Zelf dokteren via medische thuistesten

Het aanbod medische doe-het-zelf testen op het internet en in drogisterijen groeit met de dag. De behoefte van veel mensen om anoniem hun gezondheid te bewaken stijgt. Ook de hoge drempel om voor bepaalde gezondheidsproblemen naar artsen te gaan is voor veel mensen reden om zelf op onderzoek te gaan, bloed te prikken en urinestaafjes ter hand te nemen. Een gezonde tendens? De huidige mogelijkheden zijn velerlei.

Ovulatietest, zekerheid over vruchtbaarheid

Een ovulatietest toont de stijging van het LH (Luteïniserend hormoon) in de urine aan. Vlak voor de eisprong vindt deze LH-piek plaats en aldus kan worden getraceerd wanneer je het vruchtbaarst bent. LH wordt in de hersenen aangemaakt om de eisprong op gang te helpen. Deze volgt dan na 24 tot 36 uur. De test werkt meestal net als een zwangerschapstest. Je houdt de teststaaf in de urinestraal en wacht op de uitslag die na circa vijf minuten duidelijk wordt. Soms werkt het iets anders en moet je wat urine opvangen, een pipet volzuigen en daarna wat druppels op een testvlak doen. Uiteindelijk vergelijk je de kleuren van het controledeel en het testdeel. De methodes komen allemaal op hetzelfde neer: Ze geven weer of er op dat moment LH aanwezig is.

Je kunt de test elke dag herhalen net zo lang tot de piek verschijnt. Dit is voornamelijk nuttig bij een onregelmatige cyclus. Bij een regelmatige cyclus zal de piek vallen rond de veertiende dag van de cyclus en zal de test meestal onnodig zijn. De test is 99 procent betrouwbaar maar toch is het mogelijk dat er na de LH-piek geen ovulatie komt. Stress en andere factoren kunnen ervoor zorgen dat de ovulatie keer op keer wordt uitgesteld door het lichaam. Het LH zakt om na een paar dagen of een week weer tot een piek te komen. Dit kan meerdere malen per cyclus gebeuren. Om er zeker van te zijn dat je de LH piek absoluut niet mist is het het beste om twee maal per dag te testen, in de middag en laat in de avond.

Zwangerschapstest, de bekendste onder de medische thuistesten

Een zwangerschapstest kan al worden uitgevoerd vanaf de eerste dag dat je over tijd bent. De test reageert op het hormoon HCG dat door zwangere vrouwen wordt aangemaakt en in de urine aantoonbaar is. De eerste zwangerschapstest stamt uit 1971. Het was in die tijd nog erg gênant om er eentje te kopen en de test was lang niet zo handig als nu. Het was destijds de bedoeling dat je een paar druppels ochtendurine met gedestilleerd water bij een reageervloeistof in een reageerbuisje mengen, daarna schudden en een paar uur trilvrij neerzetten. Daarna kon je de uitslag zien op het spiegeltje onderin de houder van het reageerbuisje. Ook kon je de test niet meteen doen maar pas na negen dagen 'over tijd'.

In de huidige tijd is er veel verbeterd. Elke 2 à 3 dagen verdubbelt de hoeveelheid HCG in het bloed van de zwangere vrouw en bereikt een piek tussen de 7 en 12 weken zwangerschap. Je kunt de test toepassen op elk gewenst moment van de dag. Je houdt het absorberende teststaafje enkele seconden in de urinestraal en wacht daarna af of er een streep of plusje verschijnt, afhankelijk van de test. Mocht de test negatief uitvallen en je toch meent zwanger te zijn, herhaal de test dan na minstens drie dagen omdat het mogelijk dat het HCG nog onvoldoende werd geproduceerd waardoor er een 'valse' uitslag ontstond. De testen zijn vrijwel honderd procent betrouwbaar maar als je net een bevalling hebt gehad, een miskraam of een zwangerschapsonderbreking hebt ondergaan en je zou de test binnen enkele weken na die datum nogmaals doen, dan kan er een valse uitslag zijn omdat het lange tijd kan duren eer al het HCG uit je lichaam van de zwangerschap uit je lichaam is en het dus kan gaan om 'rest HCG' in plaats van HCG uit een eventuele nieuwe zwangerschap.

