Osteoporose en kruiden

Osteoporose is een traag verlopende, chronische botziekte waarbij de botafbraak groter is dan de botaanmaak. Bij osteoporose is het botweefsel dusdanig verzwakt dat het minder goed bestand is tegen belasting en daardoor sneller breekt. Een op de drie vrouwen en een op de twaalf mannen krijgt ermee te maken. Goede voeding, beweging een aanvullende suppletie met voedingsstoffen en kruiden dragen bij aan de preventie van osteoporose.

Belangrijke risicofactoren voor osteoporose en botbreuken zijn:

• Veroudering (vanaf 40-45 jaar);
• (Post)menopauze (oestrogeendaling): rond de menopauze neemt de botresorptie tot 85% toe;
• Lage testosteronspiegel (bij mannen);
• Aanleg (eerdere botbreuk in de naaste familie);
• Gebruik van corticosteroïden, antidepressiva (SSRI’s), anticonvulsiva, maagzuurremmers (protonpompremmers), heparine, cyclosporine en andere medicijnen die de botkwaliteit aantasten;
• Weinig lichaamsbeweging;
• Neiging tot vallen (door spierzwakte of evenwichtsproblemen); lage spiermassa;
• Tenger postuur, ondergewicht;
• Roken, hoge alcoholinname, hoge cafeïne-inname, hoog zoutgebruik;
• Niet-optimale voedingsstatus (te veel of te weinig calcium, vitamine D en andere voor de botstofwisseling belangrijke voedingsstoffen).

Voedingssupplementen en keukenkruiden

Oligomere proanthocyanidinen (OPC) uit druivenpitten remden de botresorptie in een diermodel voor osteoporose, mede door het wegvangen van vrije radicalen en het remmen van proteolytische enzymen die betrokken zijn bij de botresorptie. Granaatappelextract heeft een hogere antioxidantactiviteit dan rode wijn of groene thee en heeft eveneens een gunstig effect op de botstofwisseling in een diermodel voor postmenopauze.
Verder is aangetoond dat keukenkruiden zoals kurkuma, salie, dille, peterselie, rozemarijn en tijm de botresorptie remmen in een diermodel voor postmenopauzale osteoporose. Kurkuma remt de activering van NF-kappaB, wat geassocieerd is met ontstekingsziekten zoals osteoporose.
Andere kruiden en specerijen waarvan bekend is dat ze de NF-kappaB activering eveneens significant remmen en op die manier mogelijk osteoporose tegen gaan, zijn gember (gingerol), knoflook (diallylsulfide, ajoene), kruidnagel (eugenol), komijn, anijs, venkel, basilicum en rozemarijn. Een ethanolextract van kaneel (Cinnamomum cassia) zorgde in in-vitro onderzoek voor een significant verhoogde activiteit van osteoblasten (botvormers).

Medicinale kruiden

Reguliere (synthetische) medicijnen tegen osteoporose hebben de nodige bijwerkingen; veiliger, natuurlijke alternatieven zijn gewenst. Verschillende medicinale kruiden(extracten) hebben in dierstudies die model staan voor postmenopauzale osteoporose een significant botsparend effect: Maca (Lepidium meyenii), rode klaver (Trifolium pratense), zilverkaars (Cimicifuga racemosa), het ayurvedische kruid Cissus quadrangularis, het Griekse kruid Onobrychis ebenoïdes en het Thaise kruid Pueraria mirifica. Zilverkaars en Pueraria mirifica helpen mogelijk ook tegen botverlies door een lage testosteronspiegel.

Het ayurvedische kruid Wedelia calendulacea wordt in landen als India en Bangladesh onder meer ingezet bij leverklachten en menorragie. In een diermodel voor postmenopauzale osteoporose had het ethanolextract van Wedelia calendulacea een significante osteoporoseremmende activiteit. De onderzoekers denken dat fyto-oestrogenen (isoflavonen, wedelolacton) in het kruid verantwoordelijk zijn voor het beschermende effect.

In dierstudies is bevestigd dat diverse traditionele Chinese kruidenformules significant beschermen tegen osteoporose. Het gaat om formules zoals Dae-Bo-Won-Chun, Shu Di Shan Zha, Shen Gu, Kami-kihi-to en anderen. Ook werd in een dierstudie aangetoond dat traditionele Chinese en Japanse kruidenformules (Unkei-to, Hachimijiogan, Juzen-taiho-to), die al eeuwen bij gynaecologische aandoeningen worden ingezet, de versnelde botafbraak door ovariëctomie volledig konden tegengaan. De kruiden zijn vermoedelijk even effectief als 17β-oestradiol.
De genoemde kruiden zijn volgens Westerse wetenschappelijke normen, nog onvoldoende onderzocht en humane studies ontbreken vooralsnog. Meer onderzoek naar actieve ingrediënten, werkingsmechanisme, veiligheid en klinische effectiviteit is dus wel nodig.

Enige wetenschappelijke onderzoeken

• Phytother Res. 2001 Feb;15(1):53-7. Antiosteoporotic activity of Dae-Bo-Won-Chun in ovariectomized rats.
• Effect of ethanol extract of Lepidium meyenii Walp. on osteoporosis in ovariectomized rat. Journal of ethnopharmacology. 2006 Apr. 21, v. 105, issue 1-2
• J Reprod Med. 2003 Sep;48(9):729-34. Unkei-to for correcting luteal phase defects.
• J Ethnopharmacol. 2009 Jul 15;124(2):176-81. Hachimijiogan (Ba-Wei-Di-Huang-Wan), a herbal medicine, improves unbalance of calcium metabolism in aged rats. Dit kruidenmengsel bevat oa Rehmannia- en Astragaluswortel