heeft, of heeft gehad, zal wel eens last hebben gehad van relatiestress. Scheiding en de dood van een partner kunnen veel voorkomende oorzaken van relatiestress zijn. Ook minder grote gebeurtenissen als ruzie tussen partners kunnen voor spanning zorgen.

Informatiestress

Kranten, boeken, tijdschriften, televisie, radio en het internet. Overal kun je tegenwoordig informatie vinden. Mensen verzamelen steeds meer informatie. Vaak zonder te weten hoe ze die enorme berg kunnen verwerken. Vermoeidheid, hoofdpijn en depressieve gevoelens zijn het gevolg. Mensen die aan informatiestress leiden, hebben soms moeite om daarvan af te komen. Als ze op een gegeven moment besluiten om minder informatie tot zich te nemen, krijgen ze het idee dat ze gaan achterlopen en daardoor geen controle meer hebben. Deskundige begeleiding is dan nodig om het probleem op te lossen. Dit geldt overigens voor veel vormen van stress.

Sportstress

Bij sommige gevaarlijke sporten zoeken de sporters bewust stress op. Denk bijvoorbeeld aan het beklimmen van steile rotswanden, wildwatervaren bungeejumpen of autoracen. Dit soort sporten geeft sommige mensen een fantastisch gevoel ten gevolge van de stress die ze ervaren. Dat komt omdat je lichaam als gevolg van de extreme situaties de stof endorfine aanmaakt waarvan de werking lijkt op die van morfine. Het werkt pijnstillend en je gaat je prettig en gelukkig door voelen.

Maar stress tijdens het sporten kan ook negatief uitpakken als er tijdens het sporten iets misgaat. Als een Formule 1 coureur bijvoorbeeld een keer een crash heeft meegemaakt, kan hij daardoor zo angstig worden dat hij bij volgende races minder presteert.

Vakantiestress

Vakantie betekent voor de meeste mensen ontspannen en even bijkomen. Voor een aantal mensen betekent vakantie vooral stress. Tijdens een vakantie in een vreemde omgeving kunnen ze minder invloed uitoefenen op hun eigen situatie. Mensen met vakantiestress zijn vaak mensen die aan vaste gewoontes vasthouden. Maar als ze op vakantie gaan, moeten die gewoontes worden doorbroken en dat levert bij hen stress op. Als ze dan bovendien vlak voor de vakantie ook nog oververmoeidheid zijn, kan de vakantiestress nog groter worden. In de vakantie zijn deze mensen prikkelbaar, ze kunnen moeilijk omgaan met tegenslagen als slecht weer, lichamelijke klachten of ruzies met de partner.

Conclusie

Iedereen wordt blootgesteld aan spanningen en kent daardoor wel een zekere mate van stress. Zolang er tegenover stress voldoende ontspanning staat, is er niets aan de hand.

Als dat niet het geval is, gaat je lichaam of je geest protesteren. Je moet dan zelf maatregelen nemen en je beter gaan ontspannen of aan je persoonlijke situatie gaan werken. Ontspannen kun je bijvoorbeeld doen door naar muziek te luisteren, een douche of bad te nemen of tv te kijken.

Als je niet goed kunt ontspannen, moet je hulp vragen. Bijvoorbeeld van je huisarts die je eventueel kan doorverwijzen naar andere hulpverleners, zoals bijvoorbeeld een psycholoog of stresstherapeut.