Allergietest

Bij een loopneus, tranende ogen en niesbuien kan een allergietest nuttig zijn. De test kan het hele jaar door worden gebruikt en wordt door eventuele medicijnen niet beïnvloed. De test spoort antistoffen in het bloed op die men immunoglobuline E (IgE) noemt. Een hoog gehalte IgE houdt verband met een verhoogde vatbaarheid voor allergieën. Bij de test neem je een kleine hoeveelheid bloed af door middel van een vingerprikje. Vervolgens wordt dit op de testcassette aangebracht en moeten er enkele druppels vloeistof uit een flesje worden toegevoegd. Na een half uur wordt de uitslag zichtbaar.

Ziekte van Pfeiffertest, vooral voor jongeren

Het Epstein-Barr virus veroorzaakt de ziekte van Pfeiffer en behoort tot de familie van herpesvirussen. Deze virussen verdwijnen na een infectie nooit meer geheel uit het lichaam en blijven latent aanwezig. Zodra de weerstand afneemt, bijvoorbeeld door stress, gebrek aan slaap of vermoeidheid, kan het virus weer actief worden. De terugkerende koortslip is hier een voorbeeld van. Reactivatie van het Epstein-Barr virus komt eveneens voor, maar wordt snel onderdrukt zodat het niet opnieuw Pfeiffer veroorzaakt. De ziekte van Pfeiffer begint vaak met keelpijn, koorts en opgezette klieren in de hals. Bij een gewone keelontsteking is de keelpijn meestal na vijf dagen over maar bij de ziekte van Pfeiffer is de keelpijn van langere duur en komen er nog langdurige klachten bij. Vaak is vermoeidheid het opvallendste verschijnsel en deze kan maanden duren. Daarnaast kunnen hoofdpijn, misselijkheid, transpireren en hoesten voorkomen.

De zelftest voor de ziekte van Pfeiffer is geschikt voor mensen met bovenstaande klachten. Met behulp van de test kan eenvoudig worden aangetoond of er sprake is van de ziekte van Pfeiffer. Als het lichaam geïnfecteerd raakt met het Epstein-Barr virus, verantwoordelijk voor de ziekte van Pfeiffer, dan produceert het lichaam heterofiele antilichamen als bijproduct van de infectie. Deze verschijnen in het bloed. De test werkt meestal als volgt: Je geeft jezelf een vingerprikje en brengt een beetje bloed op de testcassette aan. Na de kleurreactie kan het resultaat worden afgelezen aan de hand van verschenen lijnen. Een negatieve uitslag, dus geen Pfeiffer, kan voorkomen terwijl er wel een besmetting is. Dit komt omdat bij 10-15% van volwassenen en de meeste kinderen jonger dan vijf jaar deze antilichamen niet worden geproduceerd. Bij een positieve uitslag is er nog geen sprake van een bewijs, omdat er herbevestiging moet plaatsvinden door een arts. Positieve uitslagen worden ook gevonden bij de ziekte van Hodgkin.

Syfilistest

Bij een syfilisinfectie produceert het lichaam antilichamen tegen deze bacterie. De aanwezigheid van deze SOA kan met een test worden opgespoord. Na een eventueel moment van besmetting kan het nog wel dagen of weken duren voordat het lichaam deze antilichamen voldoende heeft gemaakt. Een negatief resultaat is om die reden nog niet een uitsluiting. De test is een bloedtest. Na het aanbrengen van wat bloed op een testplaatje zal je in het afleesgedeelte een of twee lijnen kunnen zien. Bij een lijn is de uitslag goed en bij twee lijnen is er sprake van een besmetting en moet de arts worden geraadpleegd.

Menopauzetest, wel onder voorbehoud

Wanneer het vrouwelijke lichaam ouder wordt en minder oestrogeen produceert, stijgt de FSH (Follikel Stimulerend Hormoon) concentratie in een poging de eierstokken te stimuleren om nog een gezonde eicel te produceren. Wanneer FSH concentraties stijgen boven een bepaald niveau, is het algemeen geaccepteerd dat een vrouw in de overgang is. Een enkele FSH meting kan echter misleidend zijn, omdat de oestrogeenproductie niet geleidelijk afneemt. Oestrogeen en FSH concentraties kunnen vrij ernstig fluctueren. Daarom is er altijd meer dan één meting nodig om de menopauze te bevestigen. De test toont aan of het lichaam een overmaat aan FSH produceert hetgeen een bewijs is dat de overgangsfase is begonnen.

