Persoonlijkheidsstoornis is een ernstige aandoening

In onze directe omgeving zijn méér mensen die lijden aan een persoonlijkheidsstoornis dan algemeen gedacht wordt. Deze personen voelen zich vaak angstig of onzeker en hebben moeite om zich staande te houden in relaties en in de maatschappij. Er kan sprake zijn van dwangmatig gedrag en/of wisseling van stemmingen. Soms kan een behandeling met medicijnen hulp bieden en soms ook is een combinatie van psychotherapie en medicijnen het meest aangewezen. De ziekte blijft echter bestaan en wordt lang niet altijd door de omgeving herkend.

• Wat is een persoonlijkheidsstoornis
• Ontstaan van een persoonlijkheidsstoornis
• Internationale classificatie van aandoeningen als psychiatrische stoornissen
• Borderline persoonlijkheidsstoornis
• Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
• Gevolgen kunnen ernstige gedragingen zijn

Wat is een persoonlijkheidsstoornis

Een persoonlijkheidsstoornis wordt gekenmerkt door emoties en gedragingen die afwijkend zijn. Er is sprake van een combinatie van karaktereigenschappen waarbij een persoon ernstig lijden ondervindt in het dagelijks functioneren en zijn of haar relatie met anderen. Het is een stoornis die de gehele persoon betreft. Het gaat niet alleen om het anders ervaren van dingen maar ook om het gedrag. Als mensen dingen anders beleven dan je misschien zou verwachten dan ben je verbaasd. Maar als dan ook het gedrag anders is als gevolg van deze andere beleving dan weet de omgeving hier vaak niet goed mee om te gaan. De persoon zelf is zich daar niet altijd van bewust. Vaak wordt er gezegd: "Zo ben ik nou eenmaal'' en dan is men ook niet snel bereid om psychiatrische hulp in te roepen. Bij een persoonlijkheidsstoornis gaat het om gedrag en beleving die gedurende lange tijd bestaan. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis zijn snel uit hun evenwicht en vaak ook angstig waarbij ze soms in een opwelling dingen doen waar ze dan achteraf weer spijt van krijgen.

Ontstaan van een persoonlijkheidsstoornis

Meestal is een persoonlijkheidsstoornis erfelijk bepaald. Ons karakter en temperament zijn aangeboren maar de opvoeding kan hierbij een meer of minder gunstige rol spelen. Een chemische basis in de hersenen heeft effect op de persoonlijkheidskenmerken van een mens. De psychologische kenmerken van iemand ontwikkelen zich omdat mensen leren om zich te handhaven. Enerzijds gebeurt dat door je aan te passen aan de omgeving, anderzijds door de omgeving aan te passen aan jezelf. Als dit niet geheel lukt naar onze wensen dan gebruiken we onze afweermechanismen. Sommige mensen kunnen daar creatiever mee omgaan dan anderen. Bij sommige mensen kan het aantal mogelijkheden bij het gebruik van afweermechanismen kleiner zijn. Dat betekent dat ze steeds op eenzelfde manier reageren waardoor zij ook slechts op één manier de wereld om hen heen ervaren. Dit geeft onzekerheid, angst en gevoelens van afhankelijkheid. Soms is er sprake van dwangmatigheid of een onvermogen om zich te hechten. Ook kan er een onvermogen zijn om zich in de wereld van de ander in te leven. Zo kan er sprake zijn van een persoonlijkheidsstoornis.

Internationale classificatie van aandoeningen als psychiatrische stoornissen

Bij deze internationale classificatie bestaat het gevaar dat mensen te snel een etiket krijgen opgeplakt. Toch geeft het een goed inzicht in de manier waarop een persoonlijkheidsstoornis zich manifesteert. Wil men spreken over een persoonlijkheidsstoornis dat moet het altijd betrekking hebben op een reeds lang bestaand patroon waarbij iemand zelf te lijden heeft van deze stoornis. Ook de cultuur van een land speelt een rol

• Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis
• Anti sociale persoonlijkheidsstoornis
• Borderline persoonlijkheidsstoornis
• Narcistische persoonlijkheidsstoornis
• Obsessieve compulsieve persoonlijkheidsstoornis
• Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis
• Paranoïde persoonlijkheidsstoornis
• Schizoïde persoonlijkheidsstoornis
• Schizotypische persoonlijkheidsstoornis
• Theatrale persoonlijkheidsstoornis

Afhankelijke persoonlijkheidsstoornis

Deze mensen stellen zich afhankelijk op, ze zullen altijd slechts met veel moeite tot een besluit komen. Ze kunnen geen verantwoordelijkheid dragen voor hun beslissing. Indien dat niet nodig is dan leggen ze zich snel neer bij een besluit van een ander. Zij leggen daarmee de verantwoordelijkheid bij anderen. Vragen regelmatig om bevestiging. Nemen zelf weinig of geen initiatief.

Anti sociale persoonlijkheidsstoornis

Deze mensen hebben een onvermogen om zich aan de sociale normen aan te passen. Zij kunnen heel dwingend gedrag vertonen. Er zijn problemen met het sociale functioneren. Soms is er gedrag wat leugenachtig is. Het kan zelfs zover gaan dat er een verminderde functie van het geweten is.

