Moederkruid en migraine

Moederkruid, Hemdsknoopjes, Kamillebloemekes, Feverfew of in het Latijn Tanacetum parthenium, vele namen voor een vergeten kruid dat nu weer volop in de medicinale belangstelling staat. Geen echte inheemse plant, maar wel een eenvoudige wildebras die met zijn gele buis- en zijn witte lintbloempjes mooi thuis hoort in onze geel-witte tuin.

Familie Moederkruid

De vreemde kamferachtige geur van het blad doet denken aan het Boerewormkruid, ze behoren dan ook allebei tot het geslacht Tanacetum en tot de grote familie der Samengesteldbloemigen. Moederkruid is een vaste plant, die zo’n 30 tot 50 cm hoog wordt, de bloemen lijken sterk op de Echte kamille, maar de bladeren zijn veel breder en van het Moederkruid bestaan varieteiten met alleen buisbloemen, de zogenaamde Hemdsknoopjes of met alleen lintbloempjes, dus soorten met dubbelle bloemen. Vermeerderen van deze planten is makkelijk, ze zaaien zichzelf uit of kunnen goed gescheurd worden.

Geschiedenis van ons moederkruid

Reeds in de tijd van Dioscorides werd de plant gebruikt tegen menstruatieklachten en hoofdpijn. In de Middeleeuwen werd het als hoofdpijnmiddel gekweekt in de kloostertuinen. Ook als koortswerend kruid was de Feverfew toen bekend. Vooral in Engeland werd het Moederkruid populair door de publicatie van de beroemde herbalist John Gerard ‘Herball’ (1597). Hij schreef ‘gedroogd en verpulverd, twee drachmen vermengd met honing of zoete wijn, verdrijft het flegma en zwaarmoedigheid, het is goed voor allen die draaierig in het hoofd zijn, of die de duizelingen hebben, genaamd vertigo’. Twee honderd jaar later neemt Dr. Hill, een apotheker uit Covent Garden, de draad weer op in zijn Family Herbal. Bij de ergste hoofdpijnen overtreft dit kruid alle andere middelen, verzekert hij. Toch zou het weer 200 jaar duren voor de definitieve doorbraak. Een doktersvrouw uit Cardiff had in de media gemeld dat zij door het Moederkruid verlost was van een levenslange migraine. Vele migrainelijders begonnen de Feverfew te gebruiken, met succes, zeven van de tien patienten claimden dat door het gebruik hun hoofdpijn minder frequent en minder pijnlijk werd.

Door de grote populariteit begonnen dokters klinische onderzoeken te doen, waardoor we steeds meer exacte kennis verkregen over het Moederkruid. Deze plant is dan ook een goed voorbeeld van een ouderwets kruid, dat door wetenschappelijk onderzoek uitgegroeid is tot een modern en efficiënt geneesmiddel.

Waarom werkt Moederkruid?

Moederkruid ruikt sterk en smaakt bitter. Deze bitterstoffen in de plant noemen de scheikundigen sesquiterpeenlactonen. Voor de plant zelf hebben lactonen o.a. een functie als schimmelwerend middel. Er bestaan honderden verschillende van deze stoffen, in het Moederkruid is het vooral het lacton parthenolide, dat de werking bepaalt. In het menselijk lichaam gaat deze stof de afbraak van sommige bloedplaatjes tegen, waardoor histamine en andere irriterende stoffen minder vrijkomen en daardoor pijn en ontsteking verhinderen.

Bij de traditionele toepassingen (hoofdpijn, koorts, vrouwenkwalen) van Moederkruid merken we een opvallende overeenkomst met de werking van salicylaten (aspirine). Uit onderzoek is nu gebleken dat Moederkruid net zoals aspirine zijn werking deels te danken heeft aan het reguleren van de prostaglandinen in het lichaam. Dat zijn lichaamseigen hormoonachtige stoffen die signalen doorgeven naar bijna alle organen en zo o.a. het samentrekken of uitzetten van de bloedvaten beïnvloeden en ontstekingsreacties reguleren.

Migraine maar ook voor meer goed

Moederkruid, de naam zegt het al, is al duizenden jaren in gebruik bij vrouwenkwalen. Nu men weet hoe groot de invloed van prostaglandinen is op de menstruatiecyclus en hoe Moederkruid de aanmaak van deze stoffen kan beïnvloeden, is het niet verwonderlijk dat dit kruid te gebruiken is bij pijnlijke menstruatie of in de overgang. Moederkruid zou in sommige gevallen ook miskramen kunnen voorkomen, maar het gebruik tijdens de zwangerschap wordt voor alle zekerheid toch afgeraden.
Als vrouwenkruid kunnen we deze plant beter combineren met Vrouwenmantel en Zilverkaars, twee andere kruiden uit onze apotheektuin.

Ook bij ongewenste ontstekingsreacties, die zo eigen zijn aan reuma, kunnen we Tanacethum parthenium gebruiken vooral in combinatie met Moerasspirea. Gewrichtsklachten worden duidelijk verlicht door het regelmatig drinken van deze kruidenthee. Het smaakt wel erg bitter en kan bij overgevoelige personen irritatie van het mondslijmvlies veroorzaken. Als dat het geval is, kun je beter capsules van het kruid gebruiken die bij herborist of apotheker verkrijgbaar zijn.