Meestal werken de thuistesten zo: Het bestaat uit twee testcassettes waarbij eentje in de urine moet worden gehouden. Het resultaat wordt vastgesteld aan de hand van gekleurde lijnen. De test is geschikt voor al die vrouwen die klachten hebben die overgang-gerelateerd kunnen zijn en zekerheid willen over de oorzaak. Overgangsklachten zijn bijvoorbeeld: Opvliegers, onregelmatige of veranderde menstruaties, slapeloosheid, hoofdpijn, vaak plassen, overmatige transpiratie, verminderd libido, depressiviteit, prikkelbaarheid, nervositeit, haaruitval en botontkalking. Als een vrouw door middel van de test weet dat ze in de perimenopauze is (de periode voor de laatste menstruatie), dan kan ze passende maatregelen nemen om de klachten te verminderen en andere tegen te gaan.

Vrije radicalentest

De vrije radicalentest bepaalt het niveau van vrije radicalen in je lichaam met behulp van een urineproef die in vijf minuten de uitslag kenbaar maakt. Hoe hoger het gehalte aan vrije radicalen, hoe meer anti-oxidanten je nodig hebt om jong, gezond en fit te blijven. Vrije radicalen worden gevormd in het lichaam en helpen het afweersysteem door vernietiging van indringers van buitenaf. Echter, een te grote hoeveelheid vrije radicalen kan schadelijk zijn. Vrije radicalen komen in het lichaam vrij bij processen die veel zuurstofopname vergen zoals lichamelijke inspanning, maar ook door schadelijke invloeden zoals UV licht, sigarettenrook en luchtvervuiling. Ook zijn er ziektes, voornamelijk ontstekingsziektes, die oorzaak zijn van een grotere hoeveelheid vrije radicalen in het lichaam. Bij de test vang je urine op, je mengt deze met een bijgeleverde vloeistof en daarna vergelijk je de uitslag op een kleurkaart. Bij een te hoog gehalte zijn er aanpassingen nodig, zoals een hogere vitamine- en mineraleninname, meer beweging en stoppen met roken.

Cholesteroltest

Om de noodzakelijke bouwstof cholesterol te transporteren naar plaatsen in het lichaam waar het nodig is, produceert de lever HDL en LDL. Ook wordt het enigszins vetachtige cholesterol uit voedsel opgenomen. Tijdens het transport door het lichaam blijft het LDL cholesterol gemakkelijk plakken aan de binnenkant van de bloedvaten. Dit kan leiden tot beschadigingen en vernauwingen en uiteindelijk tot aderverkalking en zelfs een hartinfarct. LDL wordt daarom ook wel het slechte cholesterol genoemd. HDL daarentegen wordt 'goed' cholesterol genoemd, omdat het cholesterol van de bloedvatwanden verwijdert.

Het lichaam heeft cholesterol nodig voor de opbouw van lichaamscellen, hormonen en voor de spijsvertering. Echter, de gevolgen van een verhoogd cholesterolgehalte kunnen levensbedreigend zijn. Een regelmatige controle kan hart- en vaatziekten voorkomen. Extra risico's lopen mensen met suikerziekte, hoge bloeddruk en met een erfelijke aanleg voor te hoog cholesterol (familiaire hypercholesterolemie). Ook mensen die roken, vet eten, overgewicht hebben, te veel alcohol drinken of te weinig bewegen kunnen eerder hart- en vaatziekten krijgen. In combinatie met verhoogd cholesterol is het risico zelfs hoog. Mensen die al hart- en vaatziekten hebben, of bij wie in de familie op jongere leeftijd dan zestig jaar al hart- en vaatziekten voorkwamen is het ook raadzaam om het cholesterol af en toe op te meten.

De test werkt met een vingerprikkertje waarna een kleine hoeveelheid bloed op de testcassette wordt aangebracht. Er verschijnt als het ware een soort thermometer die aangeeft hoe hoog het cholesterolgehalte is. De hoogte komt tot stand door een enzymatische kleurreactie. Een getal lager dan 5 is goed, een waarde hoger dan 5 moet aan een arts worden gemeld, waarna meestal voedingsadviezen en/of medicijnen worden voorgeschreven. Er zijn ook testen die het totaalbeeld van het cholesterol aangeven maar tevens het HDL. Het risico op hart- en vaatziekten wordt dan berekend door het totale getal te delen door het HDL getal. Op een tabel kun je dan vervolgens vergelijken en tot een conclusie komen.