Borderline persoonlijkheidsstoornis

Aparte vermelding verdient een borderline persoonlijkheidsstoornis. In Nederland zijn tussen de 150.000 en 250.000 personen met een borderline syndroom. Er is sprake van extreme wisseling in gevoelens. De grens tussen persoonlijkheidsstoornis en psychose is moeilijk vast te stellen. Het gedrag is onvoorspelbaar. Het denken is meestal zwart- wit. Mensen voelen zichzelf leeg en zijn soms onberekenbaar. In relaties verlangen ze vaak alles of niets en ze kunnen zich dan ook moeilijk hechten. Bij deze mensen zien we vaak zelfbeschadiging.

Narcistische persoonlijkheidsstoornis

We kennen allemaal wel mensen in onze omgeving die leiden aan zelfoverschatting. Dit kan extreme vormen aannemen. Vaak zijn deze mensen ook jaloers of ze denken dat anderen jaloers op hun zijn. Deze mensen tonen weinig begrip voor anderen. Ze zijn vaak betrokken in strijd en woede want alles moet op hun manier gebeuren. Deze mensen zijn dan ook lastig te behandelen.

Obsessieve compulsieve persoonlijkheidsstoornis

Perfectionisten met een hart van goud zijn soms personen die aan een obsessieve compulsieve persoonlijkheidsstoornis leiden. Het gaat dan om harde werkers die ervan overtuigd zijn dat zij het juiste doen. Deze mensen kunnen echter onzeker worden omdat ze voor zichzelf de lat zo hoog leggen. Veranderingen zijn haast onmogelijk te aanvaarden. Obsessie betekent dwang. Vaak heeft men last van dwangneurose.

Ontwijkende persoonlijkheidsstoornis

Als mensen zich steeds maar weer terugtrekken en nooit aan activiteiten willen deelnemen dan kan men denken aan een ontwijkende persoonlijkheidsstoornis. Het is bijna onmogelijk om zo iemand goed te leren kennen omdat de schuchterheid een relatie onmogelijk maakt. Soms zijn er overeenkomsten te vinden met de afhankelijke persoonlijkheidsstoornis.

Paranoïde persoonlijkheidsstoornis

Een patroon van achterdocht en zich benadeeld voelen is kenmerkend voor deze mensen. Soms zijn ze ziekelijk jaloers. Er lijkt een gebrek aan emotie te bestaan terwijl men overgevoelig is voor macht of status. Men is ervan overtuigd dat de ander hem of haar wil benadelen en dit maakt sociaal functioneren moeilijk.Wantrouwen staat voorop.

Schizoïde persoonlijkheidsstoornis

Er zijn mensen die liever alleen zijn dan in gezelschap met anderen. Zij hebben vaak wel creatieve ideeën en soms een rijke fantasiewereld. Zij zijn heel goed op hun plaats daar waar anderen niet zo goed tegen eenzaamheid kunnen. Kenmerk is dat de neiging om de eenzaamheid te zoeken altijd aanwezig geweest dient te zijn. Men is introvert en heeft ook geen of nauwelijks behoefte aan contact met anderen.

Schizotypische persoonlijkheidsstoornis

Sommige mensen zijn erg bijgelovig of ze hebben vreemde waarnemingen. Door de maatschappij wordt dit niet altijd als normaal ervaren. Maar mensen die weinig intieme vrienden hebben en zich vooral bezig houden met telepathie, kunnen een schizotypische persoonlijkheidsstoornis hebben. Het is niet altijd zo dat men daar zelf last van heeft. Vaak is het de omgeving die het gedrag als vreemd beoordeelt. Op de lange duur kan deze stoornis toch tot problemen gaan lijden. Soms ontwikkelt men schizofrenie.

Theatrale persoonlijkheidsstoornis

Er zijn nu eenmaal mensen die graag in het middelpunt van de belangstelling willen staan. Voor hen is uiterlijk erg belangrijk en ze willen steeds horen dat ze aantrekkelijk zijn. Spreken veel over lichamelijke zaken wat zich ook kan uiten in spreken over ziekte en kwalen. Men kan kwaad worden als er te weinig aandacht is. Deze personen zijn vaak egocentrisch van nature. Vroeger sprak men wel van hysterie.

Gevolgen kunnen ernstige gedragingen zijn

Mensen met een persoonlijkheidsstoornis kunnen zich slecht aanpassen aan nieuwe situaties en raken snel in problemen. Ze blijven op dezelfde manier reageren ook al is objectief te verwachten dat dit geen oplossing biedt. Vaak zijn deze mensen onzeker en angstig. Mensen met een persoonlijkheidsstoornis raken nogal eens verslaafd aan alcohol of drugs. Een enkele maal zijn er psychotische verschijnselen waarbij men dingen hoort of ziet die er in de werkelijkheid niet zijn. Mensen die van zichzelf denken dat ze een persoonlijkheidsstoornis hebben kunnen om hulp te zoeken via huisarts en psychiater. Ook ouders die denken dat hun kind deze aandoening heeft kunnen psychiatrische hulp krijgen.

Lees verder

• Leven met de ziekte schizofrenie binnen de familie
• Olanzapine is een medicijn dat tot de antipsychotica hoort
• Citalopram is een medicijn dat verstrekt wordt bij depressie