Prostaat-test

Deze test meet het gehalte PSA in het bloed. Deze afkorting staat voor Prostaat Specifiek Antigeen en is een eiwit dat wordt geproduceerd door het klierweefsel van de prostaat en in het bloed wordt afgescheiden. Sinds de ontdekking in 1971 is PSA op dit moment de belangrijkste stof in het bloed om prostaataandoeningen te detecteren. In de normale situatie is PSA amper in het bloed aanwezig maar kan bij zowel goed- als kwaadaardige prostaataandoeningen stijgen. Een waarde hoger dan 4 is altijd aanleiding voor verder onderzoek hoewel het bekend is dat bij het ouder worden het PSA gehalte in het bloed kan stijgen zonder dat er afwijkingen zijn. Daarnaast kunnen nog andere factoren van invloed zijn.

De test werkt meestal zo dat er een testlijn verschijnt bij een verhoogd PSA. Hoe donkerder de lijn hoe meer PSA. Een kleurvergelijking geef voorts aan tussen welke waarden het PSA zich bevindt. De test is van nut voor mannen tussen 45 en 60 jaar, bij klachten aan de urinewegen en bij verhoogde risico's op prostaatkanker. De test kan echter een goede uitslag geven terwijl er toch sprake is van een prostaataandoening zoals een ontsteking of een goedaardige prostaatvergroting dus mag het niet als enige criterium worden gebruikt.

Vruchtbaarheidstest mannen

De meeste vruchtbaarheidstesten voor mannen zijn gebaseerd op het tellen van het aantal aanwezige spermacellen. Dit houdt echter niet in, dat deze spermacellen ook in staat zijn om zich naar de eicel te bewegen en deze te bevruchten. Er bestaat ook een test die naast dit aspect ook kijkt naar de beweeglijkheid en de concentratie van zaadcellen. Na een uur is de uitslag bekend. Als zwangerschap uitblijft is het wellicht nuttig om deze test uit te voeren omdat de oorzaak van eventuele onvruchtbaarheid in 40% gevallen bij de man ligt.

Candidatest

Er bestaat een zelftest die gisten in de wandbekleding van de vagina kan opsporen. Deze gist is oorzaak van de zogeheten candida-infectie dat een ontstekingsreactie kan geven. Met een wattenstaafje wordt een uitstrijkje van de vagina genomen. Vervolgens worden deze stoffen in een oplossing gebracht in de testcassette waar zich een waterige oplossing bevindt. De uitslag is positief als er zich gisten (schimmels) in de oplossing bevinden. Onder normale omstandigheden veroorzaken de gisten geen infectie maar kan er bij een weerstandsvermindering een versterkte groei ontstaan. Gebruik van antibiotica kan de aanzet voor zo'n ontsteking zijn die gepaard gaat met acute jeuk en irritatie en een branderig gevoel bij het plassen. Bij dergelijke klachten is deze test zinvol en kan er vervolgens een schimmeldodend preparaat worden genomen om de infectie te bestrijden.

Diabetestest, nuttig bij hoog risicoprofiel

Diabetes is een stofwisselingsziekte die ontstaat als het lichaam glucose (suiker) niet meer kan verwerken en er een te hoge concentratie suiker in het bloed komt. Dit komt omdat er geen of nog te weinig insuline in de alvleesklier wordt aangemaakt. Insuline is het hormoon dat noodzakelijk is voor het transport van glucose naar de lichaamscellen. De test bestaat meestal uit bloedprikkertjes en teststrips en de uitslag volgt binnen enkele minuten. De officiële afspraken voor bloed gemeten met een vingerprik zijn als volgt: Nuchter geprikt boven de 6 mmol/l: diabetes. Nuchter geprikt tussen de 5,6 en 6 mmol/l: voorfase van diabetes. En niet nuchter geprikt: boven de 11 mmol/l: diabetes. De test is zinvol voor iedereen met een onlesbare dorst, iedereen die veel moet plassen, gewichtsverlies heeft en erg vermoeid en futloos is. Een te hoge bloedglucosespiegel is op den duur zeer schadelijk voor alle delen van je lichaam, daarom is het belangrijk om diabetes zo snel mogelijk te behandelen en de bloedglucosespiegel binnen de normale grenzen te houden.

Bloedgroeptest

De bloedgroeptest stelt je in staat om snel en betrouwbaar je bloedgroep te bepalen. Zowel de ABO-groep als de Rhesus factor worden bepaald. De bijgesloten bloedgroepkaart is een codicil dat je altijd bij je kunt dragen. De test werkt met een vingerprik, je neemt wat bloed af dat moet worden aangebracht op vier cirkels van de testkaart en vermengd met wat druppels water. De test duurt enkele minuten en is niet geschikt voor hemofiliepatiënten en voor mensen die bloedverdunners slikken.

“Each patient carries his own doctor inside him.” ~ Norman Cousins